Orzesznica leszczynowa[3], orzesznica[4][5] (Muscardinus avellanarius) – gatunek niewielkiego, rudego gryzonia z rodziny popielicowatych, jedynego żyjącego współcześnie przedstawiciela rodzaju orzesznica (Muscardinus), mieszkającego w lasach. Żywi się orzechami, jagodami i żołędziami.
Nazewnictwo
W polskiej literaturze zoologicznej gatunek Muscardinus avellanarius był oznaczany nazwą „orzesznica”[4][5]. W wydanej w 2015 roku przez Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk publikacji „Polskie nazewnictwo ssaków świata” gatunkowi nadano nazwę „orzesznica leszczynowa”, rezerwując nazwę „orzesznica” dla rodzaju tych gryzoni[3].
Wygląd
Długość ciała 6–9 cm, długość ogona 5–8 cm, masa ciała 9–23 g. Grzbiet ma brązowo-szary ubarwienie rude, spód ciała jest kremowy. Przejście między tymi barwami jest stopniowe.
Występowanie
Orzesznica leszczynowa występuje od Wielkiej Brytanii poprzez Francję aż do zachodniej Rosji. Na północy zamieszkuje tylko południową część Szwecji[6][2]. W Polsce być może występuje na całym jej terytorium, ale najliczniejsza jest w południowo-wschodniej i południowej części kraju; brak jest jakichkolwiek znanych stanowisk (również historycznych) z Pomorza Środkowego i Pomorza Gdańskiego. Lokalnie może być gatunkiem bardzo rzadkim – w środkowej Wielkopolsce znane jest tylko jedno stanowisko tego gatunku w okolicach Promna.
Siedlisko
Występuje głównie w lasach i większych zadrzewieniach, szczególnie preferuje zarośla leszczynowe. W lasach przebywa najczęściej w warstwie podszytu.
Tryb życia
Prowadzi nocny tryb życia. W dzień przebywa w wybudowanych przez siebie gniazdach. Buduje dwa rodzaje gniazd. Jedno z nich to gniazdo lęgowe. Ma ono jedno tylko wejście, jest umieszczone nisko nad ziemią w gęstych krzakach i miękko wyścielone. Drugi typ gniazda służy jej jako dzienna kryjówka. Jest ono zbudowane mniej starannie i umieszczone wyżej. Na zimę zapada w sen zimowy, trwający od października do początku kwietnia. Żywi się przede wszystkim pokarmem roślinnym – jagodami i innymi owocami, żołędziami, orzechami, nasionami buka. Oprócz tego zjada też pewne ilości owadów.
Rozród
Ciąża trwa około 4 tygodnie. W ciągu roku samica rodzi 2 mioty, w każdym od 1 do 7 młodych. Młode rodzą się ślepe, oczy otwierają dopiero po 18 dniach, Mlekiem matki żywią się przez miesiąc, a usamodzielniają się po 6 tygodniach. Żyją 3–4 lata.
Ochrona
W Polsce podlega ścisłej ochronie gatunkowej[7].
Zobacz też
Przypisy
- ↑ Muscardinus avellanarius, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Muscardinus avellanarius, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Włodzimierz Cichocki, Agnieszka Ważna, Jan Cichocki, Ewa Rajska, Artur Jasiński, Wiesław Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii Polskiej Akademii Nauk, 2015, s. 297. ISBN 978-83-88147-15-9.
- ↑ a b Kazimierz Kowalski (redaktor naukowy), Adam Krzanowski, Henryk Kubiak, G. Rzebik-Kowalska, L. Sych: Mały słownik zoologiczny: Ssaki. Wyd. IV. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991. ISBN 83-214-0637-8. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b Zygmunt Kraczkiewicz: SSAKI. Wrocław: Polskie Towarzystwo Zoologiczne – Komisja Nazewnictwa Zwierząt Kręgowych, 1968, s. 81, seria: Polskie nazewnictwo zoologiczne.
- ↑ Wilson Don E. & Reeder DeeAnn M. (red.) Muscardinus avellanarius. w: Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3.) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. (ang.) [dostęp 12 grudnia 2009]
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2014 r. poz. 1348).
Bibliografia
- Włodzimierz Serafiński: Ssaki Polski. Atlas. Elżbieta Fido-Drużyńska (ilustracje). Warszawa: Wyd. Szkolne i Ped., 1995. ISBN 83-02-04976-X. Brak numerów stron w książce
Identyfikatory zewnętrzne:
