Okręty desantowe projektu 770

Okręty desantowe projektu 770, 771, 773, 776
Ilustracja
Kraj budowy

 Polska

Stocznia

Stocznia Marynarki Wojennej w Gdyni

Wejście do służby

1967

Zbudowane okręty

108

Dane taktyczno-techniczne
Wyporność

(projekt 770) pełna 800 t

Długość

73 m

Szerokość

9,6 m

Zanurzenie

2,3 m

Napęd

dwa silniki wysokoprężne, 2 śruby

Prędkość

18 węzłów

Załoga

41

Uzbrojenie

1 podwójne działko plot 30 mm AK-230, wyrzutnia niekierowanych pocisków rakietowych kaliber 140 mm

Okręty desantowe projektu 770 – (w kodzie NATO: Polnocny) polskie średnie okręty desantowe z okresu zimnej wojny. Pierwszy okręt typu wszedł do służby w 1967. Rozwinięciem projektu były wersje projekt 771, projekt 773 i projekt 776. Łącznie zbudowano 108 okrętów wszystkich wersji.

Historia

W połowie lat 60 XX wieku w Stoczni Północnej w Gdańsku opracowano projekt średnich okrętów desantowych, które otrzymały oznaczenie projekt 770. Prace prowadzono w ścisłej współpracy z Radziecką Marynarką Wojenną, która miała być głównym odbiorcą produkowanych jednostek. Głównym zadaniem nowych okrętów miał być udział w ataku na wybrzeża państw Europy Zachodniej, gdzie miały dostarczać na brzeg głównie pojazdy opancerzone. Oprócz ZSRR głównymi odbiorcami okrętów były Polska (23 jednostki), a także marynarki wojenne państw sojuszniczych wobec ZSRR w Azji i Afryce. Ostatnie okręty serii powstawały w Stoczni Marynarki Wojennej w Gdyni. Stocznia ta w 2002 zbudowała dla Jemenu jednostkę typu NS-722, będącą najnowszą wersją budowanych wcześniej okrętów.

Wersje

  • Projekt 770 – Polnocny-A (kod NATO) – zbudowano 46 jednostek, wyporność 800 ton, długość 73 m, prędkość 19 węzłów
  • Projekt 771 – Polnocny-B – zbudowano 36 jednostek, wyporność 830 ton, długość 73 m, prędkość 18 węzłów
  • Projekt 773 – Polnocny-C – zbudowano 24 jednostki, wyporność 1150 t, długość 81,3, prędkość 18 węzłów
    • Projekt 773I – wersja eksportowa dla Indii, zbudowano 4 jednostki w latach 1974-76[1]
    • Projekt 773K – wersja eksportowa dla Iraku, zbudowano 4 jednostki w latach 1976-79[1]
    • Projekt 773KL – wersja eksportowa dla Libii, zbudowano 4 jednostki w latach 1977-79[1]
    • Projekt 773IM – wersja eksportowa dla Indii, zbudowano 4 jednostki w latach 1984-86 („Cheetah”, „Mahish”, „Guldar”, „Kumbhir”)[2]
  • Projekt 776 – Modified Polnocny-C – zbudowano jeden okręt, okręt dowodzenia(inne języki) desantem, wyporność 1253, długość 81,3, prędkość 18
  • Projekt 773U – Polnocny-D – zbudowano 4 jednostki, wyporność 1233 t, długość 81,3 m, prędkość 16 węzłów, lądowisko dla śmigłowca
  • NS-722 – w 2002 zbudowano jeden okręt dla Jemenu, wyporność 1410 t, długość 88,7 m, prędkość 17 węzłów, lądowisko dla śmigłowca[3]

Służba w Polskiej Marynarce Wojennej

ORP San
ORP Polichno
ORP Grunwald

Pod polską banderę trafiły ogółem w latach 1964-1971 22 okręty desantowe: 9 projektu 770D (OORP "Oka", "Bug", "Narew", "San", "Wisła", "Pilica", "Bzura", "Warta", "Noteć"), 2 proj. 770MA (OORP "Odra", "Nysa"), 6 proj. 771 (OORP "Lenino", "Brda", "Studzianki", "Siekierki", "Budziszyn", "Polichno"), 5 proj. 771A (OORP "Janów", "Rąblów", "Narwik", "Głogów", "Cedynia"). W 1973 zbudowano ponadto i wcielono do Marynarki Wojennej okręt dowodzenia desantem ORP „Grunwald”, projekt 776[4] (na bazie projektu 773; mógł on przewozić jeden transporter opancerzony). Okręty proj. 770D nosiły numery burtowe od 891 do 899, 770MA 888-889, 771 801-805 (wyjątek: ORP Brda, numer 890), 771A 806-810, a okręt proj. 776 miał numer 811[4][5][6]. Mimo liczebności, flota okrętów proj. 770/771 miała umiarkowany potencjał bojowy, gdyż okręty te mogły przewozić 5 (maksymalnie 6 w projekcie 771) czołgów podstawowych klasy T-54, przybijając do brzegu, co stwarzało zagrożenie zniszczenia nieruchomego okrętu. Szerzej stosowanym wariantem był wyładunek pojazdów amfibijnych (czołgów pływających PT-76, transporterów opancerzonych TOPAS lub transporterów pływających K-61 lub PTS-M) w wodzie w pobliżu brzegu. Wiązało się to również z ryzykiem, a ponadto czołgi PT-76 były słabo uzbrojone i opancerzone (ówczesne tendencje światowe polegały na budowaniu większych okrętów desantowych-doków, z których transport czołgów podstawowych na brzeg odbywał się za pomocą mniejszych barek)[7].

W czerwcu 1975 roku 17 okrętów proj. 770D, 771 i 771A uczestniczyło w ćwiczeniach o kryptonimie Posejdon-75[8]. W dniach 4–26 maja 1983 roku siedem okrętów proj. 770D i dziewięć jednostek proj. 771 i 771A wzięło udział w wielkich ćwiczeniach sił Marynarki Wojennej o kryptonimie Reda-83[9].

Użytkownicy

Byli użytkownicy

Przypisy

  1. ↑ a b c Jarosław Ciślak. Pierwsze lądowanie śmigłowca Marynarki Wojennej na pokładzie okrętu. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 3/2010. XV (99), s. 29, marzec 2010. 
  2. ↑ Adam Śmigielski. Z życia flot. Indie. „Morza, statki i okręty”. Nr 6/2003, s. 5, listopad–grudzień 2003. 
  3. ↑ Jarosław Ciślak. Okręt desantowy dla Jemenu. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 7/2002, s. 52-54, lipiec 2002. 
  4. ↑ a b Wykaz jednostek desantowych polskiej Marynarki Wojennej w latach 1965-1991 r., [w:] Wojciech Mazurek, Układ Warszawski versus NATO - Morskie Siły Desantowe na Bałtyckim Teatrze Działań Wojennych w latach 1965-1991, część I, „Okręty Wojenne” (5), październik 2009, s. 80-81 [dostęp 2021-09-25].
  5. ↑ Lista okrętów proj. 770 [online], oceania.pbworks.com [dostęp 2020-12-10].
  6. ↑ Lista okrętów proj. 771 [online], oceania.pbworks.com [dostęp 2020-12-10].
  7. ↑ Jarosław Ciślak, Okręty desantowe projektów 770/771/773/776. „Morza, Statki i Okręty”. 3/1998, s. 58-69,, 1998, ISSN 1426-529X.
  8. ↑ Rochowicz 2021 ↓, s. 29.
  9. ↑ Rochowicz 2020 ↓, s. 45-46.

Bibliografia

  • Jarosław Ciślak: Polska Marynarka Wojenna 1995 : okręty, samoloty i śmigłowce, uzbrojenie, organizacja. Warszawa: Lampart : Bellona, 1995. ISBN 83-86776-08-0.
  • Robert Rochowicz. Ostatnia parada MW PRL. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 5-6 (204), 2021. Magnum-X. ISSN 1426-529X. 
  • Robert Rochowicz. Reda-83 – kiedyś to były ćwiczenia. „Morze, Statki i Okręty”. Nr 7-8 (1999), 2020. Magnum-X. ISSN 1426-529X.