Nałęcze

Ten artykuł dotyczy rodu możnowładczego. Zobacz też: inne znaczenia.
Herb Nałęcz

Nałęcze – polski, średniowieczny ród możnowładczy, później w czasach Królestwa Polskiego i Rzeczypospolitej Obojga Narodów bardzo rozgałęziony liczący kilkaset rodów szlacheckich o różnych nazwiskach. Do największego znaczenia politycznego doszedł w XIII i XIV wieku.

Od rodowego godła Nałęczów pochodzi polski herb szlachecki Nałęcz oraz zawołania rycerskie Pomłość i Nałęcz.

Historia rodu w średniowieczu

Geneza rodu Nałęczów

Według legendy z Herbarza Kaspra Niesieckiego przytaczanej za Bartoszem Paprockim protoplastą rodu Nałęczów był żyjący w X wieku książę na Człopie, Gniewomir, który herb Nałęcz otrzymał od Mieszka I z okazji przyjętego chrztu[1].

Źródła pisane o rodzie Nałęczów pochodzą dopiero od XII wieku, w związku z czym za pierwszego ich historycznego antenata uznaje się możnego z kręgu dworu księcia Bolesława III Krzywoustego, Dobrogosta Starego, który był fundatorem kościoła św. Klemensa w Mogilnie[2].

W okresie średniowiecza Nałęcze wchodzili w skład możnowładztwa wielkopolskiego i dążyli do wywierania wpływu na politykę państwową. Pierwotne ziemie rodowe Nałęczów znajdowały się na terenie Wielkopolski z głównymi skupiskami dóbr w okolicach: Żnina, Mogilna, Chomiąży, Szamotuł i Czarnkowa[3].

Rozbicie dzielnicowe

Podczas rozbicia dzielnicowego Nałęcze umocnili swoją pozycję w Wielkopolsce, stając się jednym z najważniejszych rodów w tej prowincji Polski. Niektórzy historycy uważali, że wraz z rodem Zarębów byli w sojuszu z Brandenburczykami i odegrali rolę w zamachu na króla Przemysła II w Rogoźnie. Znawca rycerstwa średniowiecznego prof. Janusz Bieniak w najnowszym, całościowym opracowaniu tego zagadnienia wykluczył taką możliwość. Wina spada jedynie na Brandenburczyków[4].

Nałęcze, ród z Wielkopolski, pojawił się na Mazowszu już w XII wieku, gdzie później również odgrywał ważną rolę polityczną. Najstarszym znanym protoplastą Nałęczów mazowieckich jest Niemierza. Brak jest o nim szczegółowych informacji, oprócz tego, że był ojcem Abrahama, podczaszego, cześnika, a następnie wojewody mazowieckiego występującego w latach 1218-1257 w kręgu najbliższych współpracowników Konrada I i jego syna Siemowita I, książąt mazowieckich[5].

Korona Królestwa Polskiego

Podczas wojny z zakonem krzyżackim w latach 1327-1332 przedstawiciele rodu Nałęczów znaleźli się w obozie królewskim, na co wskazuje ich aktywny udział w bitwie pod Płowcami w 1331 r. Podważa się jednak ich całkowitą lojalność wobec króla Władysława I Łokietka[6].

W latach 1352–1358 Nałęcze uczestniczyli aktywnie w konfederacji wielkopolskiej Macieja Borkowica wymierzonej przeciwko polityce administracyjnej króla Kazimierza III Wielkiego[7].

W II połowie XIV wieku Nałęcze na czele z wojewodą płockim Abrahamem Sochą i arcybiskupem Dobrogostem wspierali pretensje Piastów mazowieckich do tronu polskiego po śmierci Kazimierza Wielkiego i Ludwika Andegaweńskiego[8]. Częściowo charakter walki o tron miał trwający w latach 1382-1385 konflikt w Wielkopolsce pomiędzy rodami Grzymalitów i Nałęczów, zwany wojną Grzymalitów z Nałęczami.

Od końca XIV wieku przedstawiciele rodu Nałęczów znaleźli się w otoczeniu królewskim, wspierając politykę pierwszych Jagiellonów. Wyróżniał się wśród nich Sędziwój z Ostroroga, który był jednym z głównych doradców króla Władysława II Jagiełły[9]. Nałęcze brali udział w wojnie z zakonem krzyżackim w latach 1409-1411. W bitwie pod Grunwaldem uczestniczyły m.in. dwie chorągwie Nałęczów. Miały one charakter wojsk prywatnych. Wystawili je możnowładczy przedstawiciele rodu z Wielkopolski: wojewoda poznański Sędziwój z Ostroroga oraz Dobrogost Świdwa z Szamotuł[10]. Podczas unii polsko-litewskiej w Horodle, Sędziwój z Ostroroga i Mikołaj z Czarnkowa adoptowali do swojego herbu bojara litewskiego, Koczana, który był protoplastą rodzin szlacheckich: Koczanów, Koczanowiczów i Koczanowskich[11].

Polskie rody szlacheckie wywodzące się ze średniowiecznego rodu Nałęczów

Pierwszy historyczny przedstawiciel rodu Dobrogost Stary miał trzech synów: Dzierżykraja, Dobrogosta i Jana. Dali oni początek trzem głównym liniom Nałęczów[12]:

  • Dzierżykrajowice – linia wielkopolsko-śląska pochodząca od Dzierżykraja, od której pochodzą m.in. rody: Dziewierzewskich, Gosławskich, Jaktorowskich, Malskich, Marcinkowskich i Moszczeńskich;
  • Dobrogostowice starsi – linia wielkopolska pochodząca od Dobrogosta, od której pochodzą m.in. rody: Ostrorogów, Szamotulskich i Rostworowskich;
  • Dobrogostowice młodsi – linia wielkopolsko-mazowiecka pochodząca od wojewody gnieźnieńskiego i poznańskiego Dobrogosta, wnuka wspomnianego Jana, z której wywodzą się rody: Czarnkowskich, Górskich, Kamieńskich, Leżeńskich, Małachowskich i Nowodworskich[13].

Przedstawiciele rodu z okresu średniowiecza

Przypisy

  1. ↑ K. Niesiecki, Herbarz polski, tom 3, Lipsk 1839, s. 202.
  2. ↑ J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982, s. 21-23.
  3. ↑ J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982, s. 69-71.
  4. ↑ J. Bieniak, Zarębowie i Nałęcze a królobójstwo w Rogoźnie, Warszawa 2018, s. 203.
  5. ↑ A. Supruniuk, Szkice o rycerstwie mazowieckim XIV/XV wieku, Toruń 2008, s. 10.
  6. ↑ J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982, s. 131-133.
  7. ↑ J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982, s. 134-143.
  8. ↑ D. Wróbel, Na pierwszym planie możni i szlachta polska wobec bezkrólewia po śmierci Ludwika Andegaweńskiego, Lublin 2020.
  9. ↑ A. Gąsiorowski, J. Topolski (red.), Wielkopolski Słownik Biograficzny, Warszawa-Poznań 1981, s. 539.
  10. ↑ S.K. Kuczyński, Chorągwie grunwaldzkich zwycięzców, Warszawa 1989, s. 14.
  11. ↑ W. Semkowicz, Rocznik Polskiego Towarzystwa Heraldycznego we Lwowie. 1928–1929, tom IX, Kraków 1930, s. 337.
  12. ↑ J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982, 21-25.
  13. ↑ I. Sitnicki, Dzieje rodu, strona Koła Rodu Nałęczów: www.kolo-naleczow.waw.pl [dostęp 2023-12-31].

Bibliografia

  • J. Pakulski, Nałęcze wielkopolscy w średniowieczu, Toruń 1982.
  • J. Bieniak, Zarębowie i Nałęcze a królobójstwo w Rogoźnie, Warszawa 2018.

Linki zewnętrzne

Read other articles:

Hartenstein, Bayern

Hartenstein. Hartenstein adalah kota yang terletak di distrik Nürnberger Land di Bayern, Jerman. Kota Hartenstein memiliki luas sebesar 22.80 km². Hartenstein pada tahun 2006, memiliki penduduk sebanyak 1.395 jiwa. lbsKota dan kotamadya di Nürnberger Land Alfeld Altdorf bei Nürnberg Burgthann Engelthal Feucht Happurg Hartenstein Henfenfeld Hersbruck Kirchensittenbach Lauf an der Pegnitz Leinburg Neuhaus an der Pegnitz Neunkirchen am Sand Offenhausen Ottensoos Pommelsbrunn Reichenschw...

 

Star Mild

Artikel ini tidak memiliki referensi atau sumber tepercaya sehingga isinya tidak bisa dipastikan. Tolong bantu perbaiki artikel ini dengan menambahkan referensi yang layak. Tulisan tanpa sumber dapat dipertanyakan dan dihapus sewaktu-waktu.Cari sumber: Star Mild – berita · surat kabar · buku · cendekiawan · JSTOR Star MildJenis produkSigaret Kretek Mesin MildPemilikBentoel GroupProdusenPT Bentoel PrimaNegaraIndonesiaDiluncurkan5 September 1996; 27 tahu...

 

Umpaku dialect

Japanese dialect group in central San'in Umpaku JapaneseNative toJapanRegioneastern San'inLanguage familyJaponic JapaneseWestern JapaneseUmpaku JapaneseLanguage codesISO 639-3–Glottologumpa1238Umpaku-dialect area The Umpaku dialect (雲伯方言, Unpaku hōgen) is a group of Japanese dialects spoken in central San'in.[1] The name Unpaku (雲伯) is constructed by extracting a representative kanji from Izumo (出雲) and Hōki (伯耆), the names of former provinces of this regi...

United States Coast Guard Training Center Cape May

US Coast Guard training facility in Cape May, New Jersey 38°56′42″N 74°53′00″W / 38.94500°N 74.88333°W / 38.94500; -74.88333 United States Coast Guard Training Center Cape May United States Coast Guard Training Center Cape May (TRACENCM) is the home of the Coast Guard enlisted corps and is the Coast Guard's only enlisted accession point and recruit training center, located on 1 Munro Avenue, Cape May, New Jersey. History of the training center Sewell Point,...

 

Larry Johnson (basket)

Lawrence Demetric Johnson (lahir 14 Maret 1969) adalah seorang mantan pemain bola basket berkebangsaan Amerika Serikat yang menghabiskan karier profesionalnya di National Basketball Association (NBA) dengan Charlotte Hornets dan New York Knicks. Dia bermain sebagai power forward karena kekuatannya. Larry JohnsonNo. 2 – Charlotte HornetsPosisiSmall forward, Power forwardLigaNBAInformasi pribadiLahir4 Maret 1969 (umur 55)Tyler, TexasKebangsaanAmerika SerikatTinggi6 ft 6 ...

 

SEC Armadillo

Auditorium located in Glasgow, Scotland This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: SEC Armadillo – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2019) (Learn how and when to remove this message) SEC ArmadilloThe 2k ArmadilloClyde Auditorium as seen from Pacific Quay, 2009Former namesClyde Auditoriu...

Tim Scott

American politician and businessman (born 1965) For other people named Tim Scott, see Tim Scott (disambiguation). Tim ScottOfficial portrait, 2013Ranking Member of the Senate Banking CommitteeIncumbentAssumed office January 3, 2023Preceded byPat ToomeyRanking Member of the Senate Aging CommitteeIn officeFebruary 3, 2021 – January 3, 2023Preceded byBob Casey Jr.Succeeded byMike BraunUnited States Senatorfrom South CarolinaIncumbentAssumed office January 2, 2013Serving wi...

 

Trombosi venosa profonda

Le informazioni riportate non sono consigli medici e potrebbero non essere accurate. I contenuti hanno solo fine illustrativo e non sostituiscono il parere medico: leggi le avvertenze. Trombosi venosa profondaTrombosi venosa profonda alla gamba destra con rossore ed edema diffusoSpecialitàcardiologia Classificazione e risorse esterne (EN)ICD-9-CM453.40 ICD-10I80.2 MedlinePlus000156 eMedicine1911303 Modifica dati su Wikidata · Manuale La trombosi venosa profonda (TVP) è una flebotromb...

 

هنود

هنودمعلومات عامةنسبة التسمية الهند التعداد الكليالتعداد قرابة 1.21 مليار[1][2]تعداد الهند عام 2011ق. 1.32 مليار[3]تقديرات عام 2017ق. 30.8 مليون[4]مناطق الوجود المميزةبلد الأصل الهند البلد الهند  الهند نيبال 4,000,000[5] الولايات المتحدة 3,982,398[6] الإمار...

Ray Comfort

New Zealand-born Christian evangelist Ray ComfortBorn (1949-12-05) 5 December 1949 (age 74)Christchurch, New ZealandNationalityNew ZealanderCitizenshipUnited StatesOccupation(s)Christian evangelist, author, television hostKnown forThe Way of the Master, Living Waters Publications, Christian evangelismChildren3[1]Websitewww.livingwaters.com/team/ray-comfort/ Ray Comfort (born 5 December 1949) is a New Zealand-born Christian minister, evangelist and young Earth creationist who...

 

العلاقات النمساوية الرومانية

العلاقات النمساوية الرومانية النمسا رومانيا   النمسا   رومانيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات النمساوية الرومانية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين النمسا ورومانيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه المقا...

 

صوت (موسيقى)

هذه المقالة بحاجة لصندوق معلومات. فضلًا ساعد في تحسين هذه المقالة بإضافة صندوق معلومات مخصص إليها.   لمعانٍ أخرى، طالع صوت (توضيح). الصوت هو قالب غنائي خليجي، ازدهر تحديدًا في الكويت والبحرين.[1][2][3] في منتصف القرن التاسع عشر، اشتهر عبد الله الفرج، وهو موسيق�...

1984 United States presidential election in California

Main article: 1984 United States presidential election 1984 United States presidential election in California ← 1980 November 6, 1984 1988 → Turnout74.93% (of registered voters) 2.31 pp 59.08% (of eligible voters) 2.04 pp[1]   Nominee Ronald Reagan Walter Mondale Party Republican Democratic Home state California Minnesota Running mate George H. W. Bush Geraldine Ferraro Electoral vote 47 0 Popular vote 5,467,009 3,922,519 Percentage 57.5...

 

Jalan Tol Mumbai barat

Jalan Tol Mumbai baratInformasi rutePanjang:30 km (19 mi)Persimpangan besarDari:Marine Drive, MumbaiKe:Kandivli, Mumbai baratLetakNegara bagian:MaharashtraKota besar:MumbaiSistem jalan bebas hambatanTemplat:Infobox road/browselinks/IND Jalan Tol Mumbai barat adalah Jalan bebas hambatan terkendali yang diusulkan berlokasi di barat kota Mumbai, India yang akan membentang dari Marine Drive di Mumbai Selatan hingga Kandivli di utara, dengan jarak 29 km. Proyek tersebut direncanakan empat jal...

 

Campionati europei di ciclismo su pista Juniores e Under-23 2016

Campionati europei di ciclismo su pista Juniores e Under-23 2016 Competizione Campionati europei di ciclismo su pista Juniores e Under-23 Sport Ciclismo su pista Edizione 16ª Organizzatore UEC Date 12-17 luglio 2016 Luogo Montichiari Nazioni 30 Impianto/i Velodromo Fassa Bortolo Statistiche Miglior nazione  Italia (6/4/0) Gare 38 Cronologia della competizione Atene 2015 Sangalhos 2017 Manuale I Campionati europei di ciclismo su pista Juniores e Under-23 2016 sono stati disputati a...

ويد وليامز

ويد وليامز معلومات شخصية اسم الولادة ويد أندرو وليامز الميلاد 24 ديسمبر 1961 (العمر 62 سنة)تولسا، أوكلاهوما الإقامة دالاس  مواطنة الولايات المتحدة  الحياة العملية المدرسة الأم جامعة روتجرزجامعة تلسا  المهنة ممثل تلفزيوني،  وممثل أفلام،  ومؤدي أصوات،  وممثل مس�...

 

葛西伸哉

この存命人物の記事には、出典がまったくありません。 信頼できる情報源の提供に、ご協力をお願いします。存命人物に関する出典の無い、もしくは不完全な情報に基づいた論争の材料、特に潜在的に中傷・誹謗・名誉毀損あるいは有害となるものはすぐに除去する必要があります。出典検索?: 葛西伸哉 – ニュース · 書籍 · スカラー · CiNii ...

 

猪谷駅

この記事で示されている出典について、該当する記述が具体的にその文献の何ページあるいはどの章節にあるのか、特定が求められています。 ご存知の方は加筆をお願いします。（2022年8月） 猪谷駅 駅舎外観（2019年5月） いのたに Inotani ◄**杉原 (8.7 km) (7.0 km) 楡原**► 所在地 富山県富山市猪谷字旦暮1085北緯36度28分18.16秒 東経137度14分17.04秒 / �...

Social geography

Branch of human geography Part of a series onGeography Portal Outline History of geography Graeco-Roman Chinese Islamic Age of Discovery History of cartography Historical geography Environmental determinism Regional geography Quantitative revolution Critical geography Human geographyFields Agricultural Behavioral Cognitive Cultural Development Economic Health Historical Internet Language Marketing Military Political Population Religion Settlement Regional Transport Urban Social Strategic Tour...

 

Pteroini

Tribe of fishes Pteroini Pterois volitans Scientific classification Domain: Eukaryota Kingdom: Animalia Phylum: Chordata Class: Actinopterygii Order: Scorpaeniformes Family: Scorpaenidae Subfamily: Scorpaeninae Tribe: PteroiniKaup, 1873[1] Type species Scorpaena volitansBloch, 1787[2] Genera See text Pteroini is a tribe of marine ray-finned fishes, one of two tribes in the subfamily Scorpaeninae. This tribe includes the lionfishes, sawcheek scorpionfishes and turkeyfishes. The...