Ród Rostworowskich – gałąź średniowiecznego klanu Nałęczów – wywodzi się z wsi Rostworowo pod Poznaniem, skąd w późniejszym okresie jego przedstawiciele przenieśli się na inne ziemie Rzeczypospolitej, przede wszystkim do Małopolski, na Lubelszczyznę, Podlasie, Mazowsze, Litwę oraz Ruś. Już Bartosz Paprocki pisał w Herbach rycerstwa polskiego (1584) o Rostworowskich herbu Nałęcz jako „domie [...] w Wielkiej Polszcze starodawnym”[1].
Wysoką pozycję rodu zaczął budować kasztelan przemęcki Jakub (zm. 1631), którego żona była bratanicą i wychowanicą Łukasza Opalińskiego[2]. Do III rozbioru, czterech[3] Rostworowskich zasiadło w Senacie, co było jednym z powodów, dla których od końca XVIII w. znaczna część przedstawicieli tego rodu używała tytułu hrabiowskiego (wśród innych przyczyn była znaczna zamożność oraz arystokratyczny status wynikający z koligacji). Próby formalnego zatwierdzenia tego tytułu w Austrii, podjęte przez kasztelanica zakroczymskiego Andrzeja Rostworowskiego w r. 1828, nie powiodły się, mimo że w dyplomie hrabiowskim przyznanym potomkom Jakuba Komorowskiego, jego córka, a żona Andrzeja, została uwzględniona jako „po mężu hrabina Rostworowska”[4]. Bez względu na ten fakt, Rostworowscy używali tytułu hrabiowskiego, jak również byli w ten sposób tytułowani (również w oficjalnych dokumentach) aż do XX w. W istocie pozostali "hrabiami kopertowymi"[5], a ich tytułowanie niekiedy przyjmowało kuriozalne formy balansujące na granicy fałszerstwa źródeł historycznych[6].
Grób rodziny Karola Huberta (1877-1938) i Róży z Popielów (1887-1971) Rostworowskich na Cmentarzu Salwatorskim w Krakowie
Tablica nagrobna Jadwigi z Popielów Feliksowej Rostworowskiej (1834-1905) w Ruszczy k. Krakowa
Fundacje
Kościół parafialny w Parkowie w Wielkopolsce, z fundacji Franciszka Jana Rostworowskiego (zm. 1781)
Kościół parafialny w Milejowie na Lubelszczyźnie, z fundacji Antoniego Melitona Rostworowskiego (1789-1843)
Kościół parafialny w Waniewie na Podlasiu, z fundacji Romana Rostworowskiego (1826-1906)
Szpital dla Dzieci w Warszawie, którego współfundatorami byli Janusz (1811-1891) i Karolina z Kofflerów (1812-1885) Rostworowscy
Bazylika w Wąwolnicy na Lubelszczyźnie, której współfundatorem był Antoni Jan Rostworowski (1871-1934)
Kościół parafialny w Złotokłosie pod Warszawą, fundacji Wojciecha Rostworowskiego (1877-1952)
Katolicki Uniwersytet Lubelski, który powstał m.in. dzięki finansowemu wsparciu Antoniego Jana Rostworowskiego (1871-1934) oraz Zofii z Rostworowskich Wesslowej (1867-1929)
Bibliografia
K. Niesiecki, Herbarz polski, Lipsk 1839-1845, t. 8, s. 415-418.
S.J. Rostworowski, Monografia rodziny Rostworowskich, lata 1386-2012, t. 1-2, Warszawa 2013.
Przypisy
↑K. Niesiecki, Herbarz polski, t. 8, Lipsk 1841, s. 146
↑W 1862 r. w opublikowanym i opłaconym przez rodzinę artykule w almanachu gotajskim z 1862 r. pojawiła się wzmianka o przyznaniu rodzinie tytułu hrabiowskiego w Galicji w 1801 r.
↑Sz. Konarski, Kanoniczki warszawskie, Paryż 1952, s. 152.