|
Mandarynka (roślina)
Mandarynka (Citrus reticulata Blanco) – gatunek rośliny wieloletniej z rodziny rutowatych (Rutaceae). Prawdopodobnie pochodzi z Azji Południowej, jest uprawiana w wielu rejonach świata o klimacie tropikalnym i subtropikalnym[3].
Morfologia
- Pokrój
- W zależności od odmiany duży krzew lub małe drzewko o wysokości do 8 m.
- Liście
- Eliptycznolancetowate, prawie całobrzegie, zaostrzone, na krótkich, wąsko oskrzydlonych ogonkach.
- Kwiaty
- Kwiaty w niewielkich pęczkach o białej koronie, 5-płatkowe, pręcików wiele, słupek jeden[4].
- Owoce
- Jagoda o dość cienkiej okrywie i średnicy 6–7 cm, lekko spłaszczona. Owoce smaczne, słodkie lub słodkokwaskowate w zależności od odmiany. Owoce drzewek dziko rosnących mają nieprzyjemny zapach i bardzo dużo pestek. Od pomarańczy słodkiej różnią się wielkością, a także tym, że skórka łatwo daje się oddzielić od miąższu[5].
-
Kwiaty
-
Owoce
-
Owoce obrane
-
Nasiona
Zmienność
Zastosowanie
|
|
| Wartość energetyczna
|
188 kJ (45 kcal)
|
|
| Białka
|
0,6 g
|
|
| szczegółowe informacje
|
|
|
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
| M
|
1,1%
|
1,1%
|
1,1%
|
1,1%
|
|
|
| Węglowodany
|
11,2 g
|
|
| szczegółowe informacje
|
| Przyswajalne
|
9,3 g
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
7,2%
|
7,2%
|
7,2%
|
7,2%
|
| M
|
7,2%
|
7,2%
|
7,2%
|
7,2%
|
|
| Cukry (jedno- i dwucukry)
|
9,2 g
|
|
| Jednocukry
|
|
|
| Glukoza
|
1,7 g
|
|
| Fruktoza
|
1,4 g
|
|
| Dwucukry
|
|
|
| Sacharoza
|
6,1 g
|
|
| Błonnik
|
1,9 g
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
7,6%
|
7,6%
|
9,0%
|
9,0%
|
| M
|
5,0%
|
5,0%
|
6,3%
|
6,3%
|
|
|
| Tłuszcze
|
0,2 g
|
|
| szczegółowe informacje
|
| Kwasy tł. nasycone
|
0,02 g
|
|
| Kwasy tł. nienasycone
|
|
|
| Jednonienasycone
|
0,03 g
|
|
| Wielonienasycone
|
0,04 g
|
|
| omega-3
|
0,01 g
|
|
| α-Linolenowy (ALA)
|
0,03 g
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
2,7%
|
2,7%
|
2,7%
|
2,7%
|
| M
|
1,9%
|
1,9%
|
1,9%
|
1,9%
|
|
| omega-6
|
0,03 g
|
|
| Linolowy (LA)
|
0,03 g
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
0,3%
|
0,3%
|
0,3%
|
0,3%
|
| M
|
0,2%
|
0,2%
|
0,2%
|
0,2%
|
|
|
| Woda
|
87,6 g
|
|
| szczegółowe informacje
|
|
|
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
3,3%
|
3,3%
|
3,3%
|
3,3%
|
| M
|
2,4%
|
2,4%
|
2,4%
|
2,4%
|
|
|
|
| Witaminy
|
|
|
| Witamina C
|
30,8 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
41%
|
41%
|
41%
|
41%
|
| M
|
34%
|
34%
|
34%
|
34%
|
|
| Tiamina (B1)
|
0,105 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
9,5%
|
9,5%
|
9,5%
|
9,5%
|
| M
|
8,8%
|
8,8%
|
8,8%
|
8,8%
|
|
| Ryboflawina (B2)
|
0,022 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
2,0%
|
2,0%
|
2,0%
|
2,0%
|
| M
|
1,7%
|
1,7%
|
1,7%
|
1,7%
|
|
| Niacyna (B3)
|
0,2 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
1,4%
|
1,4%
|
1,4%
|
1,4%
|
| M
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
|
| Witamina B6
|
0,07 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
5,4%
|
5,4%
|
4,7%
|
4,7%
|
| M
|
5,4%
|
5,4%
|
4,1%
|
4,1%
|
|
| Foliany
|
0,021 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
5,3%
|
5,3%
|
5,3%
|
5,3%
|
| M
|
5,3%
|
5,3%
|
5,3%
|
5,3%
|
|
| Kobalamina (B12)
|
0,00 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
| M
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
|
| Witamina A
|
0,016 mg RAE
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
2,3%
|
2,3%
|
2,3%
|
2,3%
|
| M
|
1,8%
|
1,8%
|
1,8%
|
1,8%
|
|
| Witamina D
|
0,00 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
| M
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
0,0%
|
|
| Witamina E
|
0,2 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
| M
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
1,3%
|
|
|
| Makroelementy
|
|
|
| Fosfor
|
18 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
2,6%
|
2,6%
|
2,6%
|
2,6%
|
| M
|
2,6%
|
2,6%
|
2,6%
|
2,6%
|
|
| Wapń
|
30 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
3,0%
|
3,0%
|
2,5%
|
2,5%
|
| M
|
3,0%
|
3,0%
|
3,0%
|
2,5%
|
|
| Magnez
|
17 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
5,5%
|
5,3%
|
5,3%
|
5,3%
|
| M
|
4,3%
|
4,0%
|
4,0%
|
4,0%
|
|
| Potas
|
189 mg
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
4,0%
|
4,0%
|
4,0%
|
4,0%
|
| M
|
4,0%
|
4,0%
|
4,0%
|
4,0%
|
|
| Sód
|
1 mg
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
0,1%
|
0,1%
|
0,1%
|
0,1%
|
| M
|
0,1%
|
0,1%
|
0,1%
|
0,1%
|
|
|
| Mikroelementy
|
|
|
| Jod
|
0,0008 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
0,5%
|
0,5%
|
0,5%
|
0,5%
|
| M
|
0,5%
|
0,5%
|
0,5%
|
0,5%
|
|
| Żelazo
|
0,3 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
1,7%
|
1,7%
|
3,8%
|
3,8%
|
| M
|
3,8%
|
3,8%
|
3,8%
|
3,8%
|
|
| Miedź
|
0,05 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
5,6%
|
5,6%
|
5,6%
|
5,6%
|
| M
|
5,6%
|
5,6%
|
5,6%
|
5,6%
|
|
| Cynk
|
0,07 mg
|
| RDA
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
0,9%
|
0,9%
|
0,9%
|
0,9%
|
| M
|
0,6%
|
0,6%
|
0,6%
|
0,6%
|
|
| Mangan
|
0,04 mg
|
| AI
|
19–30
|
31–50
|
51–70
|
70+
|
| K
|
2,2%
|
2,2%
|
2,2%
|
2,2%
|
| M
|
1,7%
|
1,7%
|
1,7%
|
1,7%
|
|
|
|
Dane liczbowe na podstawie: [6]
Wartości RDA i AI wyznaczone na podstawie danych Institute of Health[7]
|
Z liści otrzymuje się olejek eteryczny, wykorzystywany w przemyśle spożywczym i perfumeryjnym o składzie[8]:
Przypisy
- ↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-02-02] (ang.).
- ↑ a b Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-03-10].
- ↑ a b c Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4. Brak numerów stron w książce
- ↑ a b GeoffreyG. Burnie GeoffreyG. i inni, Botanica. Ilustrowana, w alfabetycznym układzie, opisuje ponad 10 000 roślin ogrodowych, Niemcy: Könemann, Tandem Verlag GmbH, 2005, ISBN 3-8331-1916-0, OCLC 271991134 .
- ↑ Hanna Kunachowicz; Beata Przygoda; Irena Nadolna; Krystyna Iwanow; Tabele składu i wartości odżywczej żywności; Wydawnictwo Lekarskie PZWL; Warszawa; 2017; s. 603, ISBN 978-83-200-5311-1
- ↑ Dietary Reference Intakes Tables and Application. Institute of Health. The National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. (ang.). Brak numerów stron w książce
- ↑ Farmakopea Polska X, Polskie Towarzystwo Farmaceutyczne, Warszawa: Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych, 2014, s. 4276, ISBN 978-83-63724-47-4 .
Identyfikatory zewnętrzne:
|
|
.jpg)
