Makalu

Południowo-zachodnia ściana Makalu
Państwo	Chiny  Nepal
Położenie	Kośi
Pasmo	Himalaje
Wysokość	8463 lub 8485 m n.p.m.
Wybitność	2378[1] m
Pierwsze wejście	15 maja 1955 J. Couzy, L. Terray
• zimowe	9 lutego 2009 S. Moro, D. Urubko
Położenie na mapie Wyżyny Tybetańskiej Makalu
Położenie na mapie Azji Makalu
27°53′23″N 87°05′20″E/27,889722 87,088889[2]
Multimedia w Wikimedia Commons

Makalu (nep. मकालु, chiń. 马卡鲁山 Mǎkǎlǔ Shān) – ośmiotysięcznik, piąty co do wysokości szczyt świata. Położony w Himalajach Wysokich, na granicy Chin i Nepalu, 20 km na południowy wschód od Mount Everestu. Według różnych źródeł jego wysokość wynosi 8463^[3][2] lub 8485^[1][4] m n.p.m. (około 3,5-4,5 kilometra od podstawy – w zależności od przyjętego obszaru odniesienia), a jego południowa ściana ma 2500 metrów wysokości. Zbudowany jest z gnejsów, granitów i skał osadowych. Silnie zlodowacony – granica wiecznego śniegu powyżej 5700 m n.p.m. Makalu posiada drugi, niższy wierzchołek – Makalu II (również Kangchungtse) o wysokości 7678 m.

Dawna nazwa to Khamba Lung, pochodząca od nazwy tybetańskiego regionu Kham. Pochodzenie nazwy Makalu pozostaje niejasne. Prawdopodobnie słowo to wywodzi się od sanskryckiego maha-kala, przydomka Śiwy. Nie ma jednak co do tego pewności. Góra ma stanowić tron bóstwa. Wyrażenie maha-kala można by również przetłumaczyć jako Wielki Czarny lub Wielka Czerń, co mogłoby się odnosić do wyglądu góry. Inna hipoteza mówi, że nazwa Makalu powstała z przekręcenia słowa Kamalu – a ściślej – Kamalung, co po tybetańsku oznacza dolinę Kamy – rzeki płynącej po północnej stronie masywu.

• 1954 – wyprawy amerykańska i brytyjska – pierwsza próba zdobycia szczytu
• 1954 – jesień – wyprawa francuska, zdobycie pobliskiego Chomo Lonzo 7797 m n.p.m.
• 15 maja 1955 – wejście wyprawy francuskiej – na szczycie stanęli Lionel Terray i Jean Couzy.
• 1970 – wejście wyprawy japońskiej
• 1971 – wejście wyprawy francuskiej
• 1975 – wejście wyprawy jugosłowiańskiej

• 1976 – wejście wyprawy czechosłowackiej (11 osób) filarem południowo-zachodnim na Makalu South (8010 m n.p.m.). Dwaj z nich – Karel Schubert i Milan Kriššák oraz Jorge Camprubi z wyprawy hiszpańskiej zdobyli 24 maja wierzchołek główny (K. Schubert zginął w zejściu)^[5]
• Pierwsze polskie wejście miało miejsce 15 października 1981, dokonane przez Jerzego Kukuczkę.
• 1997 – po siedmiu nieudanych próbach (1977-1996) rosyjski zespół z Jekaterynburga wszedł na szczyt technicznie najtrudniejszą trasą biegnącą po zachodniej ścianie Makalu^[6][czas?]. Wejście to uznano za najwybitniejsze osiągnięcie alpinistyczne roku 1997 i nagrodzono je Złotym Czekanem w 1998^{[potrzebny przypis]}. Uczestnicy: Salavat Habibulin (kapitan, zmarł z wyczerpania pod samym szczytem)^[7][czas?], Igor Bugaczewski (zginął podczas schodzenia), Aleksy Bołotow, Mikołaj Żylin, Jura Jermaczek, Dymitr Pawlenko i trzy inne osoby^[8].
• Zimą 2005/2006 Jean-Christophe Lafaille próbował zdobyć samotnie i bez tlenu niezdobyty zimą szczyt. Zaginął pod koniec stycznia, najprawdopodobniej podczas ataku szczytowego z obozu na wysokości 7600 m.
• Pierwszego wejścia zimowego dokonali Simone Moro i Denis Urubko 9 lutego 2009.

Do końca XX w. na wierzchołku Makalu stanęło prawie 180 wspinaczy, członków ponad stu ekspedycji. Na stokach góry poniosło śmierć 20 himalaistów, w tym trzech polskich: Andrzej Młynarczyk (1978), Tadeusz Szulc (1982) i Ryszard Kołakowski (1988).

• 1981 – Jerzy Kukuczka (solo, stylem alpejskim, bez wspomagania tlenem, nową drogą, wiodącą północno-zachodnią ścianą i następnie północnym filarem)
• 1982 – Andrzej Czok (nową drogą – zachodnią ścianą)
• 1986 – Krzysztof Wielicki
• 1988 – Tomasz Kopyś, Ryszard Kołakowski (zginął podczas zejścia 14 października 1988)
• 2002 – Piotr Pustelnik
• 2006 – Anna Czerwińska
• 2011 – Adam Bielecki, Artur Hajzer, Tomasz Wolfart^[9]
• 2018 – Wojciech Flaczyński^[10]
• 2022 – 28 maja około 7.00 rano na szczycie stanęła Dorota Rasińska-Samoćko^[11]

• Filmy z brytyjskiej wyprawy na Makalu w 2004 roku. makalu2004.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-03-03)].