Ludwik Sforza

regent Mediolanu
Okres	od 1480 do 1494
Poprzednik	Bona Sabaudzka (jako regentka)
Następca	On sam (jako książę)
książę Mediolanu
Okres	od 1494 do 1499
Poprzednik	Gian Galeazzo Sforza
Następca	Ludwik XII
Dane biograficzne
Dynastia	Sforzowie
Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1452 Vigevano
Data i miejsce śmierci	27 maja 1508 Zamek w Loches
Ojciec	Franciszek I Sforza
Rodzeństwo	Galeazzo Maria Sforza
Żona	Beatrice d’Este
Cytaty w Wikicytatach

Ludovico Sforza, zwany Ludovico Il Moro lub Maur, znany także jako Ermelino (z wł. gronostaj), (ur. 27 lipca 1452 w Vigevano, zm. 27 maja 1508 w zamku Loches^[1]) – książę Mediolanu w latach 1494–1499^[1], syn Franciszka I Sforzy^[2]. Młodszy brat Galeazzo Marii Sforzy^[3].

Jego nauczycielem był humanista Francesco Filelfo^[4]. W latach 1480–94 Ludwik sprawował władzę jako regent małoletniego bratanka Gian Galeazzo Sforzy (ojca Bony Sforzy), a po jego śmierci został księciem Mediolanu^[1][5]. Był jednym z inspiratorów wyprawy króla Francji Karola VIII do Włoch z lat 1494–1495, która zapoczątkowała wieloletnie wojny włoskie. Początkowo był w sojuszu z Francją; gdy jednak Karol VIII w 1495 zajął Królestwo Neapolu, Ludovico przeszedł na stronę jego przeciwników, co zmusiło Karola do opuszczenia Włoch^[3]. W 1499 roku został pozbawiony władzy przez kolejnego króla Francji Ludwika XII, popieranego przez Wenecję^[1]. Na krótko odzyskał władzę w Mediolanie^[6], jednak w kwietniu tego roku Francuzi raz jeszcze opanowali Księstwo^[3], a sam Ludovico został przez nich ujęty i do śmierci więziony w zamku Loches w Turenii^[1].

W 1491 roku poślubił Beatrice d’Este, córkę księcia Ferrary^[3][7]. Przydomek Maura nadano mu ze względu na śniadą cerę oraz jedno z jego imion (Mauro)^[8]. Uchodził on za bezwzględnego, chciwego i ambitnego władcę, ale jednocześnie inteligentnego i pragmatycznego^[9]. Za jego panowania mediolański dwór stał się najświetniejszy w Europie^[1], pracowali dla niego architekt Bramante^[3] i Leonardo da Vinci, który sportretował jego kochankę Cecylię Gallerani na obrazie Dama z gronostajem^[10] oraz nieślubną córkę Biankę na portrecie zwanym La Bella Principessa (pochodzącym prawdopodobnie z egzemplarza Sforziady przechowywanego w Bibliotece Narodowej w Warszawie)^[11][12].

Finansował budowy kanałów i fortyfikacji oraz urządzał wielkie festyny^[3]. Aby zwiększyć prestiż Mediolanu sprowadzał do miasta uczonych i artystów. Jego marzeniem było sfinansowanie pomnika konnego upamiętniającego jego ojca Franciszka^[4].

Na portretach renesansowych był ukazywany jako krzepki i otyły mężczyzna o obfitym podbródku^[9].

• Walter Isaacson: Leonardo da Vinci. Kraków: Insignis Media, 2019. ISBN 978-83-66071-41-4.
• Martin Kemp: Mój Leonardo. Pięćdziesiąt lat rozsądku i szaleństwa w świecie sztuki i poza jego granicami. Warszawa: Arkady, 2020. ISBN 978-83-213-5113-1.
• Charles Nicholl: Leonardo Da Vinci. Lot wyobraźni. Warszawa: WAB, 2006.
• Frank Zöllner: Leonardo da Vinci 1452–1519. Warszawa: Taschen, Edipresse Polska S. A., 2005. ISBN 83-89571-85-4.