PROFILPELAJAR.COM

Krzysztof Ludwik Birkenmajer
Data i miejsce urodzenia	6 października 1929 ; Warszawa
Data i miejsce śmierci	23 lutego 2019 ; Kraków
	Profesor nauk technicznych
	Specjalność: stratygrafia, tektonika
Alma Mater	Uniwersytet Jagielloński,; Akademia Górniczo-Hutnicza w Krakowie
Doktorat	1957
Profesura	1973
	Polska Akademia Nauk / Umiejętności
Status PAN	członek rzeczywisty
Status PAU	członek krajowy czynny
Funkcja Jednostka PAN	Przewodniczący honorowy; Komitet Badań Polarnych
	Praca naukowa
Instytut	Nauk Geologicznych PAN
	Odznaczenia
	Cytaty w Wikicytatach

Krzysztof Ludwik Birkenmajer^[2]^[3] (ur. 6 października 1929 w Warszawie, zm. 23 lutego 2019 w Krakowie) – polski geolog^[2], speleolog^[4] i polarnik^[3]. Profesor nauk technicznych o specjalności stratygrafia, tektonika^[2]. Był żonaty z polską geolog Franciszką Szymakowską(inne języki).

Życiorys

Był synem Józefa Birkenmajera, tłumacza, slawisty, historyka literatury i krytyka literackiego oraz Marii Jętkiewiczówny^[5]. Józef Birkenmajer zginął jako żołnierz 26 września 1939 roku w obronie Warszawy. Osierocony Krzysztof po wybuchu wojny był uczniem tajnych kompletów gimnazjalnych w Warszawie. Naukę kontynuował po przeniesieniu się w 1944 r., po upadku powstania warszawskiego, do Krakowa, gdzie w następnym roku podjął naukę w Gimnazjum i Liceum im. Henryka Sienkiewicza, a dwa lata później zdał maturę^[6].

Studiował na Wydziale Matematyczno-Przyrodniczym UJ (ukończone w 1950^[2]) i na Wydziale Geologiczno-Poszukiwawczym Akademii Górniczo-Hutniczej w Krakowie (ukończone w 1954^[2]). Od 1954 r. do emerytury pracował w Zakładzie (przekształconym w Instytut) Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk w Krakowie^[7]. W 1956 obronił doktorat^[3] na Wydziale Geologii Uniwersytetu Warszawskiego. Większość swojej kariery spędził w Instytucie Nauk Geologicznych PAN w Krakowie. W 1959 uzyskał habilitację^[3], a w 1967 został profesorem^[2].

W latach 1951–1952 uczestniczył w wyprawach odkrywczych do jaskiń tatrzańskich: Jaskini Miętusiej, Szczeliny Chochołowskiej, Jaskini za Siedmiu Progami i in. W tych samych i następnych latach badał jaskinie w Pieninach i w pienińskim pasie skałkowym. W 1952 został członkiem Klubu Grotołazów^[4]. Od 1956 badał geologię Spitsbergenu, jako uczestnik trzynastu ekspedycji badawczych^[3] i współorganizator polskiej bazy naukowej w fiordzie Hornsund. Uczestniczył w dwóch wyprawach geologicznych na Grenlandię^[3] w 1971 i 1976 roku. Od 1977 brał udział w siedmiu ekspedycjach na Antarktydę Zachodnią^[3]. Łącznie na Spitsbergen, Antarktydę i Grenlandię podróżował jako uczestnik 23 wypraw naukowych, odkrył i opisał liczne formacje, z czego tylko na Antarktydzie wprowadził ponad 200 nazw geograficznych związanych z Polską. Jego imieniem nazwano ok. 10 nowych kopalnych rodzajów i gatunków^[7].

Opublikował około 500 prac geologicznych^[7]. Jest także autorem ponad 20 szczegółowych map geologicznych oraz około 200 artykułów popularnonaukowych, sprawozdań i wspomnień, a także 5 skryptów uczelnianych i 4 książek, poświęconych polskim działaniom w krajach polarnych^[6]. Do głównych tematów badawczych należały badania pienińskiego pasa skałkowego i badania geologiczne obszarów polarnych^[3], geologia Karpat, Dolnego Śląska, Wschodnich Alp, Spitsbergenu, Grenlandii i Antarktyki^[7]. Jest współautorem szeregu opracowań wieku kenozoicznych andezytów i bazaltów Polski. Był również redaktorem kilku serii wydawniczych, m.in. takich jak: Studia Geologia Polonica, Geological Results of the Polish Spitzbergen Expeditions, Geological Results of the Polish Antarctic Expeditions, Postępy Nauk Geologicznych, a także członkiem szeregu polskich i zagranicznych komitetów redakcyjnych^[6]. Współpracował z zagranicznymi ośrodkami naukowymi. Jako visiting professor prowadził zajęcia na uniwersytecie w Kopenhadze, prowadził również wykłady m.in. w Norwegii, Wielkiej Brytanii, Szwecji, Francji, Niemczech i USA^[6].

Jego wyjątkowe związki z Pieninami spowodowały, że przez 28 lat (1967–1995) był wiceprzewodniczącym Rady Naukowej Pienińskiego Parku Narodowego^[6]. W latach 1992–1996 był również sekretarzem Międzynarodowego Komitetu Badań Antarktyki^[3]. Od 1989 był członkiem rzeczywistym Polskiej Akademii Nauk i członkiem czynnym Polskiej Akademii Umiejętności. Od 1997 był honorowym członkiem Akademii Rumuńskiej^[8] oraz członkiem Polskiego Towarzystwa Geologicznego^[9]. Posiadał tytuł członka zagranicznego Akademii Nauk w Nowym Jorku^[6].

Należał do grona członków założycieli Klubu Polarnego Polskiego Towarzystwa Geograficznego (1974). W 2013 roku został wyróżniony godnością członka honorowego Polskiego Towarzystwa Geograficznego. Był również członkiem honorowym Polskiego Towarzystwa Geologicznego, Austriackiego Towarzystwa Geologicznego i Amerykańskiego Towarzystwa Geologicznego^[6].

Zmarł 23 lutego 2019 roku^[7]. Został pochowany 5 marca 2019 r. na Cmentarzu Rakowickim w Krakowie^[6].

Publikacje

Przewodnik geologiczny po Pienińskim Pasie Skałkowym, cz. I-IV, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1958

Pod znakiem białego niedźwiedzia. Wydawnictwa Nasza Księgarnia, Warszawa, 1961
Polarne drogi i bezdroża. Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1975
Lodospady szmaragdowe. Wydawnictwo Literackie, Kraków-Wrocław, 1987

Odznaczenia^[10]

Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (2002)^[11]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1984)^[6]
Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1962)^[6]
Złoty Krzyż Zasługi (1959)^[6]
Za działalność w ruchu oporu w czasie okupacji otrzymał Krzyż Armii Krajowej oraz nominację na podporucznika Wojska Polskiego, nadaną w roku 2000 przez Prezydenta RP^[6].