Kościół Świętego Franciszka z Paoli (malt.Knisja ta’ San Franġisk de Paola, ang.Church of St. Francis of Paola) – rzymskokatolickikościół w Qormi na Malcie[1].
Kościół położony jest na Pjazza San Franġisk przy Triq il-Knisja. Jest to jedyna świątynia w Qormi będąca w prywatnych rękach[2].
Historia
Na miejscu, gdzie dziś stoi kościół św. Franciszka, wcześniej znajdowała się kaplica pod wezwaniem św. Andrzeja Apostoła[2][3]. Fundatorami kościoła św. Franciszka z Paoli byli w 1706 Franġisk Casha Cuschieri Testaferrata oraz jego syn ks. Ġorġ, zaś jego budowę ukończono w 1707[3][4][5][6][7][8]. Projektantem kościoła był architekt z Qormi Indri (Andrea) Psaila. Fundatorzy zostali, dekretem biskupa Davide Cocco Palmieri z 22 stycznia 1707, pierwszymi beneficjentami tego kościoła, ich potomkowie są jego prawnymi właścicielami po dziś dzień[3][5][9]. Jednym z ich przywilejów była możliwość bycia pochowanym w krypcie pod kościołem[10]. Podczas okupacji Malty przez wojska Napoleona w 1798 świątynia została splądrowana, zrabowane zostały wszystkie srebrne przedmioty, a duży obraz Niepokalane Poczęcie został uszkodzony[8][10].
W czasie II wojny światowej budynek kościoła służył jako skład podstawowej żywności dla mieszkańców miasta[2][4][6][8]. Końcem maja 2016 zakończono rozległą restaurację kościoła, kosztującą ponad 68 000 euro. Obejmowała ona ogólne oczyszczenie ze stosowaniem biocydów oraz naprawę lub wymianę mocno zniszczonych elementów kamieniarki[3][11][12].
Architektura
Wygląd zewnętrzny
Fasada kościoła jest zaokrąglona, przypomina elewacje kościołów rzymskiego architekta Francesco Borrominiego. Wokół budynku, do którego wejścia prowadzi sześć stopni, widać pilastry w stylu toskańskim. Prostokątne wejście jest bardzo ozdobione, a nad nim znajduje się segmentowy fronton zamknięty w innym rozciętym naczółku. Powyżej jest wydłużone okno, o kształcie górą i dołem zamkniętym łukiem. Nad oknem kartusz z łacińskim napisem „POSVIT HUMILEM IN SUBLIME”[5]. Pionowy fronton o krzywoliniowych bokach, z kamiennym krzyżem na szczycie znajduje się w centralnej pozycji nad fasadą, wspierając się na biegnącym wokół gierowanymgzymsie. Zdobi go emblemat św. Franciszka z Paoli – napis „CHARITAS” otoczony promieniami. Z każdej strony centralnego frontonu znajdują się dwie połówki dużego podzielonego segmentowego naczółka. Kościół posiada kopułę ozdobioną krzyżem, osadzoną na niskim ośmiokątnymbębnie, będącą głównym źródłem doświetlenia wnętrza[11]. Na obręczy kopuły umieszczona jest data „1887”[6]. Z tyłu kościoła po lewej stronie znajduje się elegancka dzwonnica z czterema dzwonami[3].
Wnętrze
Kościół ma wewnątrz kształt prostokąta, wizualnie podzielony jest na trzy części. Zaraz po wejściu jest prawie kwadratowa przestrzeń, nakryta sklepieniem krzyżowym z bocznymi oknami. Obok dwoje drzwi, a nad nimi rodzaj galerii. Druga część jest ośmioboczna z czterema filarami i czterema łukami podtrzymującymi kopułę. Pomiędzy łukami znajdują się pendentywy. Ostatnia część to półkolista apsyda, w której znajduje się ołtarz główny z obrazem tytularnym, którego ramę trzymają dwa adorujące anioły. Apsyda nakryta jest konchą z wyrzeźbionymi chmurami, promieniami i figurami Trójcy Świętej[3].
W ołtarzu głównym, poświęconym św. Franciszkowi z Paoli, znajduje się piękny obraz, przez niektórych[10] przypisywany Francesco Zahrze. Malowidło przedstawia św. Franciszka wstępującego do nieba.
Oprócz ołtarza głównego, na bocznej ścianie kościoła znajduje się ołtarz pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny z Lourdes, będący w przeszłości ołtarzem uprzywilejowanym(inne języki)[10]. Dziś zamiast obrazu tytularnego znajduje się w nim posąg z papier mâché umieszczony w szklanej niszy. Możliwe, że duży obraz Niepokalane Poczęcie, wiszący naprzeciw tego ołtarza, był jego obrazem tytularnym, zanim narodziło się nabożeństwo do Matki Bożej z Lourdes[3].
Za apsydą znajduje się również zakrystia, zaś w podziemiach krypta, w której spoczywają nie tylko fundatorzy, ale także ci, którzy się z nich wywodzą, a którzy z czasem opiekowali się tym kościołem. Zejście do krypty znajduje się przed drzwiami prowadzącymi do galerii organowej. Dziś, mimo że kościół jest nadal pod świeckim patronatem, nie odbywają się już w nim pochówki[3].
Świątynia dzisiaj
Kościół jest pod świeckim patronatem rodziny Casha Testaferrata[9]. Msze święte za spokój dusz fundatorów oraz członków ich rodziny odprawiane są w listopadzie, oraz w święto patronalne świątyni[13].
Święto patronalne
Święto patronalne kościoła przypada 2 kwietnia, festyn kościelny urządzany jest czwartą niedzielę po Wielkanocy[13].
St. Francis of Paola - Qormi. W: Mikiel Spiteri: A Hundred Wayside Chapels of Malta & Gozo. Valletta: Heritage Books, 2000. ISBN 99909-93-06-8. (ang.).
Qormi - Church of Saint Francis de Paule. W: Alfie Guillaumier: Malta's Town and Villages. Valletta: Progress Press Co. Ltd, 2003. ISBN 99909-3-056-2. (ang.).
