PROFILPELAJAR.COM

Kościół garnizonowy pw. św. Jerzego
*Sanktuarium Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego*
	parafialny kościół garnizonowy
	; widok współczesny
Państwo	Polska
Województwo	łódzkie
Miejscowość	Łódź; ul. św. Jerzego 9
Wyznanie	katolickie
Kościół	rzymskokatolicki
Parafia	św. Jerzego
Wezwanie	św. Jerzego; św. Aleksego (do 1918)
Wspomnienie liturgiczne	24 kwietnia
	Przedmioty szczególnego kultu
Cudowne wizerunki	Obraz Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego
Historia
Data rozpoczęcia budowy	1895
Data zakończenia budowy	1896
Data poświęcenia	27 listopada 1896
Data zamknięcia	1939
Data reaktywacji	1946
Poprzednie wyznanie	prawosławne
Fundator	Karol Scheibler, Juliusz Heinzel, Izrael Poznański, Juliusz Kunitzer, Edward Herbst, Szaja Rosenblatt
Dane świątyni
Styl	rosyjski
Architekt	Franciszek Chełmiński
Świątynia; • materiał bud.	; • cegła
Ołtarz; • liczba ołtarzy; • wezwania ołtarzy bocznych	; 3; św. Józefa, Najśw. Marii Panny
Liczba naw	1
Dzwonnica; • typ dzwonnicy	; wolno stojąca
	Położenie na mapie Łodzi Kościół św. Jerzego
	Położenie na mapie Polski Kościół św. Jerzego
	Położenie na mapie województwa łódzkiego Kościół św. Jerzego
	51°46′29,44″N 19°26′22,32″E/51,774844 19,439533
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Strona internetowa

Kościół garnizonowy św. Jerzego (dawna cerkiew garnizonowa św. Aleksego Metropolity Moskiewskiego) – kościół rzymskokatolicki przy ulicy św. Jerzego 9^[a] w Łodzi.

Historia

Cerkiew garnizonowa św. Aleksego

Pomysł budowy wojskowej cerkwi zrodził się dla uczczenia 37. Jekaterynburskiego Pułku Piechoty (który stacjonował w Łodzi od 1863 r.) i setnej rocznicy jego powstania obchodzonej w 1896 r. Komitet budowy świątyni założono w 1894 r., na jego czele stał gubernator piotrkowski. Stworzenie projektu zlecono Franciszkowi Chełmińskiemu, ukończył go wiosną 1895 r.^[1]

Głównymi fundatorami cerkwi byli łódzcy fabrykanci (ewangelicy, katolicy i Żydzi), m.in. Juliusz Heinzel, Juliusz Kunitzer^[2] i Izrael Poznański^[1]. Budowę, pod kierownictwem Roberta Nestlera, rozpoczęto w tym samym roku, a ukończono rok później^[1]. Cerkiew została poświęcona 27 listopada 1896 r.

Architektura

Świątynię postawiono wzorując się na innych cerkwiach garnizonowych obszaru petersburskiego. Wnętrze obiektu było jednak nietypowe, łączyło bowiem dwie funkcje: sakralną (miejsce modlitw) oraz użytkową (ujeżdżalnia koni dla wojska). Sakralna (obecnie prezbiterium) mieściła się na planie kwadratu, natomiast maneż (obecna nawa) ulokowano w szerokiej i wysokiej nawie o kształcie prostokąta z kratownicami podtrzymującymi dach^[3].

rok 1906
rok 1907
rok 1914

Kościół garnizonowy św. Jerzego

Po odzyskaniu niepodległości (1918) cerkiew przejął Kościół katolicki i utworzył przy nim parafię wojskową. Wtedy zlikwidowano oryginalne kopuły, nadające świątyni wschodni charakter. Najprawdopodobniej w 1920 r. do kościoła sprowadzono kopię obrazu Matki Boskiej Częstochowskiej, którą koronowano po raz pierwszy w 1926 r., jako Hetmankę Żołnierza Polskiego.

W lipcu 1928 r. przy kościele utworzono także greckokatolicką parafię wojskową pw. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny, której administratorem, a następnie proboszczem został ks. Mikołaj Ilków. Funkcjonowała do września 1939 r.

Podczas II wojny światowej okupant niemiecki zlikwidował kościół zamieniając go całkowicie w garnizonową ujeżdżalnię koni.

W 1946 r., w wyniku działań ks. płk. Włodzimierza Ławrynowicza, świątynia stała się kościołem filialnym parafii św. Józefa przy ul. Ogrodowej w Łodzi i siedzibą duszpasterstwa wojskowego. W 1990 r. biskup polowy Sławoj Leszek Głódź erygował przy kościele parafię wojskową. 8 września 1996 r. bp Sławoj Głódź dokonał rekoronacji obrazu Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego. 27 czerwca 1998 przed kościołem odsłonięto pierwszy (jeden z dwóch) łódzki pomnik papieża Jana Pawła II. Świątynia została wpisana do gminnej ewidencji zabytków miasta Łodzi^[4].

Wnętrze

Kościół jest halowy (jednonawowy), przykryty dwuspadowym dachem; we wschodniej części znajduje się kruchta z tablicami pamiątkowymi, nad nią empora z organami. W połowie długości budynku ustawiono ołtarze boczne z obrazem św. Józefa z Dzieciątkiem i Matki Bożej. Prezbiterium (dawna część sakralna cerkwi) znajduje się w zachodniej części świątyni (od strony ulicy) z ołtarzem głównym, za którym leży zakrystia. W kościele widoczne są modernistyczne witraże według projektu ks. Tadeusza Furdyny, salezjanina, wykonane przez Z. Kośnickiego. Przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu. W kościele stoi również stara ambona.

Ołtarz główny

Ołtarz główny, w stylu bizantyjskim, jest pozostałością prawosławnego ikonostasu. Główne miejsce zajmuje Obraz Matki Boskiej Hetmanki Żołnierza Polskiego. Obraz może być przysłaniany obrazem św. Jerzego – kopią dzieła Juliusza Kossaka. W ołtarzu znajdują się również ikony Ostatniej Wieczerzy, chusty św. Weroniki oraz gipsowe rzeźby czterech ewangelistów.

św. Jerzy (J. Kossak)

Obraz Matki Boskiej Hetmanki Żołnierza Polskiego

Osobny artykuł: Obraz Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego.

Obraz Matki Bożej Hetmanki Żołnierza Polskiego to kopia jasnogórskiego obrazu nieznanego autorstwa. Przypuszczalnie znajduje się w kościele od 1920 r. Pierwsza koronacja obrazu miała miejsce w 1926 r. Wtedy to obraz został ubrany w srebrną suknię. W XX-leciu międzywojennym stawiana obok Matki Boskiej Częstochowskiej jako główna opiekunka żołnierzy. W czasie wojny ukrywany był przez mjr. Eugeniusza Responda. Rekoronacji obrazu dokonał ks. bp Sławoj Leszek Głódź 8 września 1996 r. w 100. rocznicę wybudowania świątyni i 70. rocznicę pierwszej koronacji. Następnego dnia Matce Bożej złożono jako wota ok. 250 odznaczeń wojskowych i ok. 300 pamiątek rodzinnych. 8 grudnia tego roku ks. płk. Stanisław Rospondek oddał w darze wotywnym swoją buławę pułkownikowską.

Teren kościoła

Na zewnątrz kościoła znajdują się: pomnik Jana Pawła II, rzeźba Jezusa Chrystusa, rzeźba Matki Bożej Fatimskiej, dzwonnica, a za kościołem plebania.

Pomnik papieża Jana Pawła II

Pomnik papieża Jana Pawła II przed kościołem św. Jerzego jest pierwszym^[5] łódzkim pomnikiem papieża Polaka. Został zaprojektowany przez Annę Wierzbowską-Grabiwodę^[6] z inicjatywy ówczesnego proboszcza parafii ks. płk. Stanisława Rospondka. Pomnik odsłonięto i poświęcono 27 czerwca 1998 r.

Dzwonnica

Na dzwonnicy wiszą dwa dzwony


	Waga (kg)	Ton uderzeniowy	Rok odlania	Odlewnia
Duży dzwon	~300 kg	g"	lata 50. XX w.	Metalut, Łódź
Mały dzwon	~250 kg	c"	2 poł. XX w.	Śląska Odlewnia Dzwonów, Wrocław

pomnik papieża i rzeźba Jezusa

Zobacz też

Sanktuaria maryjne

Uwagi

↑ przed 1918 r. ul. Ekaterynburska

Przypisy

↑ ^a ^b ^c PARAFIA WOJSKOWA P.W ŚW. JERZEGO W ŁODZI [online], www.parafiawojskowa.pl [dostęp 2020-12-05] .
↑ Aleksander.A. Sosna Aleksander.A., Kopuły nad Wisłą : prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815-1915, Moskwa: MID "Synergia", 2003, s. 27, 56, OCLC 749634498 .
↑ Łódź - Kościół garnizonowy św. Jerzego - stare zdjęcia, mapa [online], fotopolska.eu [dostęp 2020-12-06] .
↑ Gminna Ewidencja Zabytków Miasta Łodzi | Towarzystwo Opieki nad Zabytkami - oddział w Łodzi [online] [dostęp 2022-09-27] (pol.).
↑ Anna Kotecka, Krystian Frątczak: Dowody pamięci i czci dla Ojca Świętego Jana Pawła II. [w:] Papieskim szlakiem po Łodzi Piotrowej [on-line]. Urząd Miasta Łodzi, 2008-10-23. [dostęp 2013-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-24)]. (pol.).
↑ Henryk Tomczyk: Pamięć - Szacunek - Wdzięczność. Tygodnik Katolicki Niedziela, 2011, 20 [dostęp 2013-12-16]. (pol.).