29 listopada?/10 grudnia1796 car Paweł I wydał rozkaz sformowania Jekaterynburskiego Pułku Muszkieterów z 5. i 6. Batalionu Syberyjskiego, stacjonujących dotychczas na linii syberyjskiej. Bataliony dotarły do Jekaterynburga. Pułk został podzielony na dwa bataliony, a każdy z nich składał się z 5 rot muszkieterów i jednej roty grenadierów)[1]. W kwietniu 1802 zwiększono liczebność pułku do dwóch batalionów muszkieterów i jednego grenadierów. 13 czerwca 1806 z pułku zostały wydzielone trzy roty w celu utworzenia 25 Pułku Jegrów, a 16 sierpnia osiem rot, z których utworzono Kamczacki pułk muszkieterów i Mingrelski pułk muszkieterów. W 1810 pułk został przeniesiony do Woroneża. W 1811 pułk został powiększony o czwarty batalion, rezerwowy. W skład każdego batalionu wchodziły 4 roty muszkieterów i jedna rota grenadierów.
W 1815 pułk powrócił do Rosji, a w latach 1828-29 brał udział w wojnie rosyjsko-tureckiej. 28 stycznia 1833 przyłączono do pułku 1. i 3. batalion 33 pułku jegrów, który został rozwiązany. 30 marca tego samego pułkowi, jako kontynuatorowi tradycji 33 pułku jegrów, została przekazana srebrna trąbka z napisem „Za zdobycie Montmartre’u 18 marca 1814”.
Pułk brał udział w działaniach zbrojnych w Mołdawii, z której został przerzucony do Sewastopola. Pułk wszedł w skład 10 Dywizji i 2 listopada stoczył pierwszą walkę podczas obrony Sewastopola. 5 listopada uczestniczył w bitwie pod Inkermanem. Po klęsce ponownie powrócił do Sewastopola, gdzie bronił czwartego bastionu, aż do 25 kwietnia 1855, kiedy to poniósł duże straty, w tym zginął dowódca pułku, i został przeniesiony do rezerwy, tam przegrupowany w dwa bataliony, które ponownie wzięły udział w walce w maju tego samego. 8 września pułk przeszedł na północną stronę miasta. Za bohaterską obronę miasta wszystkie bataliony otrzymały prawo zawieszania na swoich sztandarach wstęgi św. Jerzego z napisem „Za Sewastopol w 1854 i 1855”.
Cerkiew św. Aleksego w Łodzi w 1906
Po wojnie pułk został zakwaterowany w Łodzi. 25 października 1863 z 4 Batalionu Rezerwowego utworzono Jekaterynburski rezerwowy pułk piechoty[2], do którego przeniesiono również żołnierzy z 5 i 6 batalionu. Początkowo żołnierze rozlokowani byli w budynkach wynajmowanych od prywatnych właścicieli. 29 listopada?/11 grudnia1896 pułk obchodził 100. rocznicę powstania. Z tej okazji Rada Miasta Jekaterynburga ufundowała sztandar pułku, który rozkazem cara Mikołaja II został udekorowany Wstęgą Świętego Jerzego z napisem За отличие в 1814 году против Французов и за Севастополь в 1854 и 1855 годах (Za zasługi w 1814 przeciw Francuzom i za Sewastopol w latach 1854 i 1855) i 1796-1896 oraz Jubileuszową Wstęgą Aleksandra.
W 1892 pułk pod dowództwem Nikołaja Bołtina uczestniczył w krwawym tłumieniu buntu łódzkiego[3][4] – powszechnego strajku obejmującego 30-60 tysięcy robotników[3]. Został też wysłany do opanowania sytuacji w Zgierzu[3].
W II połowie lat 90. XIX wieku na potrzeby pułku zostały wzniesione koszary przy ulicy Konstantynowskiej 60/64 i 81/83[a][6].
W 1904 na rozkaz władz carskich pułk wysłał 35 oficerów i 1134 żołnierzy na wojnę z Japonią. W 1905 początkowo brał udział w tłumieniu strajków robotniczych, jednak z powodów narastającej sympatii do robotników wśród żołnierzy został wycofany do koszar[7]. W 1907 pułk przeniesiono do Niżnego Nowogrodu. 5 maja?/18 maja1912 została ustanowiona odznaka pamiątkowa[2].
płk Piotr Nikiticz Burow (10.06.1915 – 01.09.1916)[1][2]
Insygnia
Sztandar
Gieorgiewski sztandar pułkowy z napisem: „Za zasługi w 1814 przeciw Francuzom i za Sewastopol w latach 1854 i 1855” i „1796-1896”, udekorowany Aleksandrowską Wstęgą Jubileuszową z napisem: „1896 rok” i „1796 r. Jekaterynburski Pułk Muszkieterów”[c][2].
Odznaka honorowa
5 maja 1910 została ustanowiona odznaka honorowa pułku. Odznakę stanowił biały krzyż maltański ze złotym ukoronowanym monogramem Pawła I, otoczony czerwoną lub niebieską wstęgą z napisem Екатеринбургский мушкетерский п. (Jekaterynburski Pułk Muszkieterów) oraz złotą gałązką dębową i laurową. Pod krzyżem umieszczony był herb Jekaterynburga i wstęga z datami 1798 i 1898. Odznakę wieńczył złoty monogram cesarza Mikołaja II z koroną[2].
Upamiętnienie
Zwieńczenie pomnika pułku w Jekaterynburgu odsłoniętego w 2006
W Łodzi nowo wyznaczoną ulicę podczas budowy koszar i cerkwi św. Aleksego nazwano na cześć pułku ulicą Ekaterynburską,
W 1859 w Jekaterynburgu przy soborze św. Katarzyny, w miejscu, gdzie podczas stacjonowania w mieście pułku stał ołtarz polowy, został odsłonięty pomnik. Wykonany był z białego marmuru z tablicą z napisem: (ros) На сем месте находился престол полотняной церкви Екатеринбургского мушкетерского полка, квартировавшего в городе Екатеринбурге с 1798 г. по 1 июля 1807 г. Памятник поставлен усердием прихожан в 1859 г. вместо кирпичного, пришедшего в ветхость. Pomnik został zniszczony w 1930 podczas burzenia soboru[8].
W 2006 w Jekaterynburgu na miejscu starego pomnika, istniejącego przed Muzeum Historii Obróbki Kamienia i Jubilerstwa, został odsłonięty nowy pomnik poświęcony pułkowi.
W 1912 w 100. rocznicę bitwy pod Borodino został ufundowany pomnik 23 Dywizji Piechoty, na którym znajduje się tablica upamiętniająca Jekaterynburski Pułk Piechoty[9].
↑ abcAdamA.PróchnikAdamA., Studia i szkice (1864-1918), KrzysztofK.Dunin-Wąsowicz (red.), Warszawa: Książka i Wiedza, 1962, s. 408, 415, 418, 435.
↑Arkadiusz (kulturoznawca).A.().GrzegorczykArkadiusz (kulturoznawca).A.()., Ilustrowana encyklopedia historii Łodzi : od pradziejów do końca XX wieku, Łódź: [MyDesign], 2015, s. 194, ISBN 978-83-939822-0-2, OCLC934685762.
↑Aleksander.A.SosnaAleksander.A., Kopuły nad Wisłą : prawosławne cerkwie w centralnej Polsce w latach 1815-1915, Moskwa: MID "Synergia", 2003, s. 27, 56, ISBN 978-83-931480-2-8, OCLC749634498.
Waldemar Potkański: Terroryzm na usługach ugrupowań lewicowych i anarchistycznych w Królestwie Polskim do 1914. Warszawa: Wydawnictwo DiG, 2014, s. 186. ISBN 978-83-7181-894-3.
