Kasparus

Kasparus
wieś
Ilustracja
Kościół pw. św. Józefa
Państwo

 Polska

Województwo

 pomorskie

Powiat

starogardzki

Gmina

Osiek

Liczba ludności (2006)

180

Strefa numeracyjna

58

Kod pocztowy

83-221[2]

Tablice rejestracyjne

GST

SIMC

0168478

Położenie na mapie gminy Osiek
Mapa konturowa gminy Osiek, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „Kasparus”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, u góry znajduje się punkt z opisem „Kasparus”
Położenie na mapie województwa pomorskiego
Mapa konturowa województwa pomorskiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kasparus”
Położenie na mapie powiatu starogardzkiego
Mapa konturowa powiatu starogardzkiego, na dole znajduje się punkt z opisem „Kasparus”
Ziemia53°44′28″N 18°21′41″E/53,741111 18,361389[1]
Strona internetowa

Kasparuswieś kociewska w Polsce, położona w województwie pomorskim, w powiecie starogardzkim, w gminie Osiek na obszarze Borów Tucholskich, u zbiegu dwóch dopływów Wdy: Brzezianki i Św. Strugi.

Historia

Pierwsze wzmianki na temat Kasparusa pochodzą z 1664. W okresie zaboru pruskiego wieś nosiła nazwę Kasperhausen, a w okresie okupacji hitlerowskiej Langenwalde[3].

Pomnik upamiętniający strajki szkolne przed dawną szkołłą w Kasparusie

Rozgłos przyniósł Kasparusowi dramatyczny w skutkach strajk szkolny, rozpoczęty 8 stycznia 1907. Po wprowadzeniu w tamtejszej szkole zajęć religii w języku niemieckim, doszło do starć rodziców z pruskimi nauczycielami oraz żandarmerią. Wielu mieszkańców zostało ukaranych więzieniem lub wysokimi grzywnami, co doprowadziło wiele rodzin do ubóstwa. Z uczestników strajku znane są nazwiska następujących dzieci: J. Andrearczyk, Kłomski, Bukowski, Kamiński, Kosecki, Makiła, Maryański, Mazurowski, Pankowski, Pawski, Pokorzyński, Alfuth, Jezierski, Marks, Szarmach, Wicichowski, Borowiecki, Grabowski, Prekop, Rydzewski, Rocławski, Dywel[4]. W 55. rocznicę strajku został postawiony we wsi pomnik ku czci Obrońców Mowy Polskiej[5].

W okresie międzywojennym rozwój wsi był związany głównie z przemysłem drzewnym[6].

W latach 1954–1961 wieś należała i była siedzibą władz gromady Kasparus, po jej zniesieniu w gromadzie Osiek. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa gdańskiego.

Najstarsze budynki znajdujące się do tej pory we wsi mają około dwustu lat. Do najbardziej znanych należy parterowa plebania z połowy XIX wieku i neogotycki, drewniano-ceglany kościół pod wezwaniem św. Józefa z 1926, konstrukcji ryglowej (wpisany do rejestru zabytków pod numerem 1070 decyzją z 06.11.1989)[7]. Kościół w dużej części spłonął w nocy z 30 na 31 grudnia 2020[8]; przyczyny pożaru nie są znane. Trwa odbudowa kościoła[9].

Zabytki

Według rejestru zabytków Narodowego Instytutu Dziedzictwa[10] na listę zabytków wpisane są:

  • kościół parafialny pw. św. Józefa, 1926–1927, nr rej.: A-1339 z 06.11.1989
  • cmentarz, nr rej.: j.w.
  • cmentarz rzymskokatolicki, 1926, nr rej.: A-1291 z 06.11.1989.

Zobacz też

Linki zewnętrzne

Przypisy

  1. Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 51228
  2. Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 432 [zarchiwizowane 2022-10-26].
  3. Ochotnicza Straż Pożarna w Kasparusie 1932-2007. [dostęp 2016-12-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-12-22)].
  4. L. Burzyńska-Wentland, Strajki szkolne w Prusach Zachodnich w latach 1906−1907, Gdańsk 2009, s. 221.
  5. Pomnik Obrońcom Mowy Polskiej - Kasparus [online], Kociewie24.eu [dostęp 2023-07-20] (pol.).
  6. GMINA OSIEK - EUGENIUSZ CHEREK. 110. rocznica strajku szkolnego w Kasparusie [online], kociewiacy.pl [dostęp 2017-12-24] [zarchiwizowane z adresu 2017-12-25].
  7. Wikiprojekt:Wiki Lubi Zabytki/wykazy/województwo pomorskie/powiat starogardzki/Gmina Osiek/NID
  8. Pożar zabytkowego kościoła 31.12.2020 r. w Kasparusie. W akcji 16 zastępów straży pożarnej | Dziennik Bałtycki [online], dziennikbaltycki.pl [dostęp 2020-12-31] (pol.).
  9. Odbudujmy kościół św. Józefa w Kasparusie. [dostęp 2022-01-05].
  10. Rejestr zabytków nieruchomych – województwo pomorskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024 [dostęp 2022-01-04].