Kapibara

Kapibara
Hydrochoerus
Brisson, 1762[1]
Ilustracja
Kapibara wielka (H. hydrochaeris)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

gryzonie

Podrząd

jeżozwierzowce

Infrarząd

jeżozwierzokształtne

Nadrodzina

Cavioidea

Rodzina

kawiowate

Podrodzina

kapibary

Rodzaj

kapibara

Typ nomenklatoryczny

Sus hydrochaeris Linnaeus, 1766

Gatunki

4 gatunki (w tym 2 wymarłe) – zobacz opis w tekście

Zasięg występowania
Mapa występowania

     Hydrochoerus isthmius

     Hydrochoerus hydrochaeris

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons
Hasło w Wikisłowniku

Kapibara[12] (Hydrochoerus) – rodzaj ssaków z podrodziny kapibar (Hydrochoerinae) w obrębie rodziny kawiowatych (Caviidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Ameryce Środkowej (Panama) i Południowej (Kolumbia, Wenezuela, Gujana, Brazylia, Ekwador, Peru, Boliwia, Paragwaj, Argentyna i Urugwaj)[13][14][15].

Morfologia

Długość ciała (bez ogona) 1025–1340 mm, długość ogona 10–20 mm, długość tylnej stopy 200–250 mm, długość ucha 60–70 mm; masa ciała 35–65 kg[14][16].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1762 roku francuski zoolog Mathurin Jacques Brisson w książce swojego autorstwa poświęconej klasyfikacji królestwa zwierząt[d][1]. Brisson w swoim pierwotnym opisie nie wymienił żadnego gatunku, w ramach późniejszego oznaczenia w 1998 roku Międzynarodowa Komisja Nomenklatury Zoologicznej na gatunek typowy wyznaczyła kapibarę wielką (H. hydrochaeris)[17].

Etymologia

  • Hydrochoerus (Hydrochaeris, Hydrochaerus, Hydrocherus, Hydrochoenus, Hydrocharus, Hydrochoeris, Hydrocheirus): gr. ὑδρο- hudro- ‘wodny’, od ὑδωρ hudōr, ὑδατος hudatos ‘woda’; χοιρος khoiros ‘świnia’[18].
  • Capibara: hiszp. capivara ‘kapibara’, od port. capivara ‘kapibara’[19].
  • Capiguara: tupi cabi lub capim ‘ziele, zioło’; guara czasownik ‘u’ oznacza tego, kto je[20]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Capiguara americana Liais, 1872 (= Sus hydrochaeris Linnaeus, 1766),
  • Xenohydrochoerus: gr. ξενος xenos ‘dziwny’; rodzaj Hydrochoerus Brisson, 1762[21][10]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): †Xenohydrochoerus ballesterensis Rusconi, 1934.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[22][16][13][12]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[12] Podgatunki[14][13][16] Rozmieszczenie geograficzne[14][13][16] Podstawowe wymiary[14][16][e] Status
IUCN[23]
Hydrochoerus hydrochaeris (Linnaeus, 1766) kapibara wielka gatunek monotypowy na wschód od Andów w Kolumbii, Wenezueli, regionie Gujana, Brazylii, Ekwadorze, Peru, Boliwii, Paragwaju, Urugwaju oraz północno-zachodniej i wschodniej Argentynie DC: 107–134 cm
DO: 1–2 cm
MC: 35–65 kg 		 LC 
Hydrochoerus isthmius E.A. Goldman, 1912 kapibara mała gatunek monotypowy wschodnia Panama, zachodnia Kolumbia i północno-zachodnia Wnezuela (Zulia) DC: około 102 cm
DO: brak danych
MC: brak danych 		 DD 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski,  DD  – gatunki o nieokreślonym stopniu zagrożenia.

Opisano również gatunki wymarłe z pliocenu i plejstocenu[24]:

Uwagi

  1. ↑ a b c d e f g Niepoprawna późniejsza pisownia Hydrochoerus Brisson, 1762.
  2. ↑ Nomen nudum.
  3. ↑ Nowa nazwa dla Hydrochoerus Brisson, 1762.
  4. ↑ Książka Brissona została uznana za nieważną ze względu na niekonsekwentne stosowanie nazewnictwa binominalnego, jednak nazwa Hydrochoerus została zachowana aby uniknąć zamieszania nomenklatorycznego[17].
  5. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b M.J. Brisson: Regnum animale in classes IX. distributum, sive, Synopsis methodica: sistens generalem animalium distributionem in classes IX, & duarum primarum classium, quadrupedum scilicet & cetaceorum, particularem divisionem in ordines, sectiones, genera & species: cum brevi cujusque speciei descriptione, citationibus auctorum de iis tractantium, nominibus eis ab ipsis & nationibus impositis, nominibusque vulgaribus. Lugduni Batavorum: Theodorum Haak, 1762, s. 80. (łac.).
  2. ↑ M.T. Brünnich: Zoologiae fundamenta praelectionibus academicis accommodata. Grunde i dyrelaeren. Hafniae: Apud Frider. Christ. Pelt, 1772, s. 44. (łac.).
  3. ↑ J.Ch.P. Erxleben: Systema regni animalis per classes, ordines, genera, species, varietates: cvm synonymia et historia animalivm: Classis I. Mammalia. Lipsiae: Impensis Weygandianis, 1777, s. 191. (łac.).
  4. ↑ C.S. Rafinesque: Analyse de la nature, or, Tableau de l’univers et des corps organisés. Palerme: Aux dépens de l’auteur, 1815, s. 56. (fr.).
  5. ↑ J.E. Gray. On the Natural Arrangment of Vertebrose Animals. „The London Medical Repository”. 15, s. 304, 1821. (ang.). 
  6. ↑ J.E. Gray. An Outline of an Attempt at the Disposition of Mammalia into Tribes and Families, with a List of the Genera apparently appertaining to each Tribe. „Annals of Philosophy”. New Series. 10, s. 341, 1825. (ang.). 
  7. ↑ V.M. Moussy: Description géographique et statistique de la Confédération Argentine. T. 2. Paris: F. Didot, 1860, s. 13. (hiszp.).
  8. ↑ E. Liais: Climats, géologie, faune et géographie botanique du Brésil. Paris: Garnier Frères, 1872, s. 545. (fr.).
  9. ↑ J.A. Allen. Mammals collected on the Roosevelt Brazilian Expedition, with field notes by Leo E. Miller. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 35 (30), s. 568, 1916. (ang.). 
  10. ↑ a b c C. Rusconi. Tercera noticia sobre los vertebrados fósiles de las arenas puelchenses de Villa Ballester. „Anales de la Sociedad Científica Argentina”. 117, s. 21, 1934. (hiszp.). 
  11. ↑ A. Hollande & A. Batisse. Contribution à l’étude des infusories parasites du coecum de l’hydrocheire (Hydrocheirus capybara L.). I. La famille des Cyclo-posthiilidae. „Memórias do Instituto Oswaldo Cruz”. 57, s. 1, 1959. (fr.). 
  12. ↑ a b c Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 289. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  13. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 552. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  14. ↑ a b c d e T. Lacher, Jr: Family Caviidae (Cavies, Capybaras and Maras). W: D.E. Wilson, T.E. Lacher, Jr & R.A. Mittermeier: Handbook of the Mammals of the World. Cz. 6: Lagomorphs and Rodents I. Barcelona: Lynx Edicions, 2016, s. 436–437. ISBN 978-84-941892-3-4. (ang.).
  15. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (red.): Hydrochoeris. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2019-10-29].
  16. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 356. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  17. ↑ a b Anonim. Regnum Animale ..., Ed. 2 (M.J. Brisson, 1762): rejected for nomenciatural purposes, with the conservation of the mammalian generic names Philander (Marsupialia), Pteropus (Chiroptera), Glis, Cuniculus and Hydrochoerus (Rodentia), Meles, Lutra and Hyaena (Carnivora), Tapirus (Perissodactyla), Tragulus and Giraffa (Artiodactyla). „The Bulletin of zoological nomenclature”. 55 (1), s. 64–71, 1998. (ang.). 
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 334.
  19. ↑ cap·y·ba·ra. The American Haritage. Dictionary of the english language. [dostęp 2023-03-07]. (ang.).
  20. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 158.
  21. ↑ E.C. Jaeger: Source-book of biological names and terms. Wyd. 3 (Revised second printing). Springfield: Charles C. Thomas, 1959, s. 284. (ang.).
  22. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2025-01-07]. (ang.).
  23. ↑ Taxonomy: Hydrochoerus – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2025-01-06]. (ang.).
  24. ↑ J.S. Zijlstra, Hydrochoerus Brisson, 1762, Hesperomys project (Version 23.8.1), DOI: 10.5281/zenodo.7654755 [dostęp 2023-10-16] (ang.).
  25. ↑ R.D.E. MacPhee, R. Singer & M. Diamond. Late Cenozoic land mammals from Grenada, Lesser Antilles Island-Arc. „American Museum Novitates”. 3302, s. 10, 2000. (ang.). 
  26. ↑ R. White, J. Mead, G. Morgan & T.A. Deméré. New record of capybara (Rodentia: Caviidae: Hydrochoerinae) from the Pleistocene of San Diego County, California with remarks on their biogeography and dispersal in the Pleistocene of western North America. „Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology”. 9 (1), s. 135, 2022. DOI: 10.18435/vamp29379. (ang.). 

Bibliografia