Jus

Ten artykuł dotyczy liter. Zobacz też: Jus – ujednoznacznienie.
Jus
Wielki jus Wielki jus jotowany
Mały jus Mały jus jotowany
Mały jus zamknięty Mały jus jotowany zamknięty
Wielki jus
Duży jus zamknięty

Mały jus (Ѧѧ) i wielki jus (Ѫѫ) – litery reprezentujące samogłoski nosowe w języku prasłowiańskim. Istniały one we wczesnej cyrylicy i głagolicy. Mogą występować też w postaci zjotyzowanej(inne języki), tworząc odpowiednie ligatury: Ѩѩ (ję) i Ѭѭ (jǫ).

Wymowa

Mały jus reprezentuje samogłoskę nosową przednią [ɛ̃] (ę), natomiast wielki jus – samogłoskę nosową tylną [ɔ̃] (ǫ – polskie ą).

Pochodzenie nazw

Nazwy liter nie pochodzą od kapitalizacji: jusy występowały pod postaciami minuskuł i majuskuł.

Jus w różnych językach

Wielki jus występował w alfabecie bułgarskim aż do roku 1945, kiedy usunięto go z powodu zaniku samogłoski nosowej tylnej. W niektórych dialektach bułgarskich lub macedońskich niedaleko greckich miast Saloniki i Kastorii wciąż istnieje nosowa wymowa.

W Rosji mały jus reprezentował zjotyzowaną(inne języki) ja w środku lub na końcu wyrazu. Współczesna litera Я została dodana w XVIII wieku podczas reformy ortografii w roku 1709. Z tego powodu litera Я w języku rosyjskim czasem odpowiada polskiemu ę (przykład: пять – pięć).

W Polsce, w której używa się języka polskiego będącego językiem słowiańskim pisanym alfabetem łacińskim, podobne dźwięki są zapisywane następująco: litera Ę ma wartość fonetyczną małego jusu, a Ą – wielkiego jusu. Formy zjotyzowane są zapisywane kolejno: ię (ję), ią (ją). Należy jednak pamiętać, że nie odpowiadają one pierwotnym głoskom. Polskie Ę odpowiada dawnej krótkiej samogłosce nosowej (obojętne, czy przedniej czy tylnej), a Ą – długiej. Ponadto spółgłoski przed prasłowiańskim Ę uległy zmiękczeniu. Dlatego w uproszczeniu polskie ę, ą odpowiadają etymologicznie starocerkiewnemu ѫ, a ię, ią, ję, ją – ѧ, ѩ, ѭ.

Kodowanie

Mały jus

Litera Ѧ ѧ Ѩ ѩ
Nazwa w Unikodzie CYRILLIC CAPITAL LETTER

LITTLE YUS

CYRILLIC SMALL LETTER

LITTLE YUS

CYRILLIC CAPITAL LETTER

IOTIFIED LITTLE YUS

CYRILLIC SMALL LETTER

IOTIFIED LITTLE YUS

Kodowanie dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo
Unikod 1126 U+0466 1127 U+0467 1128 U+0468 1129 U+0469
UTF-8 209 166 D1 A6 209 167 D1 A7 209 168 D1 A8 209 169 D1 A9
Odwołania znakowe SGML Ѧ Ѧ ѧ ѧ Ѩ Ѩ ѩ ѩ
Źródło:[1][2][3][4]

Wielki jus

Litera Ѫ ѫ Ѭ ѭ
Nazwa w Unikodzie CYRILLIC CAPITAL LETTER

BIG YUS

CYRILLIC SMALL LETTER

BIG YUS

CYRILLIC CAPITAL LETTER

IOTIFIED BIG YUS

CYRILLIC SMALL LETTER

IOTIFIED BIG YUS

Kodowanie dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo
Unikod 1130 U+046A 1131 U+046B 1132 U+046C 1133 U+046D
UTF-8 209 170 D1 AA 209 171 D1 AB 209 172 D1 AC 209 173 D1 AD
Odwołania znakowe SGML Ѫ Ѫ ѫ ѫ Ѭ Ѭ ѭ ѭ
Źródło:[5][6][7][8]

Mały jus zamknięty

Litera Ꙙ ꙙ Ꙝ ꙝ
Nazwa w Unikodzie CYRILLIC CAPITAL LETTER

CLOSED LITTLE YUS

CYRILLIC SMALL LETTER
CLOSED LITTLE YUS 		CYRILLIC CAPITAL LETTER

IOTIFIED CLOSED LITTLE YUS

CYRILLIC SMALL LETTER

IOTIFIED CLOSED LITTLE YUS

Kodowanie dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo
Unikod 42584 U+A658 42585 U+A659 42588 U+A65C 42589 U+A65D
UTF-8 234 153 152 EA 99 98 234 153 153 EA 99 99 234 153 156 EA 99 9C 234 153 157 EA 99 9D
Odwołania znakowe SGML Ꙙ Ꙙ ꙙ ꙙ Ꙛ Ꙝ ꙛ ꙝ
Źródło:[9][10][11][12]

Wielki jus zamknięty

Litera Ꙛ ꙛ
Nazwa w Unikodzie CYRILLIC CAPITAL LETTER

BLENDED YUS

CYRILLIC SMALL LETTER

BLENDED YUS

Kodowanie dziesiętnie szesnastkowo dziesiętnie szesnastkowo
Unikod 42586 U+A65A 42587 U+A65B
UTF-8 234 153 154 EA 99 9A 234 153 155 EA 99 9B
Odwołania znakowe SGML Ꙛ Ꙛ ꙛ ꙛ
Źródło:[13][14]

Zobacz też

Przypisy

  1. ↑ Cyrillic Capital Letter Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  2. ↑ Cyrillic Small Letter Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  3. ↑ Cyrillic Capital Letter Iotified Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  4. ↑ Cyrillic Small Letter Iotified Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  5. ↑ Cyrillic Capital Letter Big Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  6. ↑ Cyrillic Small Letter Big Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  7. ↑ Cyrillic Capital Letter Iotified Big Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  8. ↑ Cyrillic Small Letter Iotified Big Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  9. ↑ Cyrillic Capital Letter Closed Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  10. ↑ Cyrillic Small Letter Closed Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  11. ↑ Cyrillic Capital Letter Iotified Closed Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  12. ↑ Cyrillic Small Letter Iotified Closed Little Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  13. ↑ Cyrillic Capital Letter Blended Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
  14. ↑ Cyrillic Small Letter Blended Yus. symbl.cc. [dostęp 2018-08-23].
Cyrylica
Podstawowe litery i litery
używane w językach słowiańskich
Inne litery
Litery nieużywane współcześnie
Digrafy
Trigrafy
Tetragrafy
Pentagrafy
Elementy systemu liczbowego i inne znaki
Zobacz też
Lista liter cyrylicy
Głagolica
ISO 9

Read other articles:

Xerox Alto

Xerox AltocomputerIl monitor e la tastiera dello Xerox AltoTipoWorkstation Paese d'origineStati Uniti ProduttoreXerox Corporation CPUA 16 bit basata su TTL con una ALU fatta da 4 pezzi di 74181 RAM di serie128 KB Disco rigidorimovibile da 2,5 MB Modifica dati su Wikidata · Manuale Lo Xerox Alto è una workstation della Xerox Corporation progettata dalla Xerox PARC e completata nel 1973. È il risultato di vari anni di ricerca e sviluppo in cui i dirigenti della Xerox Corporation affidar...

 

Jalur kereta api Hachinohe

Artikel bertopik perkeretaapian ini adalah sebuah rintisan. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya.lbsJalur HachinoheKereta lokal berhenti di Stasiun HachinoheIkhtisarNama lainUmineko Rail Hachinohe-Shinai LineNama asli八戸線JenisRel beratSistemPersinyalan elektrikLokasiAomori, IwateTerminusHachinoheKujiStasiun25OperasiDibuka1894PemilikJR EastRangkaianDMU KiHa E130-500 seriesData teknisPanjang lintas649 km (403 mi)Jenis relJalur tunggalLebar sepur1.067 mm (3&#...

 

Buaran, Pekalongan

BuaranKecamatanPeta lokasi Kecamatan BuaranNegara IndonesiaProvinsiJawa TengahKabupatenPekalonganPemerintahan • CamatSupriyanto, S.IP., MS.iPopulasi • Total49,084 jiwa (2.013) jiwaKode Kemendagri33.26.14 Kode BPS3326140 Luas9,54 km²Desa/kelurahan10 Buaran (Jawa: ꦧꦸꦮꦫꦤ꧀, translit. Buwaran) adalah sebuah kecamatan di Kabupaten Pekalongan, Provinsi Jawa Tengah, Indonesia. Kecamatan ini berjarak sekitar 17 Km dari ibu kota Kabupaten Pekalongan ke...

Keuskupan Kamyanets-Podilskyi

Keuskupan Kamyanets-PodilskyiDioecesis Camenecensis LatinorumЄпархія Кам'янець-ПодільськийLokasiNegara UkrainaProvinsi gerejawiLvivStatistikLuas47.100 km2 (18.200 sq mi)Populasi- Total- Katolik(per 2013)2.942.800250,000 (8.5%)InformasiRitusLatinKatedralКафедральний собор св. Ап. Петра і Павла Katedral Santo Petrus dan Paulus di Kamianets-PodilskyiKepemimpinan kiniPausFransiskusUskupMaksymilian Le...

 

Narinder Nath Vohra

Narinder Nath VohraNariੰdara Nātha VoharāN. N. Vohra pada 2016. Gubernur Jammu dan Kashmir ke-12PetahanaMulai menjabat 25 June 2008Ketua MenteriGhulam Nabi AzadOmar AbdullahMufti Mohammad SayeedMehbooba Mufti PendahuluS. K. SinhaPenggantiPetahanaSekretaris Utama untuk Perdana Menteri India ke-8Masa jabatan1 Juli 1997 – 19 Maret 1998Perdana MenteriI. K. Gujral PendahuluT. R. Satish ChandranPenggantiBrajesh MishraMenteri Dalam Negeri IndiaMasa jabatan1 April 1993 – ...

 

XIV legislatura della Repubblica Italiana

XIV legislaturaStato Italia ElezioniPolitiche 2001 Inizio30 maggio 2001 Fine27 aprile 2006 Capo di StatoCarlo Azeglio Ciampi GoverniBerlusconi II (2001-2005)Berlusconi III (2005-2006) Camera dei deputatiPresidentePier Ferdinando Casini (UdC) Membri630 deputati FI173 / 630 DS135 / 630 AN97 / 630 DL79 / 630 UDC34 / 630 LN28 / 630 PRC11 / 630 Senato della RepubblicaPresidenteMarcello Pera (FI) Membri315 senatori FI82 / 315 DS65 / 315 AN45 / 315 DL43 / 315 UDC29 / 315 LN17 / 315 PRC4 / 315 P...

Reine des abeilles

Pour les articles homonymes, voir Reine des abeilles (homonymie). Une reine (Apis mellifera carnica) entourée au-dessus d'alvéoles d'abeilles. La reine des abeilles, ou plus simplement reine dans le contexte, désigne une femelle adulte accouplée qui vit dans une ruche. Elle est le seul individu femelle pleinement fertile de la colonie (il arrive que des ouvrières pondent mais n'étant pas fécondées, elles ne pondent que des mâles, ce qui donne une ruche bourdonneuse appelée à dispa...

 

Jedediah Strong II House

Building in Vermont, United States United States historic placeJedediah II Strong HouseU.S. National Register of Historic Places Show map of VermontShow map of the United StatesLocationQuechee Main St. and Dewey's Mills Rd., Hartford, VermontCoordinates43°38′44″N 72°24′2″W / 43.64556°N 72.40056°W / 43.64556; -72.40056Arealess than one acreBuilt1815 (1815)Built byStrong, Jedediah IIArchitectural styleFederalNRHP reference No.74000272[...

 

Dai Rees (biochemist)

British biochemist (1936–2021) SirDai ReesFRSBornDavid Allan Rees(1936-04-28)28 April 1936[2]Silloth, Cumberland, EnglandDied10 June 2021(2021-06-10) (aged 85)[3]Alma materUniversity College of North Wales, Bangor (BSc, PhD)Spouse Myfanwy Margaret Parry Owen ​ ​(m. 1959)​[2]Awards Colworth Medal (1970)[1] FRS (1981) Scientific careerFieldsBiochemistryInstitutions University of Edinburgh National Institute for Medic...

Satan's Kingdom State Recreation Area

Site in New Hartford, Connecticut, USA Satan's Kingdom State Recreation AreaLocation in ConnecticutShow map of ConnecticutSatan's Kingdom State Recreation Area (the United States)Show map of the United StatesLocationNew Hartford, Connecticut, United StatesCoordinates41°51′20″N 72°57′26″W / 41.85556°N 72.95722°W / 41.85556; -72.95722Area1 acre (0.40 ha)[1]DesignationConnecticut state parkEstablished2012AdministratorConnecticut Department of Ener...

 

Divizia A 1972-1973

Divizia A 1972-1973 Competizione Liga I Sport Calcio Edizione 55ª Organizzatore FRF Date dal 20 agosto 1972al 24 giugno 1973 Luogo  Romania Partecipanti 14 Risultati Vincitore Dinamo București(7º titolo) Retrocessioni nessuna Statistiche Miglior marcatore Ion Oblemenco (21) Cronologia della competizione 1971-1972 1973-1974 Manuale La Divizia A 1972-1973 è stata la 55ª edizione della massima serie del campionato di calcio rumeno, disputato tra il 20 agosto 1972 e il 24 ...

 

September 1979

Month of 1979 1979 January February March April May June July August September October November December << September 1979 >> Su Mo Tu We Th Fr Sa 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30   September 1, 1979: Pioneer 11 becomes the first Earth spacecraft to visit the planet Saturn September 30, 1979: The U.S. Canal Zone territory of Panama goes out of existence September 7, 1979: The Entertainment and Sports Programming Network...

Cormac Devlin

Irish politician (born 1980) Cormac DevlinTDDevlin in 2013Teachta DálaIncumbentAssumed office February 2020ConstituencyDún Laoghaire Personal detailsBorn (1980-08-30) 30 August 1980 (age 43)Dublin, IrelandPolitical partyFianna FáilSpouse Jennifer Devlin ​(m. 2014)​Children3Alma materInstitute of Public AdministrationWebsitecormacdevlin.ie Cormac Devlin (born 30 August 1980) is an Irish Fianna Fáil politician who has been a Teachta Dála (TD) for the D...

 

Oversize load

Truck with unusually large or heavy load Convoi exceptionnel redirects here. For the film, see Convoi exceptionnel (film). Long Bridge Beam Oversize Load with Pilot Car Escort Houseboat on the move, Monticello, Kentucky In road transport, an oversize load (or overweight load) is a load that exceeds the standard or ordinary legal size and/or weight limits for a truck to convey on a specified portion of road, highway, or other transport infrastructure, such as air freight or water freight. In E...

 

Arabian Plate

Minor tectonic plate Arabian PlateTypeMinorApproximate area5,000,000 km2[1]Movement1NorthSpeed115–20 mm/yearFeaturesArabian Peninsula, Gulf of Aden, Indian Ocean, Persian Gulf, Red Sea1Relative to the African Plate The Arabian Plate is a minor tectonic plate in the Northern and Eastern Hemispheres. It is one of the three continental plates (along with the African and Indian plates) that have been moving northward in geological history and colliding with the Eurasian Plate. This coll...

John Lyttelton, 9th Viscount Cobham

English army officer and politician Cobham John Cavendish Lyttelton, 9th Viscount Cobham, KCB, DL (23 October 1881 – 31 July 1949), was a British peer, soldier, and Conservative politician from the Lyttelton family. Biography Cobham was the eldest son of Charles Lyttelton, 8th Viscount Cobham, and the Hon. Mary Susan Caroline Cavendish, daughter of William Cavendish, 2nd Baron Chesham. Alfred Lyttelton was his uncle. He was educated at Eton. Like his father and his uncle, Cobham was...

 

Jay Park

American rapper (born 1987) For the writer, see Park Jae-beom. For the former Day6 member, see Jae Park. In this Korean name, the family name is Park. Jay ParkPark in 2022Background informationBirth namePark Jae-beomBorn (1987-04-25) April 25, 1987 (age 37)[1]Edmonds, Washington, U.S.OriginSeattle, Washington, U.S.GenresK-pophip hopR&BOccupation(s)Rappersingersongwriterrecord producerdancerentrepreneurYears active2002–presentLabelsAOMGH1ghrRoc Nation[2][3]Mo...

 

Jannis Niewöhner

Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada November 2022. Jannis NiewöhnerJannis Niewöhner (2016)Lahir30 Maret 1992 (umur 32)Krefeld, JermanPekerjaanAktorTahun aktif2002-sekarang Jannis Niewöhner adalah seorang aktor Jerman yang dikenal akan perannya dalam trilogi film Timeless: Rubinrot, Saphir...

Swedish Open 1981

Swedish Open 1981Sport Tennis Data20 luglio – 26 luglio Edizione34a SuperficieTerra rossa CampioniSingolare Thierry Tulasne Doppio Mark Edmondson / John Fitzgerald 1980 1982 Lo Swedish Open 1981 è stato un torneo di tennis giocato sulla terra rossa. È stata la 34ª edizione del torneo, che fa parte della categoria del Volvo Grand Prix 1981. Il torneo si è giocato a Båstad in Svezia dal 20 al 26 luglio 1981. Indice 1 Campioni 1.1 Singolare maschile 1.2 Doppio maschile 2 Collegamenti este...

 

Kulspruta m/42

Machine gun Kulspruta m/42 A Ksp m/42 from the collections of the Swedish Army MuseumTypeMachine gunPlace of originSwedenService historyIn service1942–1980s1980s–Present (Ksp m/39)Used bySwedenWarsCongo CrisisProduction historyDesignerJohn Moses BrowningDesigned1942ManufacturerCarl Gustafs Stads GevärsfaktoriProduced1942–1944No. built≈7600 piecesVariantsKsp m/42Ksp m/42 (B)SpecificationsMass16 kgLength1351 mmBarrel length607 mmCartridge6.5×55mm8×63mm p...