PROFILPELAJAR.COM

Jerzy Bogdan Tuszowski
Data i miejsce urodzenia	27 lipca 1885 ; Łomża
Data i miejsce śmierci	13 marca 1964 ; Poznań
Narodowość	polska
	Praca
Styl	modernizm

Jerzy Bogdan Tuszowski (ur. 27 lipca 1885 w Łomży, zm. 13 marca 1964 w Poznaniu) – architekt i urbanista okresu międzywojennego w Poznaniu.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Franciszka i Zofii z Tuszewskich. W 1904 ukończył gimnazjum klasyczne w Łomży, następnie studia na Politechnice Lwowskiej. Podczas studiów był członkiem zarządu Bratniej Pomocy i stowarzyszenia „Życie” we Lwowie. W czasie I wojny światowej pracował przy odbudowie dróg i mostów, następnie w Centrali Krajowej dla Gospodarczej Odbudowy Galicji, oddział Lubaczów i Jarosław^[1]. W latach 1920–1924 pełnił funkcję architekta miejskiego w Gorlicach. W 1924 przeniósł się do Poznania i do 1939 pracował w Wydziale Budownictwa Naziemnego Zarządu Miejskiego w Poznaniu. W latach 1922–1929 członek Koła Architektów w Poznaniu, a od 1934 członek SARP. Od 1936 był wiceprezesem YMCA w Poznaniu. W październiku 1936 prezentował prace na wystawie Sztuka, kwiaty, wnętrze. Podczas okupacji hitlerowskiej zamieszkał w Łodzi. Po II wojnie światowej wrócił do Poznania i podjął ponownie pracę w Zarządzie Miejskim (1945–1952). Był członkiem Towarzystwa Miłośników Miasta Poznania.

Od 1952 pracował jako projektant Biura Studiów i Projektowania Komunalnego, a od 1955 do 1959 w Pracowni Urbanistycznej Wojewódzkiej Rady Narodowej w Poznaniu. Potem przeszedł na emeryturę.

Od 20 maja 1920 był mężem Elżbiety Krystyny Hendel^[1].

Charakterystyka postaci i twórczości

Architekt w początkowej fazie działalności stosował formy tradycyjne, klasyczne z użyciem skromnych dekoracji i łamanych dachów. Dopiero w 2. połowie lat 30. XX w. nawiązywać zaczął do idei modernistycznych. Tworzył głównie budynki i osiedla komunalne oraz miejskie, rzadziej wille. Większość spuścizny zachowała się do dzisiaj i znajduje się w dobrym stanie.

Prywatnie Jerzy Tuszowski był osobą bardzo kontaktową i wesołą, o czym często wspomina Władysław Czarnecki (architekt). Szybko zjednywał sobie sympatię współpracowników i rozmówców, co wpływało na atmosferę w pracy.

Realizacje

Prawie pełna lista realizacji architektonicznych Jerzego Tuszowskiego:

Poznań

osiedle socjalne na Zagórzu (1924)
dwa bloki przy ul. Wspólnej (1925)
dom mieszkalny na Chwaliszewie, 7 mieszkań (1925–1926, rozebrany po II wojnie)
dom dla Miejskiego Zakładu Światła i Wody, ul. Grobla 14, 9 mieszkań (1925–1926)
dom w kwadracie ulic Półwiejska – Krakowska – Rybaki, 51 mieszkań (1925–1926)
domy przy ul. Tokarskiej (1926–1927, wspólnie ze Stanisławem Kirkinem)
osiedle robotnicze na Górczynie, 16 domów (1925–1926 i 1928–1929)
dom na Forcie Radziwiłła (Zagórze), 16 mieszkań, nie zachowany (1926)
dom dla osób samotnych na 130 miejsc przy ul. Rybaki (1927)
dom w Dziecińcu pod Słońcem przy Drodze Dębińskiej (1927–1928)
dom dla Rzeźni Miejskiej przy ul. Garbary – Grochowe Łąki, 23 mieszkania (1927–1928)
szkoła na Boninie, podczas PeWuKi – schronisko turystyczne (1928–1929)
dwa domy urzędnicze, 150 mieszkań, w kwadracie ulic Głogowska – Stablewskiego – Żeromskiego (Łazarz, 1928–1930)
muszla koncertowa w Parku Wilsona (skrzydła z garderobami rozebrane po II wojnie, 1928)
Hotel Polonia przy ul. Grunwaldzkiej (obecnie Specjalistyczny Szpital Kliniczny UM, 1929)
projekt biurowca ZUS przy ul. Dąbrowskiego (wygrał Marian Andrzejewski, 1930)
osiedle galeriowców na Zawadach (1934)
osiedle galeriowców na Komandorii – autorstwo prawdopodobne (2. poł. lat 30. XX w.)
szkoła 7-klasowa na Naramowicach (1935–1938)
szkoła na Osiedlu Warszawskim (1936)
Miejski Ośrodek Zdrowia przy Placu Kolegiackim (1937)
szkoła na Dębcu (1939)
łazienki rzeczne nad Wartą
projekt osiedla szeregowego przy ul. Szamotulskiej (wygrał Wł. Czarnecki)
szkoły na Jeżycach, Świerczewie i Głównej
domy czteropiętrowe przy ul. Chełmońskiego (tzw. Johow-Gelände)
domy mieszkalne przy ulicach: Poznańska, Kochanowskiego, Sienkiewicza, Głogowska/Potworowskiego, Różana, Botaniczna, Sienkiewicza/Asnyka, Gwarna 3 i 13, Głogowska/Strusia, Wielka 3, Matejki 7, Woźna, Prusa
wille przy ulicach Marcelińskiej i Podkomorskiej (Marcelin)
dom na Starym Rynku róg Zamkowej (nie zachowany)
rozbudowa Szpitala Elżbietanek na ul. Łąkowej (Piaski)
dom starców przy ul. Mostowej
ochronki na Dębcu, Górczynie, przy ul. Rolnej i Łanowej
gmach administracyjny Miejskich Zakładów Światła i Wody przy ul. Grobla 15 (wspólnie ze St. Kirkinem)
biurowce dla Krajowej Ubezpieczalni od Ognia przy ul. Młyńskiej i 23 Lutego
dom administracyjny i socjalny dla Poznańskich Zakładów Elektrycznych na Starołęce
stacja awaryjna wodociągów miejskich pod Cytadelą (nieistniejąca)
domy biurowo-mieszkalne i zajezdnia tramwajowa przy ul. Madalińskiego (Wilda)
pawilony Powszechnej Wystawy Krajowej w 1929, następujących firm: Fuchs, Mazovia, Dzików & Zakrawiec, Fabryka Mystkowskiego, Goplana.

Poza Poznaniem

dom przy ul. Górnośląskiej 17 w Kaliszu
magazyn nasienny w Kaliszu
dom handlowy w Lipnie
biurowiec Fabryki Papieru w Trzciance
dom mieszkalny w Chodzieży
willa dr Klebeckiego w Juracie
willa w Krynicy
trzy domy mieszklane w Bydgoszczy
muszla koncertowa w Lublinie
trzy domy mieszkalne w Toruniu – wspólnie ze St.Kirkinem
trzy domy mieszkalne na Oksywiu

Przypisy

↑ ^a ^b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 323. [dostęp 2021-11-24].

Bibliografia

Jerzy Tuszowski na stronie In memoriam Pamięci Architektów Polskich.
Atlas architektury Poznania, JanuszJ. Pazder (red.), AleksandraA. Dolczewska, Poznań: Wydawnictwo Miejskie, 2008, ISBN 978-83-7503-058-7, OCLC 316600366 .
Praca zbiorowa, Poznań – spis zabytków architektury, Wydawnictwo Miejskie, Poznań, 2004, ISBN 83-89525-07-0
MarcinM. Libicki MarcinM., Poznań – przewodnik, PiotrP. Libicki (ilustr.), Poznań: Wydawnictwo Gazeta Handlowa, 1997, ISBN 83-902028-4-0, OCLC 69302402 .
Kazimierz Sobkowicz, Architekci wielkopolscy – biogramy – dzieła – stowarzyszenia, cz.I, lata 1886–1939, wyd. Oddziału Poznańskiego Stowarzyszenia Architektów Polskich, Poznań, 1988, ISBN 83-00-02480-8
WładysławW. Czarnecki WładysławW., To był też mój Poznań, JanuszJ. Dembski, JózefJ. Skoracki (ilustr.), Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1987, ISBN 83-210-0665-5, OCLC 830205227 .
Poznań – atlas aglomeracji 1:15.000, wyd. CartoMedia/Pietruska & Mierkiewicz, Poznań, 2008, ISBN 978-83-7445-018-8.