PROFILPELAJAR.COM

Jerzy Sawicki
Data i miejsce urodzenia	23 stycznia 1910 ; Gródek Jagielloński
Data i miejsce śmierci	5 czerwca 1967 ; Bruksela
	profesor nauk prawnych
	Specjalność: międzynarodowe prawo karne
Alma Mater	Uniwersytet Lwowski
	nauczyciel akademicki
Uczelnia	Uniwersytet Łódzki
Okres zatrudn.	1948–1950
Uczelnia	Uniwersytet Warszawski
Okres zatrudn.	1952–
	Odznaczenia

Jerzy Sawicki, właśc. Izydor Reisler, ps. Lex (ur. 23 stycznia 1910 w Gródku Jagiellońskim, zm. 5 czerwca 1967 w Brukseli) – polski prawnik, profesor uniwersytecki, karnista specjalizujący się w prawie karnym międzynarodowym, adwokat, prokurator Sądu Najwyższego oraz Najwyższego Trybunału Narodowego, felietonista^[1].

Życiorys

Sawicki pochodził z rodziny żydowskiej ze Lwowa^[2], gdzie ukończył prawo na Uniwersytecie Jana Kazimierza. W latach 1936–1941 praktykował jako adwokat we Lwowie^[1]. W okresie radzieckiej okupacji Lwowa był m.in. członkiem III Kolegium Adwokatów we Lwowie oraz szefem sekcji planowania Mięsnego Trustu Ukrainy^[3].

Według Zbigniewa Błażyńskiego po 1941 Sawicki był agentem Gestapo w okupowanym przez Niemców Lwowie^[4]. Według oficjalnych informacji, w tym czasie ukrywał się, pracując m.in. jako rzeźnik w rzeźni miejskiej we Lwowie^[3]. Według Zbigniewa Grabowskiego Izydor Reisler pomagał różnym ludziom uzyskać aryjskie papiery, wyjść z getta i ukrywać się^[5].

Ze względu na swoje żydowskie pochodzenie od 1942 do 1944 Sawicki ukrywał się w Kraśniku, w majątku państwa Teleżyńskich (konspiratorów ZWZ, NOW, a później NSZ), pod nazwiskiem Jerzy Biłobran. Wspólnie z nim zamieszkała Stefania Łobaczewska - jako jego siostra Stefania Biłobran. Związał się z PPR. W 1944 został zmuszony do ucieczki przed gestapo. Po wkroczeniu sowietów znalazł pracę jako wiceprokurator Prokuratury przy Sądzie Specjalnym w Lublinie^[6]^[3].

W latach 1944–1953 był prokuratorem Sądu Najwyższego oraz Najwyższego Trybunału Narodowego ds. ścigania przestępców wojennych w Polsce^[1]. W latach 1945–1946 brał udział w pracach delegacji KRN na procesy norymberskie^[1]. Od 1946 z polecenia ministra sprawiedliwości Henryka Świątkowskiego podjął śledztwo dotyczące zbrodni na polskich oficerach w Katyniu, z zamiarem przypisania tej zbrodni Niemcom jako ludobójstwa. 26 stycznia 1946 w Norymberdze prowadził m.in. przesłuchanie Ericha von dem Bacha w ramach śledztwa przeciwko zbrodniarzom wojennym^[1]. Oskarżał w procesach przed Najwyższym Trybunałem Narodowym: Arthura Greisera (1946), Josefa Bühlera (1948) oraz załogi hitlerowskiego obozu koncentracyjnego Auschwitz^[1].

W latach 1948–1950 był profesorem na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego, a od 1952 – na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego^[1]. Razem z Igorem Andrejewem, Leszkiem Lernellem był współautorem najważniejszego w okresie stalinizacji Polski podręcznika Prawo karne Polski Ludowej (1954). Uczniem Sawickiego był m.in. Lech Falandysz, który nazwał go swoim „mistrzem”^[7]. 19 stycznia 1955 został odznaczony Medalem 10-lecia Polski Ludowej^[8].

Był mężem Marii Franciszki z Argasińskich (1905–1997)^[9].

Zmarł w Brukseli, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kwatera C 2-5-13)^[9].

Ważniejsze publikacje^[1]

opracowanie Zbiór przepisów specjalnych przeciwko zbrodniarzom hitlerowskim i zdrajcom Narodu (1945)
Zbiór przepisów specjalnych przeciwko zbrodniarzom hitlerowskim i zdrajcom narodu z komentarzem (1945; współautor)
Ludobójstwo. Od pojęcia do konwencji 1933–1948 (1949)
Prawo karne Polski Ludowej (1954; współautor)
Socjalistyczna dyscyplina pracy w prawie karnym (1954)
Od Norymbergi do układu paryskiego. Za kulisami niemieckiego rewizjonizmu (1955)
Ochrona czci a wolność krytyki (1956)
Przestępstwa przeciwko Państwu Ludowemu (1960)
Siedem procesów przed Najwyższym Trybunałem Narodowym (1962; współautor)
Przed trybunałem świata (1962; współautor)
zbiór felietonów Sędziowie są omylni (1963)
Alchemia prawa (1965)
Ludzie i sprawy Norymbergi (1967; współautor)

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h Hasło "Jerzy Sawicki", [w:] Wielka encyklopedia PWN, t. 24, Warszawa 2004, s. 398.
↑ Erich von dem Bach-Zelewski. Tatuś i „kanalia” na www.dw.com
↑ ^a ^b ^c P.P. Żukowski P.P., Profesorowie Wydziału Prawa Uniwersytetu Jagiellońskiego, t. II, s. 455 .
↑ "Weźmy dla przykładu prokuratora Sawickiego. Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego miało w swoich aktach dowody, że Sawicki współpracował z Gestapo na terenie getta lwowskiego. Sawicki wiedział o istnieniu tych akt i to gwarantowało jego całkowite posłuszeństwo. Sprawa ta w końcu stała się głośna i Sawicki został zwolniony ze stanowiska prokuratora, ale zanim odszedł, zasłużył się aparatowi bezpieki" Por. Zbigniew Błażyński, Mówi Józef Światło. Za kulisami bezpieki i partii 1940–1955, słowo wstępne Jan Nowak Jeziorański, Warszawa 2003, s. 236
↑ Archiwum Historii Mówionej - Zbigniew Grabowski [online], www.1944.pl [dostęp 2020-01-03] (ang.).
↑ Marek Jan Chodakiewicz: Żydzi i Polacy 1918–1955. Wyd. 2. Warszawa: Fronda, 2000, s. 224–225. ISBN 978-83-62268-69-6.
↑ [1] „U profesora Gubińskiego i przy jego wydatnej pomocy zrobiłem i doktorat i habilitację. Przez krótki okres moim drugim mistrzem był profesor Jerzy Sawicki – słynny „Lex”. Postać niezwykle barwna i ciekawa, który swoim wyglądem przypominał raczej artystę niż profesora prawa.” [w:] Anna Kokocińska, Piotr Bałasz Pn, 20 stycznia 1997. Rozmowa z prof. Lechem Falandyszem
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/201 - na wniosek Ministra Szkolnictwa Wyższego.
↑ ^a ^b Wyszukiwarka cmentarna --- Warszawskie cmentarze [online], www.cmentarzekomunalne.com.pl [dostęp 2024-03-18] .