Jaskółka rudawa (Cecropis daurica) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny jaskółkowatych (Hirundinidae), zamieszkujący południową Europę, Bliski Wschód, południową, południowo-wschodnią i wschodnią Azję oraz północno-zachodnią, środkową i wschodnią Afrykę. Zimuje w strefie tropikalnej Afryki i Azji oraz w północnej Australii[3][2]. Do Polski zalatuje sporadycznie – do 2021 roku stwierdzona 21 razy (łącznie obserwowano 23 osobniki)[4].
Systematyka
Gatunek został opisany naukowo pod nazwą Hirundo daurica, obecnie klasyfikowany jest w rodzaju Cecropis[5][6].
Systematyka gatunku C. daurica jest kwestią sporną. IOC wyróżnia 8 podgatunków[5][6]:
C. daurica daurica (Laxmann, 1769) – jaskółka rudawa – północno-wschodni Kazachstan i Mongolia do południowo-środkowych Chin.
C. daurica japonica (Temminck & Schlegel, 1845) – południowo-wschodnia Syberia, Korea i Japonia do południowych Chin.
C. daurica nipalensis (Hodgson, 1837) – Himalaje do północnej Mjanmy.
C. daurica erythropygia (Sykes, 1832) – środkowe Indie.
C. daurica rufula (Temminck, 1835) – jaskółka śródziemnomorska – południowa Europa i północna Afryka na wschód do Iranu, Pakistanu i północno-zachodnich Indii.
C. daurica melanocrissus Rüppell, 1845 – jaskółka wyżynna – Etiopia i Erytrea.
C. daurica domicella (Heuglin, 1869) – jaskółka tropikalna – od Senegambii i Gwinei na wschód po południowo-zachodni Sudan, Sudan Południowy i południowo-zachodnią Etiopię.
C. daurica vernayi (Kinnear, 1924) – południowa Mjanma i zachodnia Tajlandia
P. Mielczarek i M. Kuziemko w Kompletnej liście ptaków świata za osobne gatunki uznają jaskółkę modrogłową i jaskółkę malajską, ale do C. daurica zaliczają jeszcze jaskółkę cejlońskąC. (d.) hyperythra (Blyth, 1849)[6], którą IOC i HBW klasyfikują obecnie jako oddzielny gatunek[5][7].
Morfologia
Wygląd
Brak dymorfizmu płciowego. Wierzch ciała czarny z metalicznym, niebieskim połyskiem, na karku i kuprze ciemnordzawe przepaski. Spód biało-rdzawy z ciemnym, podłużnym kreskowaniem. Młode o bledszym wierzchu i bardziej rdzawym spodzie.
Wymiary średnie
długość ciała ok. 19 cm rozpiętość skrzydeł 32 cm masa ciała ok. 30 g
Ekologia
Biotop
Otwarte przestrzenie w pobliżu zbiorników wodnych i miejsc dogodnych do założenia gniazda.
Gniazdo
Na skalnych ścianach, w jaskiniach, na mostach, w tunelach i na ścianach budynków. Gniazdo zamknięte, podobne do gniazda oknówki, lecz o dłuższym tunelu wejściowym.
Jaja
Białe, w liczbie 3 do 6.
Wysiadywanie, pisklęta
Jaja wysiadywane są przez okres 14 do 16 dni. Pisklęta opuszczają gniazdo po 20 dniach.
Pożywienie
Owady chwytane w locie.
Status i ochrona
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje jaskółkę rudawą za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Organizacja BirdLife International w 2015 roku szacowała liczebność populacji europejskiej (wraz z Turcją) na 1 450 000 – 3 340 000 par lęgowych. Szacuje się, że liczebność światowej populacji mieści się w przedziale 10–500 milionów dorosłych osobników. Globalny trend liczebności populacji uznawany jest za stabilny[3]. IUCN (według stanu w grudniu 2022 roku) wykorzystuje opisane wyżej ujęcie systematyczne stosowane przez HBW, czyli za osobny gatunek uznaje tylko jaskółkę cejlońskąC. (d.) hyperythra. Zalicza ją do kategorii najmniejszej troski, a trend liczebności jej populacji uznaje za stabilny[8].
↑Hirundo daurica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2012-09-05](ang.).
↑ abcTurner, A. & Kirwan, G.M.: Red-rumped Swallow (Cecropis daurica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].
↑del Hoyo, J., Collar, N. & Kirwan, G.M.: Sri Lanka Swallow (Cecropis hyperythra). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2019. [dostęp 2019-09-26].
↑Cecropis hyperythra, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species [dostęp 2023-01-23](ang.).
↑Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).