Według danych na 31 grudnia 2013 r. wieś była zamieszkana przez 256 osób[7].
Geografia
Położenie
Wieś jest położona w południowo-zachodniej Polsce, w województwie opolskim, około 4,5 km od granicy z Czechami, w zachodniej części Obniżenia Prudnickiego, u podnóży Gór Opawskich. Należy do Euroregionu Pradziad[8]. Przez granice administracyjne wsi przepływa rzeka Prudnik. Leży na obszarze 391 ha[9]. Ma charakter rolniczy. Głównymi uprawami są tutaj buraki cukrowe, ziemniaki i kukurydza[10].
Wieś otoczona jest licznymi wzniesieniami. W czasach niemieckich miały one odpowiednie nazwy, np. Funfrutenberg, Weinberg, Kreiwitzer Berg, Ochsengrund. Współcześnie wzniesienia nie posiadają nazw[11].
Środowisko naturalne
W Jasionie panuje klimat umiarkowany ciepły. Średnia temperatura roczna wynosi +8,1 °C. Duże zróżnicowanie dotyczy termicznych pór roku. Średnie roczne opady atmosferyczne w rejonie Jasiony wynoszą 621 mm. Dominują wiatry zachodnie[12].
Panorama Jasiony od strony północnej
Nazwa
Pierwotna nazwa Jasiony, zapisywana w XIII wieku jako Jassona, miała polskie (słowiańskie) pochodzenie[13]. Została ona zgermanizowana jako Jassen i Jessen[14].
W historycznych dokumentach nazwę miejscowości wzmiankowano w różnych językach oraz formach: de Jassona (1285), z Jasone (1455), Jessen (1481), Jaschen (1484), Jaseni (1525), Jassen (1534), Jessen (1596), Jessen (1651/52), Jassen (1743), Jassen (1784), Jassen (1845), Jassen, Jasoń (1941)[14].
W Spisie miejscowości województwa śląsko-dąbrowskiego łącznie z obszarem ziem odzyskanych Śląska Opolskiego wydanym w Katowicach w 1946 wieś wymieniona jest pod polską nazwą Jasoń[15]. 9 września 1947 r. nadano miejscowości nazwę Jasiona[16].
Historia
Pieczęć Jasiony (1723)
Wieś wzmiankowana po raz pierwszy była w 1233 roku jako Jassona. Istniało tu rozlewisko wodne tworzone przez rzekę Prudnik, w pobliżu którego założono osiedle o nazwie Jaschinka, którego mieszkańcy zajmowali się produkcją węgla drzewnego. W XIII i XIV wieku osiedlali się tu przybysze z zachodnich Niemiec[17].
Pieczęć Jasiony (1919)
Młyn wodny w Jasionie istniał już w 1447. Wzmiankowany był w urbarzu dóbr zamku prudnickiego z 1534, jako własność proboszcza Prudnika[18]. W 1534 Jasiona liczyła 17 mieszkańców[17]. W 1562 Rada Miejska Prudnika wzięła Jasionę w zastaw, a w 1597 nabyła ją na własność[19]. W 1598 Maciej Bilicer z prudnickiego rodu Bilicerów założył księgę wieczystą dla Jasiony[20].
Jasiona (Jassen) wśród miejscowości ziemi prudnickiej na mapie z XIX wieku
W XVIII wieku na południowy wschód od zabudowań wsi, u podnóża zalesionej skarpy, działał młyn papierniczy, należący w 1734 do Floriana Heinricha. Spłonął na początku XIX wieku od uderzenia pioruna[18]. Do 1742 wieś należała do powiatu sądowego prudnickiego w Monarchii Habsburgów[21]. Po I wojnie śląskiej znalazła się w granicach Królestwa Prus i weszła w skład powiatu prudnickiego w prowincji Śląsk[22]. Przy szosie Prudnik–Dytmarów funkcjonowała cegielnia. W 1779 zbudowano drewnianą szkołę. Zachowały się jej fundamenty na posesji nr 23[17][23]. Wieś posiadała swoją własną pieczęć, która przedstawiała w polu lemiesz pługa w słup, pod nim murawa, a w otoku napis: IASSEN GEMEIN SIEGEL / NEYSTAETER CREIS (pol.Gmina Jasiona / Powiat Prudnicki)[24]. 14 maja 1854 w wyniku uderzenia pioruna spaliła się stodoła w zabudowaniach młyna wodnego[18].
Krzyż przy kościele zawierający spis mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej
Kościół Najświętszej Marii Panny, ufundowany przez gospodarza Schneidera, został wzniesiony w 1900 niedaleko szkoły. W 1908 na południowo-zachodnim krańcu wsi wybudowano nową, murowaną szkołę. Od strony południowej budynku urządzono mieszkania dla dwóch nauczycieli[17]. Według spisu ludności z 1 grudnia 1910, na 464 mieszkańców Jasiony 463 posługiwało się językiem niemieckim, a 1 językiem polskim. W 1921 w zasięgu plebiscytu na Górnym Śląsku znalazła się tylko część powiatu prudnickiego. Jasiona znalazła się po stronie zachodniej, poza terenem plebiscytowym[25]. W 1923 przy kościele wzniesiono krzyż upamiętniający 27 mieszkańców wsi, którzy zginęli podczas I wojny światowej[26]. W latach 30. XX wieku we wsi istniały 64 gospodarstwa rolne o zróżnicowanej wielkości[11].
Jasiona na mapie z 1930
Podczas II wojny światowej zginęło 29 żołnierzy i ponad 17 cywilów z Jasiony[17]. Od marca do maja 1945 powiat prudnicki znajdował się pod kontrolą radzieckiej komendantury wojskowej. 11 maja 1945 polska administracja przejęła władzę cywilną w powiecie prudnickim[27]. Wówczas w Jasionie została osiedlona część polskich repatriantów z Kresów Wschodnich a także osadników z centralnej Polski. Niemieckojęzyczna ludność została wysiedlona na zachód w 1946[17].
W 1949 we wsi znajdowały się między innymi: szkoła podstawowa prowadzona przez Inspektorat Szkolny w Prudniku[30], kotlarz[31], krawiec[32]. W 1950 powstała Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna w Jasionie, rozwiązana w 1957 i zorganizowana ponownie w 1960[17]. Młyn był nadal użytkowany, jednak zrezygnowano z napędu wodnego na elektryczny[18]. Szkoła w Jasionie zakończyła działalność w 1975, gdy została włączona do Zbiorczej Szkoły Gminnej w Lubrzy[17].
Na początku lat 2000 został zamknięty młyn w Jasionie[18]. W 2007 Jasiona przystąpiła do Programu Odnowy Wsi Opolskiej[33].
Przynależność państwowa i administracyjna
Przynależność polityczno-administracyjna wsi Jasiona
Pomnik poległych w I wojnie światowej – pomnik przy kościele w Jasionie powstały w 1923 jako upamiętnienie mieszkańców wsi, którzy polegli w I wojnie światowej. Jest to pomnik w formie kamiennego krzyża, wypisano na nim nazwiska 27 osób[26].
Gospodarka
Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna
W Jasionie działa Rolnicza Spółdzielnia Produkcyjna, oraz drobne przedsiębiorstwa usługowe, produkcja mebli i ogrodnictwo szklarniowe[10]. W Jasionie siedzibę ma firma VIP-BUD, zrzeszona w Cechu Rzemieślników i Przedsiębiorców w Prudniku[43].
Jasiona wraz z całą gminą Lubrza podlega pod inspektorat ZUS w Prudniku[44].
Transport
Przystanek autobusowy
W zarządzie Wydziału Drogownictwa Starostwa Powiatowego w Prudniku znajduje się droga powiatowa nr 1280O relacji Lubrza – Jasiona[45].
Jasiona posiada połączenia autobusowe z Prudnikiem, Głogówkiem, Kędzierzynem-Koźlem i Lubrzą[46]. We wsi znajdują się trzy przystanki autobusowe – Jasiona I, II Skrz., Wieś. Główny przystanek zlokalizowany jest poza zabudowaniami wsi[23].
Transport autobusowy w Jasionie obsługiwany był przez PKS Prudnik[47]. W 2004 prudnicki PKS został sprywatyzowany z udziałem Connex Polska[48]. W 2008, w wyniku połączenia spółek PKS Connex Prudnik i PKS Connex Kędzierzyn-Koźle, utworzona została spółka Veolia Transport Opolszczyzna[49], w 2013 przejęta przez Arriva Bus Transport Polska[50]. W 2019 Arriva wycofała się z Prudnika[51]. Wówczas organizacją przewozów pasażerskich w Jasionie i okolicy zajęły się ościenne PKS-y[52]. W grudniu 2021 powołano Powiatowo-Gminny Związek Transportu „Pogranicze”, mający na celu poprawę jakości transportu[53].
We wsi znajdują się liczne krzyże i kapliczki przydrożne. Przypuszczalnie przed I wojną światową zbudowano murowaną kaplicę z figurami świętych w zachodniej części wsi. W centrum wsi, przy posesji nr 49, stoi krzyż postawiony jako wotum dziękczynne w 1923 z niemieckim napisem „Serce Jezusa zmiłuj się nad nami”. Przy drodze polnej do Prudnika postawiono w 1925 drewniany krzyż, symbolicznie oddzielający ziemie należące do Jasiony i Prudnika. Również w 1925, niedaleko od zabudowań zachodniej części Jasiony, przy drodze do Prudnika, wzniesiono kamienny krzyż z niemieckim napisem „Dokonało się…”. Przy zabudowaniach dawnej cegielni znajduje się murowana kaplica z obrazem „Królowa Świata”[26].
↑M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 47.
↑Věstník Matice opavské, Nákl. „Matice opavské,”, 1907 [dostęp 2022-01-17](cz.). Brak numerów stron w książce
↑Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200).
↑Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 9 września 1947 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1947 r. nr 124, poz. 778).
↑MarcinM.HusakMarcinM., Prudnicki burmistrz Mathias der altere Bilitzer, czyli... słów kilka o sposobie sprawowania władzy pod panowaniem Habsburgów cz.1, „Tygodnik Prudnicki”, 7 (1312), 17 lutego 2016, ISSN1231-904X. Brak numerów stron w czasopiśmie
↑Jasiona [online], Rozwój Wsi Opolskiej Program Odnowy Wsi, 20 lipca 2020 [dostęp 2023-05-30](pol.).
↑Ludność Ziemi Prudnickiej, „Tygodnik Prudnicki”, Antoni Weigt – redaktor naczelny, 52 (266), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 24 grudnia 1995, s. 10, ISSN1231-904X.
↑DamianD.WicherDamianD., Nowy PKS, „Tygodnik Prudnicki”, Andrzej Dereń – redaktor naczelny, 49 (732), Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”, 8 grudnia 2004, s. 5, ISSN1231-904X.
↑Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 sierpnia 2005 r. w sprawie wykazu gmin i innych jednostek zasadniczego podziału terytorialnego państwa położonych w strefie nadgranicznej oraz tablicy określającej zasięg tej strefy (Dz.U. z 2005 r. nr 188, poz. 1580).
↑PSG w Opolu [online], slaski.strazgraniczna.pl, 19 sierpnia 2012 [dostęp 2024-05-08].
Ryszard Kasza: Ulicami Prudnika z historią i fotografią w tle. Przemysław Birna, Franciszek Dendewicz, Piotr Kulczyk. Prudnik: Powiat Prudnicki, 2020. ISBN 978-83-954314-5-6.
.jpg)
.jpg)
_(cropped).jpg)
.jpg)
.svg){kind=small}
_COA.svg)