Godfrey Harold Hardy

Godfrey Harold Hardy
Ilustracja
Godfrey Harold Hardy (około 1927 roku)
Data i miejsce urodzenia

7 lutego 1877
Cranleigh

Data i miejsce śmierci

1 grudnia 1947
Cambridge

Zawód, zajęcie

matematyk

Narodowość

angielska

Tytuł naukowy

profesor zwyczajny

Alma Mater

Uniwersytet w Cambridge

Uczelnia

Uniwersytet w Cambridge, Uniwersytet Oksfordzki

Wyznanie

ateizm

Małżeństwo

kawaler

Krewni i powinowaci

(siostra)

Odznaczenia
członek Royal Society[1]
laureat Medalu Sylvestera
Medal Copleya

Godfrey Harold Hardy (ur. 7 lutego 1877 w Cranleigh, zm. 1 grudnia 1947 w Cambridge[2]) – angielski matematyk, profesor Uniwersytetu w Cambridge. Laureat najwyższych nagród dostępnych matematykom w jego czasach: Medalu Sylvestera (1940)[3] i Medalu Copleya (1947).

Jego prace dotyczyły teorii liczb, analizy (zwłaszcza teorii szeregów i równań całkowych) oraz biomatematyki. Udowodnił, że częstości genotypów w populacji diploidalnej nie zmieniają się z pokolenia na pokolenie, przy spełnieniu określonych warunków (prawo Hardy’ego-Weinberga – będące kamieniem węgielnym w genetyce populacji, na równi z prawami Mendla).

Jednym z jego osiągnięć było odkrycie talentu indyjskiego matematyka Srinivasy Ramanujana, z którym współpracował od 1914. Hardy znany jest także z wydanego w 1940 eseju A Mathematician's Apology opisującego jego życie i poglądy. Książka ukazała się również w Polsce pod tytułem Apologia matematyka.

Wczesne życie i kariera

Urodził się w rodzinie nauczycielskiej. Ojciec był kierownikiem i nauczycielem w szkole średniej Cranleigh School (Surrey), matka – nauczycielką w Lincoln Training College. Od wczesnej młodości przejawiał uzdolnienia matematyczne i smykałkę do operacji na liczbach[4]. Po ukończeniu szkoły w Cranleigh, uzyskał stypendium w Winchester College, w roku 1896 został przyjęty do Trinity College w Cambridge. W 1903 uzyskał stopień magistra (Master of Art). Od 1906 był wykładowcą w Cambridge. W 1919 przeniósł się do Oksfordu, gdzie objął katedrę geometrii (Savilian Chair of Geometry) na tamtejszym uniwersytecie, opuszczoną przez usuniętego ze stanowiska Bertranda Russella. W 1928 i 1929 wykładał na Uniwersytecie w Princeton[5][6]. Do Cambridge powrócił w 1931 i objął profesurę (Sadlerian Professor of Pure Mathematics), którą piastował do 1942. Po powrocie do Cambridge, młodzi matematycy byli zachwyceni: ich zdaniem był prawdziwym matematykiem. W pewnym sensie wówczas (1931 rok) Hardy miał cechy gwiazdora[7].

W 1939 roku dostał zakrzepicy naczyń wieńcowych, a II wojna światowa pogrążyła go w ciężkiej depresji. Po wojnie niedomagał fizycznie, tracił oddech po przejściu paru jardów. W szczególności w 1947 roku próbował popełnić samobójstwo (barbiturany), ale próba ta nie udała się. Po tym postanowił po prostu czekać na śmierć[8]. Za każdym razem w szpitalu (klinika Evelyn w Cambridge) mówił o śmierci, nie chciał dłużej znosić życia w takich warunkach. Nie bał się śmierci: "czego można bać się w nicości". Zmarł nad ranem 1 grudnia 1947 roku w klinice Evelyn mając 70 lat[7].

Parę tygodni przed śmiercią dowiedział się że, Royal Society przyznało mu najwyższe odznaczenie – medal Copleya[7].

Dorobek naukowy

Pozostawał pod wpływem matematyków z kontynentalnej Europy (Cours d'analyse de l'École Polytechnique Camille'a Jordana), pasjonowała go matematyka czysta. Współpracował z Johnem E. Littlewoodem w rozwoju analizy matematycznej i teorii liczb[9]. Wspólnie opracowali uogólnienie problemu Waringa oraz systemy liczb bliźniaczych.

Wspólnie z Ramanujanem napisali pięć prac, w których Hardy dowiódł swej oryginalności (o ich współpracy więcej wiadomo, niż o współpracy Hardy’ego z Littlewoodem)[7].

Pomimo iż uważał się za czystego matematyka, którego dorobek nie znajdzie żadnego praktycznego zastosowania[10] jego prace zostały wykorzystane m.in. przez Nielsa Bohra przy konstruowaniu modelu atomu oraz w termodynamice i fizyce kwantowej, przy opisie statystyki Bosego-Einsteina. Sformułował jedno z podstawowych praw genetyki populacji, udowadniając, że częstości genotypów w populacji diploidalnej nie zmieniają się z pokolenia na pokolenie, przy spełnieniu określonych warunków (prawo Hardy’ego-Weinberga).

Jego prace zostały wydane w siedmiu tomach przez wydawnictwo Oxford Univerisity Press.

Osobowość

Przyjaźnił się z G. E. Moore’em, Bertrandem Russellem i Johnem Maynardem Keynesem. Był fanem krykieta, w wieku pięćdziesięciu paru lat wygrywał w tenisa z drugą rakietą Uniwersytetu Cambridge[8]. Bardzo nieśmiały, nie lubił występować publicznie, nie akceptował swego wyglądu – podobno miał w zwyczaju zasłaniać ręcznikami lustra w hotelach, w których się zatrzymywał[11]

Nie uchylał się od służby wojskowej, wręcz przeciwnie, zgłosił się do wojska na ochotnika (I wojna światowa), ale komisja wojskowa odrzuciła go ze względu na mikrą posturę i chorowitość[7].

Przypisy

  1. E.C. Titchmarsh, Godfrey Harold Hardy. 1877-1947, „Obituary Notices of Fellows of the Royal Society”, 6 (18), 1949, s. 446–461, DOI10.1098/rsbm.1949.0007, ISSN 1479-571X (ang.).
  2. Hardy Godfrey Harold, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2021-10-31].
  3. Winners of the Sylvester Medal of the Royal Society of London, MacTutor History of Mathematics archive [dostęp 2021-08-12].
  4. Robert Kanigel, The Man Who Knew Infinity, s. 116, Charles Scribner's Sons, New York, 1991. ISBN 0-684-19259-4.
  5. Josiah Willard Gibbs Lectures
  6. Hardy, G.H. An introduction to the theory of numbers. „Bull. Amer. Math. Soc.”. 35 (6), s. 778–818, 1929. 
  7. a b c d e G. H. Hardy Apologia Matematyka Prószyński i S-ka, Warszawa 1997. Przedmowa C. P. Snow [1]
  8. C. P. Snow, Variety of Men, Penguin books, 1969, pp 25–56
  9. Looking Backward. W: Harald Bohr: Collected Mathematical Works. T. 1. Copenhagen: Dansk Matematisk Forening, 1952, s. xiii–xxxiv.
  10. Godfrey Harold Hardy [online], www.numbertheory.org [dostęp 2017-11-23] [zarchiwizowane z adresu 2003-05-07].
  11. C.P. Snow, słowo wstępne do: G. H. Hardy, A Mathematician's Apology, Cambridge University Press, 1967.

Linki zewnętrzne