Galago

Galago
Galago
É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796[1]
Ilustracja
Galago akacjowy (G. moholi)
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

lemurowe

Infrarząd

lorisokształtne

Rodzina

galagowate

Rodzaj

galago

Typ nomenklatoryczny

Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796

Synonimy
Gatunki

5 gatunków (w tym 1 wymarły) – zobacz opis w tekście

Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Galago[11] (Galago) – rodzaj ssaków naczelnych z rodziny galagowatych (Galagidae).

Rozmieszczenie geograficzne

Rodzaj obejmuje gatunki występujące w Afryce[12][13][14].

Morfologia

Długość ciała 12–21 cm, ogona 16–30 cm; masa ciała samic 95–250 g, samców 150–300 g[13][15].

Systematyka

Rodzaj zdefiniował w 1796 roku francuski przyrodnik Étienne Geoffroy Saint-Hilaire w artykule poświęconym rozprawie doktorskiej na temat naturalnych pokrewieństw w obrębie lemurowych, opublikowanym w czasopiśmie Magasin Encyclopédique[1]. Gatunkiem typowym jest (oznaczenie monotypowe) galago senegalski (G. senegalensis).

Etymologia

  • Galago (Gallacho): lokalna, senegalska nazwa Galago dla galago, zaadaptowana przez Michela Adansona w XVIII wieku[16]
  • Macropus: gr. μακροπους makropous, μακροποδος makropodos ‘długostopy’, od gr. μακρος makros ‘długi’; πους pous, ποδος podos ‘stopa’[17].
  • Otolicnus (Otolincus, Otoleneus, Otolichnus, Otaclinus, Octolicnus): gr. ωτολικνος ōtoliknos ‘z dużymi uszami’, od ους ous, ωτος ōtos ‘ucho’; λικνον liknon ‘wiejący wiatrak’[18]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Lemur galago G. Cuvier, 1798 (= Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796).
  • Chirosciurus: gr. χειρ kheir, χειρος kheiros ‘ręka’; rodzaj Sciurus Linnaeus, 1758 (wiewiórka)[19]. Gatunek typowy (oznaczenie monotypowe): Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796.

Podział systematyczny

Do rodzaju należą następujące występujące współcześnie gatunki[20][15][12]:

Grafika Gatunek Autor i rok opisu Nazwa zwyczajowa[11] Podgatunki[13][12][15] Rozmieszczenie geograficzne[13][12][15] Podstawowe wymiary[13][15][d] Status
IUCN[21]
Galago matschiei Lorenz, 1917 galago ciemny gatunek monotypowy Wielki Rów Zachodni w północno-wschodniej części Demokratycznej Republiki Konga, Ugandy, zachodniej Rwandy i północno-zachodniego Burundi (od Jeziora Alberta do masywu górskiego Itombwe, na wschód do rzeki Nil); zakres wysokości: 740–1600 m n.p.m. DC: 15–20 cm
DO: 19–25 cm
MC: 170–250 g 		 LC 
Galago gallarum O. Thomas, 1901 galago somalijski gatunek monotypowy północno-wschodnia i południowa Etiopia, wschodnia Kenia, północno-zachodnia i zachodnia Somalia (nierównomiernie pomiędzy rzeką Uebi Szebelie i rzeką Tana, na zachód do jezior Wielkiego Rowu Zachodniego); być może południowo-wschodni Sudan Południowy i północno-wschodnia Uganda; zakres wysokości: 150–1200 m n.p.m. DC: 13–20 cm
DO: 21–29 cm
MC: 180–250 g 		 LC 
Galago senegalensis É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796 galago senegalski 4 podgatunki Afryka Zachodnia i Środkowa od Senegalu do Erytrei, Etiopia (być może Somalia), na południe do Kenii i południowej Tanzaniil granice zasięgu nieznane; zakres wysokości: do 2400 m n.p.m. DC: 13–21 cm
DO: 20–30 cm
MC: 110–300 g 		 LC 
Galago moholi A. Smith, 1836 galago akacjowy gatunek monotypowy Angola, południowo-wschodnia Demokratyczna Republika Konga, Zambia, zachodni Mozambik, Zimbabwe, północna Namibia oraz północna i wschodnia Botswana, na południe do rzek Oranje i Limpopo (północno-wschodnia Południowa Afryka); być może Tanzania, Rwanda i Burundi DC: 12–17 cm
DO: 16–28 cm
MC: 95–255 g 		 LC 

Kategorie IUCN:  LC  – gatunek najmniejszej troski.

Opisano również wymarły gatunek z miocenu Afryki[22]:

Uwagi

  1. ↑ Nowa nazwa dla Galago É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796; młodszy homonim Macropus Shaw, 1790 (Macropodidae).
  2. ↑ a b c d e Niepoprawna późniejsza pisownia Otolicnus Illiger, 1811.
  3. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Galago É. Geoffroy Saint-Hilaire, 1796.
  4. ↑ DC – długość ciała; DO – długość ogona; MC – masa ciała

Przypisy

  1. ↑ a b É. Geoffroy Saint-Hilaire. Mémoire sur les rapports naturels des Makis Lemur. „Magasin Encyclopédique”. 1, s. 49, 1796. (fr.). 
  2. ↑ J. Fischer von Waldheim: Zoognosia tabulis synopticis illustrata: in usum praelectionum Academiae imperialis medico-chirugicae mosquensis edita. Cz. 2. Mosquae: Typis Nicolai S. Vsevolozsky, 1813, s. 558. (łac.).
  3. ↑ J.K.W. Illiger: Prodromus systematis mammalium et avium: additis terminis zoographicis utriusque classis, eorumque versione germanica. Berolini: Sumptibus C. Salfeld, 1811, s. 74. (łac.).
  4. ↑ H. McMurtrie: Class I. Mammalia. W: G. Cuvier: The animal kingdom arranged in conformity with its organization. Wyd. 2. Cz. 1. New York: G. & C. & H. Carvil, 1831, s. 74. (ang.).
  5. ↑ Class I. Mammalia. W: H. McMurtrie: The animal kingdom, arranged according to its organization, serving as a foundation for the natural history of animals: and an introduction to comparative anatomy. Cz. 1. London: G. Henderson, 1834, s. 50. (ang.).
  6. ↑ A.F.A. Wiegmann. Bericht über die Leistungen in Bearbeitung der übrigen Thierklassen, während des Jahres 1837. „Archiv für Naturgeschichte”. 4 (2), s. 394, 1838. (niem.). 
  7. ↑ P. Boitard: Le Jardin des plantes: description et murs des mammifères de la Ménagerie et du Muséum d’histoire naturelle. Paris: J.J. Dubochet et Ce, Éditeurs, 1842, s. 91. (fr.).
  8. ↑ Anonim: Zoology. W: T. Tegg (red.): London Encyclopaedia, Or, Universal Dictionary of Science, Art, Literature, and Practical Mechanics: Compromising a Popular View of the Present State of Knowlege : Illustrated by Numerous Engravings and Appropriate Diagrams. Cz. 22. London: T. Tegg, 1845, s. 736. (ang.).
  9. ↑ C.J. Temminck: Esquisses zoologiques sur la côte de Guiné. Ie partie, les mammifères. Leiden: E.J. Brill, 1853, s. 42. (fr.).
  10. ↑ P. Gervais: Histoire naturelle des mammifères, avec l’indication de leurs moeurs, et de leurs rapports avec les arts, le commerce et l’agriculture. T. 1. Paris: L. Curmer, 1854, s. 159. (fr.).
  11. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński, W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 34–35. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  12. ↑ a b c d C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 162–164. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  13. ↑ a b c d e K.A.-I. Nekaris: Family Galagidae (Galagos). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 200–202. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).
  14. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Genus Galago. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2020-11-04].
  15. ↑ a b c d e Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 104. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  16. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 287.
  17. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 393–394.
  18. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 488.
  19. ↑ Palmer 1904 ↓, s. 183.
  20. ↑ N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, J. Zijlstra & D. Huckaby: Treeview of Mammalian Taxonomy Hierarchy. [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.13) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2024-09-21]. (ang.).
  21. ↑ Taxonomy: Galago – Genus. The IUCN Red List of Threatened Species. [dostęp 2024-09-21]. (ang.).
  22. ↑ M. Pickford, H. Wanas & H. Soliman. Indications for a humid climate in the Western Desert of Egypt 11–10 Myr ago: evidence from Galagidae (Primates, Mammalia). „Comptes Rendus Palevol”. 5 (8), s. 938, 2006. DOI: 10.1016/j.crpv.2006.09.001. (ang.). 

Bibliografia