Filmografia Ingrid Bergman
Ingrid Bergman (lata 40.)
Ingrid Bergman (1915–1982) w trwającej 49 lat karierze występowała w filmach, radiu, telewizji i na scenie. Zagrała w 46 produkcjach fabularnych [1] . Była siedmiokrotnie nominowana do nagrody Akademii Filmowej i ośmiokrotnie do Złotego Globu , z czego zdobyła trzy Oscary[2] i cztery nagrody Hollywoodzkiego Stowarzyszenia Prasy Zagranicznej [3] . Uznawana jest za jedną z największych oraz najwybitniejszych gwiazd filmowych w historii amerykańskiego [3] i światowego kina [4] .
Karierę rozpoczęła od statystowania w dramacie Landskamp (1932, reż. Gunnar Skoglund )[5] . W 1933 podjęła naukę w Królewskim Teatrze Dramatycznym w Sztokholmie , którą przerwała po roku, ze względu na pracę w przemyśle filmowym [6] . Występowała w szwedzkich produkcjach, m.in. w komedii Hrabia z Mostu Mnicha (1935, reż. Edvin Adolphson )[7] , dramacie Bränningar (1935, reż. Ivar Johansson )[8] oraz w komediodramacie Rodzina Swedenhielmów (1935, reż. Gustaf Molander )[9] , zbierając za udział w nich przychylne recenzje od skandynawskich krytyków ; pojawiały się także pierwsze wzmianki o niej w amerykańskiej prasie branżowej[10] , która, podobnie jak i szwedzka, coraz częściej komplementowała jej grę w kolejnych filmach[11] . W 1936 wystąpiła u boku Gösty Ekmana w dramacie Intermezzo (reż. Gustaf Molander). Zapoczątkował on międzynarodową karierę Bergman, a jej kreacja zwróciła uwagę producenta Davida O. Selznicka . Trzy lata później zrealizował on amerykański remake filmu . Partnerował jej Leslie Howard [12] . W 1938 stworzyła istotną rolę w dramacie Twarz kobiety (reż. Gustaf Molander)[13] .
Od początku lat 40. rozwijała karierę Hollywood , występując w szeregu kasowych i przebojowych produkcji, m.in. horrorze Doktor Jekyll i pan Hyde (1941, reż. Victor Fleming ) ze Spencerem Tracym i Laną Turner [14] , melodramacie noir Casablanca (1942, reż. Michael Curtiz ) u boku Humphreya Bogarta [15] – w którym jako Ilsa Lund wykreowała pierwszą wielką rolę w swym dorobku (i z którą jest najbardziej utożsamiana), a sam film zyskał miano kultowego [16] – melodramacie wojennym Komu bije dzwon (1943, reż. Sam Wood ) z Garym Cooperem [17] – za występ w którym otrzymała pierwszą nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej [18] , i w dreszczowcu psychologicznym Gasnący płomień (1944, reż. George Cukor ) u boku Charles’a Boyera i Josepha Cottena [19] – kreacja Pauli Alquist Anton przyniosła jej Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[20] , a także Złoty Glob dla najlepszej aktorki w filmie dramatycznym [21] . Kontynuację kariery za oceanem stanowiły role w psychologicznym dreszczowcu noir Urzeczona (1945, reż. Alfred Hitchcock ), gdzie partnerował jej Gregory Peck [22] , komediodramacie musicalowym Dzwony Najświętszej Marii Panny (1945, reż. Leo McCarey ) z Bingiem Crosbym [23] – za rolę duchownej uzyskała trzecią nominację do Oscara[24] i zdobyła drugiego Złotego Globa[21] – oraz w melodramatycznym dreszczowcu szpiegowskim noir Osławiona (1946, reż. Alfred Hitchcock) z Carym Grantem [25] . Czwartą nominację do Oscara otrzymała za sportretowanie Joanny d’Arc w biograficznym dramacie historycznym o tym samym tytule (1948, reż. Victor Fleming)[26] .
W latach 50. występowała we włoskich filmach reżyserowanych przez jej drugiego męża, Roberto Rosselliniego , m.in. w dramatach Stromboli, ziemia bogów (1950) i Europa ’51 (1952)[27] , które – z uwagi na międzynarodowy skandal, jaki wywołał związek pary – spotykały się z ignorancją lub miażdżącą krytyką i kłopotami z dystrybucją[28] . Do Hollywood wróciła w 1956 główną rolą w dramacie historycznym Anastazja (reż. Anatole Litvak )[29] , za którą otrzymała drugiego Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[30] i trzeciego Złotego Globa[21] . W następnych latach z powodzeniem występowała w amerykańskich i europejskich produkcjach – m.in. w komedii romantycznej Niedyskrecja (1958, reż. Stanley Donen ) z Carym Grantem[31] , dramacie biograficznym Gospoda Szóstego Dobrodziejstwa (1958, reż. Mark Robson )[32] , screwball comedy Kwiat kaktusa (1969, reż. Gene Saks )[33] , kryminale Morderstwo w Orient Expressie (1974, reż. Sidney Lumet )[34] – za rolę misjonarki Grety Ohlsson zdobyła swoją trzecią statuetkę Oscara, za drugoplanową kreację [35] – oraz w dramacie Jesienna sonata (1978, reż. Ingmar Bergman )[36] . Za występ w nim otrzymała siódmą nominację do Oscara dla najlepszej aktorki pierwszoplanowej[37] .
W latach 1946–1948 była notowana w pierwszej dziesiątce najbardziej dochodowych amerykańskich aktorek[38] . Jedenaście filmów z jej udziałem było zestawianych w pierwszej dziesiątce podsumowań roku w amerykańskim box offisie , z czego Dzwony Najświętszej Marii Panny osiągnęły najwyższą pozycję[39] . Szesnaście filmów, w których wzięła udział, było nominowanych przynajmniej do jednego Oscara, a dziewięć z nich zdobyło co najmniej jedną statuetkę. Siedemnaście produkcji z jej udziałem, po uwzględnieniu inflacji, przekroczyło sumę 100 milionów dolarów dochodu z biletów na rynku krajowym[39] .
Filmografia
Bergman w kadrze z filmu Hrabia z Mostu Mnicha (1935)
Bergman i Humphrey Bogart w filmie Casablanca (1942)
Charles Boyer i Bergman w filmie Gasnący płomień (1944)
Cary Grant i Bergman w kadrze z filmu Osławiona (1946)
Bergman w filmie Stromboli, ziemia bogów (1950)
Yul Brynner i Bergman w filmie Anastazja (1956)
Goldie Hawn , Walter Matthau , Jack Weston i Bergman w kadrze z filmu Kwiat kaktusa (1969)
Rok[a]
Tytuł
Rola
Tytuł oryg. / uwagi
Źr
1932
Landskamp
dziewczyna w kolejce po pracę
tytuł alt.: International Match , niewym. w czołówce
[40]
1935
Hrabia z Mostu Mnicha
pokojówka Elsa Edlund, siostrzenica Klary
Munkbrogreven , tytuł alt.: The Count of the Old Town
[41]
Bränningar
Karin Ingman
tytuły alt.: Ocean Breakers , The Surf
[42]
Rodzina Swedenhielmów
Astrid, narzeczona Bo Swedenhielma
Swedenhielms
[43]
Noce Walpurgi
Lena Bergström, córka Fredrika
Valborgsmässoafton , tytuł alt.: Walpurgis Night
[44]
Tagning „På solsidan”
Eva
film krótkometrażowy , poszczególne sceny nagrywano 17 października 1935
[45]
1936
Po słonecznej stronie
Eva Bergh
På solsidan , tytuł alt.: On the Sunny Side
[46]
Intermezzo
Anita Hoffman
[47]
1937
Katt över vägen
kobieta w lustrze
film krótkometrażowy
[48]
1938
Dollar
aktorka Julia Balzar
[49]
Twarz kobiety
Anna Holm (aka Anna Paulsson)
En kvinnas ansikte , tytuł alt.: A Woman’s Face
[50]
Nasza czwórka
Marianne Kruge
Die Vier Gesellen , tytuł alt.: The Four Companions
[51]
1939
Samotna noc
Eva Beckman
En enda natt , tytuł alt.: Only One Night
[52]
Intermezzo
Anita Hoffman
tytuł alt.: Intermezzo: A Love Story , remake filmu z 1936[53]
[54]
1940
Juninatten
Kerstin Norbäc (aka Sara Nordanå)
tytuł alt.: June Night
[55]
1941
Adam Had Four Sons
Emilie Gallatin
[56]
Rage in Heaven
Stella Bergen
[57]
Doktor Jekyll i pan Hyde
barmanka Ivy Peterson
Dr. Jekyll and Mr. Hyde , remake filmu z 1931 [58]
[59]
1942
Casablanca
Ilsa Lund
[60]
1943
Komu bije dzwon
María
For Whom the Bell Tolls
[61]
Swedes in America
ona sama
film krótkometrażowy zrealizowany dla Biura Informacji Wojennej (OWI)[62] [63]
[64]
Gunder Hägg i USA
filmy dokumentalne , krótkometrażowe
[65]
Med Gunder i Amerika
[66]
1944
Gasnący płomień
Paula Alquist Anton
Gaslight , remake filmu z 1940 [67] [68]
[69]
Breakdowns of 1944
ona sama
film krótkometrażowy, komedia
[70]
Red Cross Promo
film krótkometrażowy wyprodukowany przez Amerykański Czerwony Krzyż (ARC)
[71]
1945
Urzeczona
doktor Constance Petersen
Spellbound
[72]
Saratoga Trunk
Clio Dulaine
film nagrany w 1943[b] [62] [76]
[77]
Dzwony Najświętszej Marii Panny
siostra Mary Benedict
The Bells of St. Mary’s
[78]
1946
Osławiona
Alicia Huberman
Notorious
[79]
The American Creed
ona sama
film krótkometrażowy
[80]
1948
Łuk triumfalny
Joan Madou
Arch of Triumph , film nagrany w 1946[81]
[82]
Joanna d’Arc
Joanna d’Arc
Joan of Arc
[83]
1949
Pod znakiem Koziorożca
lady Henrietta Flusky
Under Capricorn
[84]
1950
Stromboli, ziemia bogów
Karin Bjorsen
Stromboli , tytuł alt.: Stromboli, Land of God
[85]
1951
Santa Brigida
ona sama
film dokumentalny zrealizowany dla organizacji Save the Children
[86]
1952
Europa ’51
Irene Girard
tytuły alt.: Europe ‘51 , The Greatest Love
[87]
1953
Jesteśmy kobietami
ona sama
Siamo donne , tytuły alt.: We, the Women , Of Life and Love , segment „Kurczak”[88]
[89]
För barnens skull
dokument krótkometrażowy ukazujący działania pomocowe dla dzieci w Europie po II wojnie światowej
[90]
Kort möte med familjen Rossellini
film dokumentalny, krótkometrażowy
[91]
Med Ingrid Bergman på Berns
film krótkometrażowy z okazji 20-lecia Szwedzkiego Towarzystwa Filmowego w Bernie
[92]
1954
Podróż do Włoch
Katherine Joyce
Viaggio in Italia , tytuły alt.: Journey to Italy , Voyage to Italy , Strangers
[93]
Strach
Irene Wagner
La Paura , tytuły alt.: Fear , Angst
[94]
Joanna d’Arc na stosie
Giovanna d’Arco (Joanna d’Arc, narracja)
Giovanna d’Arco al rogo , tytuł alt.: Joan of Arc at the Stake
[95]
1956
Helena i mężczyźni
arystokratka Helena Sokorowska
Elena et les Hommes , tytuły alt.: Elena and Her Men , Paris Does Strange Things
[96]
Anastazja
Anna Koreff / Anastazja
Anastasia
[97]
1958
Niedyskrecja
aktorka Anna Kalman
Indiscreet
[98]
Gospoda Szóstego Dobrodziejstwa
misjonarka Gladys Aylward
The Inn of the Sixth Happiness
[99]
1959
Flyktinglägret
ona sama
film krótkometrażowy
[100]
Djurgårdsmässan
film dokumentalny, krótkometrażowy
[101]
Chroniques de France No. 3
[102]
The Camp
narratorka
film krótkometrażowy wyprodukowany przez Światowy Komitet Narodów Zjednoczonych ds. Uchodźców
[103]
1961
Żegnaj ponownie
Paula Tessier
Goodbye Again , tytuł alt.: Aimez-vous Brahms?
[104]
Auguste / Kolka, My Friend
ona sama (cameo )
[105]
1964
Wizyta starszej pani
Karla Zachanassian
The Visit
[106]
Pappa Sandrew
ona sama
film dokumentalny, krótkometrażowy
[107]
1965
Żółty Rolls-Royce
Gerda Millett
The Yellow Rolls-Royce , wystąpiła w trzecim segmencie[108] [109]
[110]
1967
Stymulacja
Mathilde Hartman
Stimulantia , wystąpiła w krótkometrażowym segmencie „Naszyjnik”[108] [111] , film nagrano w 1964[112]
[113]
1969
Kwiat kaktusa
Stephanie Dickinson
Cactus Flower
[114]
1970
Henri Langlois
ona sama
film dokumentalny
[115]
Spacer w wiosennym deszczu
Libby Meredith
A Walk in the Spring Rain
[116]
1973
From the Mixed-Up Files of Mrs. Basil E. Frankweiler
pani Basil E. Frankweiler
tytuł alt.: The Hideaways
[117]
1974
Morderstwo w Orient Expressie
misjonarka Greta Ohlsson
Murder on the Orient Express
[118]
1976
Kwestia czasu
hrabina Lucretia Sanziani
A Matter of Time
[119]
1977
Bakomfilm Höstsonaten
ona sama
tytuł alt.: The Making of Autumn Sonata , film krótkometrażowy
[120]
1978
Jesienna sonata
Charlotte Andergast
Autumn Sonata , tytuł alt.: Höstsonaten
[121]
Telewizja
Poniższa tabela przedstawia wykaz ról telewizyjnych Bergman oraz jej występy w produkcjach dokumentalnych (nie uwzględnia udziału w programach typu talk-show i uroczystych galach, na których pełniła role prezenterki)[c] [123] :
Bergman i Rip Torn w kadrze z filmu telewizyjnego 24 godziny z życia kobiety (1961) Bergman w telewizyjnym filmie dokumentalnym Bogart (1967) James Stewart , Bergman oraz Cary Grant na spotkaniu z okazji premiery programu Ingrid Bergman: An All-Star Salute (1979) Bergman i Yossi Graber na planie filmu Kobieta o imieniu Golda (1982)
Rok
Tytuł
Rola
Informacje
Stacja
Źr
1959
Ford Startime
bezimienna guwernantka
film telewizyjny , odcinek: „The Turn of the Screw ”, data emisji: 20 października
NBC
[124] [125]
1961
24 godziny z życia kobiety
Clare Lester
film telewizyjny, data emisji: 20 marca
CBS
[126] [127]
1963
Hedda Gabler
Hedda Gabler
skrócona, telewizyjna wersja sztuki Henrika Ibsena z 1891, data emisji: 20 września
[126] [128]
1967
Głos ludzki
kobieta
telewizyjna wersja monodramu Jeana Cocteau z 1930, data emisji: 4 maja
ABC
[129] [130]
Bogart
ona sama
telewizyjne filmy dokumentalne
[131]
1972
Tribute to Bogart
ona sama, osoba udzielająca wywiadu
BBC
[132]
1977
Hollywood Greats
ona sama
serial telewizyjny , odcinek „Humphrey Bogart” z 1 września
BBC Television
[133]
1978
Hommage à Rossellini
telewizyjne filmy dokumentalne
GIT
[134]
1979
Ingrid Bergman: An All-Star Salute
CBS
[135]
1980
Chaos Supersedes E.N.S.A..
ona sama, osoba udzielająca wywiadu
miniserial dokumentalny
ITV
[136]
1981
Ingrid Bergman at the National Film Theatre
ona sama
telewizyjny film dokumentalny
BBC Television
[137]
1982
Kobieta o imieniu Golda
Golda Meir
film telewizyjny, data emisji: 26 i 28 kwietnia
Paramount Television
[138]
Radio
Poniższa tabela nie uwzględnia uroczystych gal (transmitowanych jedynie drogą radiową), na których Bergman otrzymywała lub wręczała nagrody[139] [140] :
Ingrid Bergman w trakcie radiowej adaptacji filmu Jak w siódmym niebie w Lux Radio Theatre , 1 grudnia 1941
Fletcher Markle i Bergman podczas prac nad radiową adaptacją sztuki Anna Christie w Ford Theatre , 21 stycznia 1949
Bergman w trakcie wywiadu w BBC Radio (1955)
Scena
Bergman i Burgess Meredith w spektaklu Liliom (1940)
Bergman (druga od prawej) w sztuce Joanna z Lotaryngii (1946)
Bergman jako Constance Middleton w sztuce The Constant Wife (1975)
W 1933 została przyjęta do Królewskiego Teatru Dramatycznego (na przesłuchania przygotowała trzy teksty – monologi z Orlątka Edmonda Rostanda , Gry cieni Augusta Strindberga oraz scenkę o wiejskiej dziewczynie z węgierskiej komedii wieśniaczej). Po wygłoszeniu fragmentu Orlątek komisja przerwała jej występ. Następnego dnia, zaprezentowawszy interpretację Strindberga i rolę lubieżnej wieśniaczki, przyjęto ją w poczet studentów, razem z szóstką innych osób, spośród czterdziestu ośmiu kandydatów (David Thomson pisał, że o osiem miejsc rywalizowało siedemdziesiąt pięć osób)[169] . Do egzaminu przygotowywał ją Gabriel Alw ; pobierała również prywatne lekcje z gimnastyki u Ruth Kylberg[170] .
Debiutowała w kwietniu 1934, razem z koleżankami z pierwszego roku, jako statystka w zbiorowej scenie w spektaklu Rywale Richarda Brinsleya Sheridana , wystawianym 19 razy (od połowy maja do czerwca). Nie wypowiadała w nim żadnej kwestii[d] [171] . Latem, ze względu na rozwijającą się karierę filmową, zrezygnowała z nauki w narodowym teatrze, mimo sprzeciwu dyrektora placówki, Olofa Molandera [173] . Do teatru powróciła w 1937, grając w Komediteatern w szwedzkiej wersji francuskiej sztuki L’Heure H Pierre’a Chaine’a. Krytycy pozytywnie oceniali jej grę i wróżyli „wielkie powodzenie w przyszłych rolach dramatycznych”. Łącznie spektakl wystawiano 128 razy[174] . Rok później – wraz z Edvinem Adolphsonem – grała w politycznej satyrze Jean Busa Feketesa[175] .
25 marca 1940 debiutowała na Broadwayu , występując w roli Julii w wystawianej przez sześć tygodni sztuce Liliom Ferenca Molnára , a partnerował jej Burgess Meredith [176] . Brooks Atkinson z „The New York Timesa ” argumentował, że „[Bergman] gra z nieporównywalnym artyzmem. Sama jest piękna i obdarza Julię rozbudzoną, pulsującą łaską ducha”[177] . Latem 1941 z powodzeniem grała tytułową bohaterkę dramatu Anna Christie autorstwa Eugene’a O’Neilla z 1921, ponownie zbierając przychylne oceny[178] ; krytycy podkreślali, że „nadała ona dramatowi O’Neilla poetycką interpretację, a robiąc to zyskała sobie miejsce w historii teatru Stanów Zjednoczonych”[179] . W sezonie 1946–1947 portretowała Joannę d’Arc w reżyserowanej przez Margo Jones sztuce Joanna z Lotaryngii Maxwella Andersona , będącej jednym z broadwayowskich przebojów sezonu; Bergman nagrodzono Drama League Award oraz Tony , z kolei krytycy wyrażali pochlebstwa o jej grze i porównywali ją do Helen Hayes oraz Katharine Cornell . Łącznie spektakl wystawiano 199 razy, osiem razy w tygodniu, przez pół roku (od 18 listopada 1946 do 10 maja 1947)[e] [182] .
Po wyjeździe do Włoch na scenę powróciła w sezonie 1953–1954 w oratorium Joanna d’Arc na stosie , reżyserowanym przez jej męża Roberto Rosselliniego, ponownie wcielając się w Dziewicę Orleańską. Było ono sukcesem, wobec czego zakontraktowano jego wystawianie w innych europejskich teatrach, lecz z czasem, z uwagi na dużą częstotliwość, straciło na zainteresowaniu, mimo że rolę Bergman komplementowano[183] . Od 1956 do lata 1957 występowała w sztuce Herbata i sympatia Roberta Andersona , wystawianej przez dziewięć miesięcy w Théâtre de Paris [f] [187] . Tytułowa rola w dramacie Hedda Gabler Henrika Ibsena z 1891, w którą wcielała się w sezonie 1962–1963 w paryskim Théâtre Montparnasse [188] , była na ogół przychylnie recenzowana, choć część krytyków uważało Bergman za „zbyt miłą osobę, by grać niegodziwą kobietę”[189] . Kreacja Natalii Pietrownej w Miesiącu na wsi pióra Iwana Turgieniewa , prezentowana od czerwca 1965 do marca 1966, m.in. na West Endzie , ponownie spotykała się z entuzjastycznymi ocenami[190] . W 1967 powróciła na Broadway (po dwóch dekadach przerwy), występując w przeciętnie recenzowanej przez gremium krytyków sztuce Jeszcze wspanialsze pałace O’Neilla[191] .
W sezonie 1971–1972 portretowała lady Cecily Waynflete w komedii Nawrócenie kapitana Brassbounda George’a Bernarda Shawa . Mimo sceptycznych recenzji, z uwagi na zainteresowanie publiczności, nie schodziła z afisza przez dziewięć miesięcy – z początkiem 1972 była grana w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie; jako jedna z 56 sztuk wystawianych tego sezonu w Nowym Jorku przynosiła zyski[192] . Rola Constance Middleton we wznowionej komedii pióra Williama Somerseta Maughama The Constant Wife – reżyserowanej przez partnera scenicznego Johna Gielguda , zyskała aprobatę widowni. Sztuka, chociaż zbierała umiarkowane recenzje, była przebojem sezonu 1973 w Londynie, dzięki czemu nie schodziła z afisza na West Endzie przez osiem miesięcy, do maja 1974[193] . Od stycznia do maja 1975, bijąc frekwencyjne rekordy, była grana w Stanach Zjednoczonych[g] [195] . Ostatni raz w teatrze występowała w sezonie 1977–1978 w sztuce Waters of the Moon N.C. Huntera z 1951, którą prezentowano m.in. w angielskiej stolicy. Łącznie odbyło się 180 przedstawień. W jednej z recenzji pisano, że „Ingrid Bergman uchwyciła istotę tej sztuki i bez reszty uczyniła ją własną”[h] [198] .
Zobacz też
Uwagi
↑ Jest to rok premiery. O ile to możliwe, data premiery narzuca kolejność filmów w tej tabeli.
↑ Jack L. Warner , obejrzawszy finalny montaż filmu, wyrażał negatywne odczucia, wobec czego wszystkie kopie wysłano amerykańskim oddziałom wojskowym na morzu[73] , a jego premierę przesunięto na 1945[68] . Część źródeł podawała, że w 1945 film wprowadzono do kin w ograniczonym zakresie, a do powszechnej dystrybucji trafił wiosną 1946[62] . Curtis F. Brown jako powód przesunięcia premiery uważał, że publiczność w okresie wojny może nie zaakceptować filmu, uznając go za zbyt niepoważny jak na niemuzyczny eskapizm [74] , z kolei John Russell Taylor twierdził, że był „zbyt wyrafinowany i cyniczny jak na gust rodzimej publiczności w najmroczniejszych dniach wojny”[75] .
↑ Latem 1956, w trakcie zdjęć do filmu Anastazja , współpracownicy Darryla F. Zanucka nosili się z zamiarem zorganizowania wywiadu Bergman w programie telewizyjnym The Ed Sullivan Show . Gospodarz talk-show, mając poparcie wytwórni 20th Century Fox , przeprowadził ogólnokrajową ankietę wśród słuchaczy, dotyczącą tego, czy chcą ją obejrzeć w programie. Wyniki ankiety (5 tys. 826 listów za, 6 tys. 433 przeciw) spowodowały, że do występu nie doszło (utrzymująca się niechęć do Bergman była pokłosiem romansu z Rossellinim, za który spotkał ją kilkuletni ostracyzm w Stanach Zjednoczonych)[122] .
↑ Jesienią 1933 Alf Sjöberg zaoferował jej występ w spektaklu Zbrodnia Sigfrida Siwertza , co było sprzeczne z regulaminem uczelni, zgodnie z którym studenci dopiero po trzech latach nauki mogli otrzymać pierwszą rolę. Wybór ten spowodował, że część koleżanek – jak pisali biografowie – „znienawidziło” Bergman; jedna z nich w akcie zazdrości uderzyła ją książką w głowę. Wśród innych incydentów zdarzało się też opluwanie i atak fizyczny. W wyniku nacisku Sjöberg ustąpił, a Bergman wycofała się w trakcie prób[171] [172] .
↑ Przed listopadową premierą na Broadwayu, sztuka była prezentowana pod koniec października w Lisner Auditorium w Waszyngtonie . W dniach poprzedzających premierę przed teatrem protestowali przedstawiciele American Veterans Committee (AVC) i Southern Conference for Human Welfare (SCHW), sprzeciwiając się dyskryminacji osób czarnoskórych , którzy mieli zakaz wstępu do teatru i nie sprzedawano im biletów. Joe Steele, kierując się pobudkami reklamowymi i wizerunkowymi Bergman, przekonał ją do opublikowania oświadczenia, potępiającego tradycyjną dyskryminację rasową[180] . Kiedy na konferencji poinformowała, że nie wróci więcej grać do Waszyngtonu, została skrytykowana i nazywano ją Nigger lover (wróciła do miasta w kwietniu 1972 ze sztuką Nawrócenie kapitana Brassbounda )[181] .
↑ 14 listopada 1956, w trakcie prób, Bergman przewieziono do szpitala w Neuilly-sur-Seine , gdzie przeszła operację wyrostka robaczkowego [184] . Rossellini, który nie zgodził się oglądać premiery spektaklu z widowni, wygłaszał pod adresem żony cyniczne i pełne kpin komentarze. Gdy widownia nagrodziła Bergman kilkunastominutową owacją, opuścił gmach teatru. „Kiedy obejrzałam się i zobaczyłam za kulisami Roberto, wiedziałam, że moje małżeństwo się skończyło” – wspominała[185] . Zachowanie Rosselliniego tłumaczono tym, że Bergman wzięła udział w sztuce, mimo jego sprzeciwu[186] .
↑ Z uwagi na skręcenie kostki (według części źródeł złamała też dwie kości w stopie), podczas kilku przedstawień występowała w gipsie (lub w specjalnym usztywnieniu) i na wózku inwalidzkim[194] .
↑ Postępująca choroba nowotworowa powodowała, że po występach Bergman odczuwała coraz większe zmęczenie. Miała ona także istotny wpływ na jej grę; w trakcie jednego z przedstawień potknęła się na scenie, a podczas jednego z ostatnich spektakli zapomniała tekstu. „Zasługiwała na wielki, wielki podziw w tym okresie” – przyznawała partnerująca jej w sztuce Wendy Hiller [196] . W marcu 1980 otrzymała od Królewskiego Teatru Dramatycznego propozycję powrotu na scenę w dowolnej sztuce swego wyboru, lecz opiekujący się nią lekarz nie wyraził zgody[197] .
↑ Była to jej pierwsza teatralna produkcja, w której otrzymała główną rolę[201] .
Przypisy
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 13; Spoto 1998 ↓ , s. 471; Chandler 2012 ↓ , s. 39–40, 307–326.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 205–206, 367, 432, 470; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 149, 151.
↑ a b Santas i Wilson 2018 ↓ , s. xvii.
↑ Santas i Wilson 2018 ↓ , s. xix.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 45.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 15; Spoto 1998 ↓ , s. 45–47, 56; Chandler 2012 ↓ , s. 42–43, 44–45, 50.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 17–18; Taylor 1983 ↓ , s. 19; Leamer 1986 ↓ , s. 20–21, 22; Quirk 1989 ↓ , s. 20, 43; Spoto 1998 ↓ , s. 54–55; Chandler 2012 ↓ , s. 49–50.
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 19, 21; Leamer 1986 ↓ , s. 23; Quirk 1989 ↓ , s. 45; Spoto 1998 ↓ , s. 56–57; Chandler 2012 ↓ , s. 50–51.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 18–19; Taylor 1983 ↓ , s. 21; Quirk 1989 ↓ , s. 47; Spoto 1998 ↓ , s. 58; Thomson 2010 ↓ , s. 14; Chandler 2012 ↓ , s. 51.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 18, 19; Quirk 1989 ↓ , s. 44, 46; Spoto 1998 ↓ , s. 56, 57; Chandler 2012 ↓ , s. 55.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 20, 22; Leamer 1986 ↓ , s. 24; Quirk 1989 ↓ , s. 50, 52; Spoto 1998 ↓ , s. 61–63; Chandler 2012 ↓ , s. 56.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 22, 24, 25, 28–29; Taylor 1983 ↓ , s. 25, 26, 32, 35, 41; Leamer 1986 ↓ , s. 24–25, 36, 37, 38–42; Quirk 1989 ↓ , s. 20–21, 22–23, 53; Spoto 1998 ↓ , s. 66, 78–79, 84–85, 87; Chandler 2012 ↓ , s. 60–61, 74, 77–79; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 70–71
↑ Brown 1974 ↓ , s. 23–24; Taylor 1983 ↓ , s. 29, 31; Leamer 1986 ↓ , s. 32–33; Spoto 1998 ↓ , s. 79; Thomson 2010 ↓ , s. 18; Chandler 2012 ↓ , s. 65, 66–67.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 38–39, 41; Leamer 1986 ↓ , s. 68–69; Quirk 1989 ↓ , s. 24–25; Spoto 1998 ↓ , s. 128–129; Thomson 2010 ↓ , s. 26, 27; Chandler 2012 ↓ , s. 88–89.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 46, 48; Taylor 1983 ↓ , s. 51; Leamer 1986 ↓ , s. 82; Spoto 1998 ↓ , s. 149–150; Thomson 2010 ↓ , s. 31–33; Chandler 2012 ↓ , s. 91–92.
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 71; Leamer 1986 ↓ , s. 97; Spoto 1998 ↓ , s. 152.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 50, 52; Taylor 1983 ↓ , s. 53–54; Leamer 1986 ↓ , s. 92–94; Spoto 1998 ↓ , s. 155–156; Thomson 2010 ↓ , s. 38, 39; Chandler 2012 ↓ , s. 101.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 55–56; Taylor 1983 ↓ , s. 54; Quirk 1989 ↓ , s. 26; Spoto 1998 ↓ , s. 160, 187; Thomson 2010 ↓ , s. 43.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 61–63; Leamer 1986 ↓ , s. 104; Spoto 1998 ↓ , s. 172–173; Thomson 2010 ↓ , s. 45–47; Chandler 2012 ↓ , s. 108–109, 110.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 61, 74; Taylor 1983 ↓ , s. 58; Quirk 1989 ↓ , s. 27; Spoto 1998 ↓ , s. 205–206; Thomson 2010 ↓ , s. 49–50.
↑ a b c Ingrid Bergman: Golden Globes . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-05)]. (ang. ) .
↑ Brown 1974 ↓ , s. 68, 69; Taylor 1983 ↓ , s. 61, 64; Leamer 1986 ↓ , s. 111; Spoto 1998 ↓ , s. 189–190; Thomson 2010 ↓ , s. 57, 58; Chandler 2012 ↓ , s. 115–116.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 72, 74; Taylor 1983 ↓ , s. 60; Leamer 1986 ↓ , s. 114–115; Spoto 1998 ↓ , s. 202–203; Thomson 2010 ↓ , s. 50–51; Chandler 2012 ↓ , s. 121–122.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 209.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 76; Taylor 1983 ↓ , s. 66; Leamer 1986 ↓ , s. 123; Quirk 1989 ↓ , s. 28; Spoto 1998 ↓ , s. 224–225; Thomson 2010 ↓ , s. 61–62; Chandler 2012 ↓ , s. 134, 135.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 253–254, 286; Chandler 2012 ↓ , s. 140–141.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 94, 97; Taylor 1983 ↓ , s. 82–83, 85, 86, 93; Leamer 1986 ↓ , s. 220–221; Spoto 1998 ↓ , s. 293, 295, 306, 334; Thomson 2010 ↓ , s. 80–81, 91–92; Chandler 2012 ↓ , s. 165–166, 185
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 206–208, 222; Quirk 1989 ↓ , s. 33–34, 36; Spoto 1998 ↓ , s. 324, 325, 339; Thomson 2010 ↓ , s. 81–82, 94; Chandler 2012 ↓ , s. 166–167, 168, 180, 181; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 114, 115, 143.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 103; Taylor 1983 ↓ , s. 104; Leamer 1986 ↓ , s. 239–240; Spoto 1998 ↓ , s. 353–354; Chandler 2012 ↓ , s. 205–206; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 143, 145.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 102, 111; Leamer 1986 ↓ , s. 250; Quirk 1989 ↓ , s. 37; Spoto 1998 ↓ , s. 367; Chandler 2012 ↓ , s. 206; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 149.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 111; Taylor 1983 ↓ , s. 107; Leamer 1986 ↓ , s. 258, 259; Spoto 1998 ↓ , s. 369–370; Chandler 2012 ↓ , s. 221.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 115; Leamer 1986 ↓ , s. 262; Spoto 1998 ↓ , s. 378; Chandler 2012 ↓ , s. 224; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 166.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 137; Leamer 1986 ↓ , s. 290; Spoto 1998 ↓ , s. 411; Chandler 2012 ↓ , s. 248–249.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 304; Spoto 1998 ↓ , s. 428; Chandler 2012 ↓ , s. 252–253.
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 122; Leamer 1986 ↓ , s. 308; Quirk 1989 ↓ , s. 41; Spoto 1998 ↓ , s. 431–432; Chandler 2012 ↓ , s. 257; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 174.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 315–316; Spoto 1998 ↓ , s. 443, 444; Chandler 2012 ↓ , s. 280.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 449; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 212.
↑ Ziółkowska 2013 ↓ , s. 101.
↑ a b Ingrid Bergman Movies – Ultimate Movie Rankings . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-11-11)]. (ang. ) .
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 12, 13; Spoto 1998 ↓ , s. 45, 50.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 43–44; Chandler 2012 ↓ , s. 307.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 45–46; Chandler 2012 ↓ , s. 307–308.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 47–48.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 49.
↑ Tagning „På solsidan” (1935) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-06)]. (szw. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 51–52; Chandler 2012 ↓ , s. 308–309.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 53–55.
↑ Katt över vägen (1937) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 56–57; Chandler 2012 ↓ , s. 309.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 58–59.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 64–65.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 61–62; Chandler 2012 ↓ , s. 310–311.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 84; Chandler 2012 ↓ , s. 74, 75; Santas i Wilson 2018 ↓ , s. 9–10.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 71–72; Chandler 2012 ↓ , s. 311.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 66–68.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 75–76.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 78–79; Chandler 2012 ↓ , s. 312.
↑ Thomson 2010 ↓ , s. 26; Santas i Wilson 2018 ↓ , s. 18, 20.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 82–84; Chandler 2012 ↓ , s. 313.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 86–89.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 92–94.
↑ a b c Brown 1974 ↓ , s. 56.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 100; Quirk 1989 ↓ , s. 27, 90–91; Spoto 1998 ↓ , s. 166–167; Chandler 2012 ↓ , s. 106.
↑ Chandler 2012 ↓ , s. 314.
↑ Gunder Hägg i USA (1943) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Med Gunder i Amerika (1943) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 172; Thomson 2010 ↓ , s. 45.
↑ a b Chandler 2012 ↓ , s. 108.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 97–99; Chandler 2012 ↓ , s. 314–315.
↑ Breakdowns of 1944 . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-08)]. (ang. • wł. ) .
↑ Red Cross Promo (1944) . Brytyjski Instytut Filmowy . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2021-04-19)]. (ang. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 105–107; Chandler 2012 ↓ , s. 316.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 171.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 55–56.
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 58.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 27, 112; Chandler 2012 ↓ , s. 107.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 110–112; Chandler 2012 ↓ , s. 315.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 101–102; Chandler 2012 ↓ , s. 315–316.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 114–115; Chandler 2012 ↓ , s. 316–317.
↑ Paul Green: Jennifer Jones: The Life and Films . McFarland & Company , 2011, s. 234–235. ISBN 978-0-7864-8583-3 . (ang. ) .
↑ Brown 1974 ↓ , s. 83; Spoto 1998 ↓ , s. 244.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 117–118; Chandler 2012 ↓ , s. 317.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 121–122; Chandler 2012 ↓ , s. 317–318.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 126–127; Chandler 2012 ↓ , s. 318–319.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 131–132; Chandler 2012 ↓ , s. 319.
↑ Santa Brigida (1951) MUBI . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 134–135.
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 93, 96; Leamer 1986 ↓ , s. 230; Spoto 1998 ↓ , s. 346; Chandler 2012 ↓ , s. 190, 319.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 137–138.
↑ För barnens skull (1953) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Kort möte med familjen Rossellini (1953) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Med Ingrid Bergman på Berns (1953) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 139–140; Chandler 2012 ↓ , s. 320.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 143.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 141–142; Chandler 2012 ↓ , s. 319–320.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 152; Chandler 2012 ↓ , s. 321.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 147–149; Chandler 2012 ↓ , s. 320–321.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 155–156; Chandler 2012 ↓ , s. 321.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 158–159; Chandler 2012 ↓ , s. 321–322.
↑ Flyktinglägret (1959) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Djurgårdsmässan (1959) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Chroniques de France No. 3 (1959) . Brytyjski Instytut Filmowy . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang. ) .
↑ The Camp (1959) . Brytyjski Instytut Filmowy . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 162–163; Chandler 2012 ↓ , s. 322.
↑ Thomson 2010 ↓ , s. 118.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 166–167; Chandler 2012 ↓ , s. 322–323.
↑ Pappa Sandrew (1964) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ a b Spoto 1998 ↓ , s. 390.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 128–129; Leamer 1986 ↓ , s. 275;Chandler 2012 ↓ , s. 234–235.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 169–172; Chandler 2012 ↓ , s. 323.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 129, 133; Taylor 1983 ↓ , s. 112; Chandler 2012 ↓ , s. 241.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 38, 174; Chandler 2012 ↓ , s. 241, 323.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 174–175.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 177–178.
↑ Henri Langlois (1970) . Brytyjski Instytut Filmowy . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (ang. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 181–183; Chandler 2012 ↓ , s. 324.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 185.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 189–191; Chandler 2012 ↓ , s. 324–325.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 192–193; Chandler 2012 ↓ , s. 325.
↑ Bakomfilm Höstsonaten (1977) SFdb . Svensk Filmdatabas . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-07)]. (szw. ) .
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 194–197.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 246; Spoto 1998 ↓ , s. 356–357.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 269, 308; Spoto 1998 ↓ , s. 380–381, 431, 452–454.
↑ a b Leamer 1986 ↓ , s. 371.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 119–120; Quirk 1989 ↓ , s. 227–228; Spoto 1998 ↓ , s. 381–382; Chandler 2012 ↓ , s. 226–227, 326.
↑ a b c Leamer 1986 ↓ , s. 372.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 120; Quirk 1989 ↓ , s. 230–231; Spoto 1998 ↓ , s. 386–387; Chandler 2012 ↓ , s. 227–228, 326.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 123; Quirk 1989 ↓ , s. 233–234; Spoto 1998 ↓ , s. 389; Chandler 2012 ↓ , s. 230–231, 326.
↑ a b Leamer 1986 ↓ , s. 373.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 133, 137; Quirk 1989 ↓ , s. 235–237; Spoto 1998 ↓ , s. 397–400; Chandler 2012 ↓ , s. 238, 241, 326–327.
↑ Bogart (1967) – The A.V. Club . The A.V. Club . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-08)]. (ang. ) .
↑ Tribute to Bogart (1972) – The A.V. Club . The A.V. Club . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-08)]. (ang. ) .
↑ Humphrey Bogart (1977) . Brytyjski Instytut Filmowy . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-13)]. (ang. ) .
↑ Hommage à Rossellini (1978) – The A.V. Club . The A.V. Club . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang. ) .
↑ Ingrid Bergman: An All-Star Salute (1979) – The A.V. Club . The A.V. Club . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang. ) .
↑ Chaos Supersedes E.N.S.A.. (1980) – The A.V. Club . The A.V. Club . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang. ) .
↑ Ingrid Bergman (1981) . Brytyjski Instytut Filmowy . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-09)]. (ang. ) .
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 125; Leamer 1986 ↓ , s. 375; Quirk 1989 ↓ , s. 239–241; Spoto 1998 ↓ , s. 460–464, 468; Chandler 2012 ↓ , s. 293, 294–295, 297–298, 327
↑ a b c d e f g h i j k l m n o Ingrid Bergman: Radio Star . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Roger Leslie: Oscar’s Favorite Actors: The Winningest Stars (and More Who Should Be) . McFarland & Company , 2017, s. 232. ISBN 978-1-4766-6956-4 . (ang. ) .
↑ Chandler 2012 ↓ , s. 83.
↑ James Fischer: Spencer Tracy: A Bio-bibliography . Greenwood Publishing Group , 1994, s. 34, 140. ISBN 978-0-313-28727-5 . (ang. ) .
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 80.
↑ Radio Today Jan. 16, 1942 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ a b Leamer 1986 ↓ , s. 81.
↑ Radio Today March 24, 1942 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Chandler 2012 ↓ , s. 91.
↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r Jerry Haendiges Vintage Radio Logs . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang. ) .
↑ Screen Guild Theatre, The: Casablanca (Audio) . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ a b c d Ingrid Bergman – Ingrid Bergman on Radio Rare Radio Recordings by the Great Film Star 1943 to 1954 . Discogs . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Radio Today Saturday, Jan. 15, 1944 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-17)]. (ang. ) .
↑ Radio Programs of the Week Today, Sunday, May 21, 1944 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Radio Today, Saturday, Sept. 9, 1944 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Gerard Molyneaux: Gregory Peck: A Bio-bibliography . Greenwood Publishing Group , 1995, s. 207–208. ISBN 978-0412605901 . (ang. ) .
↑ Complete Radio Programs and Highlights for Today . Chicago Tribune . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-27)]. (ang. ) .
↑ Ronald L. Smith: Horror Stars on Radio: The Broadcast Histories of 29 Chilling Hollywood Voices . McFarland & Company , 2010, s. 192. ISBN 978-0-7864-5729-8 . (ang. ) .
↑ Radio Programs of the Week Today, Sunday, May 13, 1945 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 121.
↑ V-J Day NBC Coverage: The Fred Waring Show (Radio) . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Newspaper Guild Page One Awards Dec 6, 1945 . „The Brooklyn Daily Eagle ”, s. 27, 6 grudnia 1945. OCLC 233035333 .
↑ Complete Radio Programs and Highlights for Today (February, 5) . Chicago Daily Tribune . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-10)]. (ang. ) .
↑ Complete Radio Programs and Highlights for Today (May, 16) . Chicago Daily Tribune . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2008-02-27)]. (ang. ) .
↑ On the Radio Today Thursday, Feb. 27, 1947 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang. ) .
↑ „The Lutheran ”, marzec 1947. ISSN 0024-743X . brak numeru strony
↑ Archival Resources in Wisconsin: Descriptive Finding Aids: Contents List . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang. ) .
↑ Programs on the Air Friday, Nov. 12, 1948 . The New York Times . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang. ) .
↑ Guild, Ford Vie On Air Vehicles . „Billboard ”, s. 6, 6 listopada 1948. ISSN 0006-2510 .
↑ Stage Struck („Kismet”, Ingrid Bergman, „His and Hers”, „South Pacific”, „In The Summer House”) (Radio) . [dostęp 2023-04-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2023-04-11)]. (ang. ) .
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 47; Thomson 2010 ↓ , s. 12.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 13–14.
↑ a b c Spoto 1998 ↓ , s. 50.
↑ Taylor 1983 ↓ , s. 16; Leamer 1986 ↓ , s. 18–19; Chandler 2012 ↓ , s. 45; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 68.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 56; Chandler 2012 ↓ , s. 50; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 69–70.
↑ a b Spoto 1998 ↓ , s. 71.
↑ a b Chandler 2012 ↓ , s. 64.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 33; Leamer 1986 ↓ , s. 60–61; Spoto 1998 ↓ , s. 113–116, 117; Chandler 2012 ↓ , s. 83, 84.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 200; Spoto 1998 ↓ , s. 115–116.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 73–74, 74–75.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 139–140, 141.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 138; Spoto 1998 ↓ , s. 247–248.
↑ Ziółkowska 2013 ↓ , s. 185, 187.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 85–86; Leamer 1986 ↓ , s. 137–139, 140; Spoto 1998 ↓ , s. 245–247, 248–249, 250–251; Chandler 2012 ↓ , s. 139–140.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 98; Leamer 1986 ↓ , s. 233, 234; Spoto 1998 ↓ , s. 346–347; Chandler 2012 ↓ , s. 190, 191, 192.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 357.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 243; Spoto 1998 ↓ , s. 358.
↑ Chandler 2012 ↓ , s. 208.
↑ Brown 1974 ↓ , s. 109; Leamer 1986 ↓ , s. 242–243; Quirk 1989 ↓ , s. 208; Spoto 1998 ↓ , s. 357, 358, 367; Chandler 2012 ↓ , s. 207–208.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 388–389; Chandler 2012 ↓ , s. 230.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 273; Quirk 1989 ↓ , s. 212.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 282; Quirk 1989 ↓ , s. 214; Spoto 1998 ↓ , s. 391–392, 394, 395; Chandler 2012 ↓ , s. 231.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 217–218; Spoto 1998 ↓ , s. 401–404, 405–406; Chandler 2012 ↓ , s. 246.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 296–297, 299; Spoto 1998 ↓ , s. 416, 418–419, 421.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 302, 303, 304; Spoto 1998 ↓ , s. 423–425.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 306, 307–308; Spoto 1998 ↓ , s. 430–431, 433; Chandler 2012 ↓ , s. 256; Ziółkowska 2013 ↓ , s. 188.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 430.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 450–451; Chandler 2012 ↓ , s. 288–289.
↑ Spoto 1998 ↓ , s. 457.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 322–326; Spoto 1998 ↓ , s. 440–442, 443, 449, 450, 451.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 21.
↑ Timmen H (L’Heure H) Overview . [dostęp 2023-04-23]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-13)]. (szw. ) .
↑ a b Leamer 1986 ↓ , s. 28.
↑ a b Leamer 1986 ↓ , s. 365.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 199.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 201–202.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 368; Quirk 1989 ↓ , s. 203–204.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 366; Quirk 1989 ↓ , s. 206–207.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 370; Quirk 1989 ↓ , s. 208–210.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 211–212.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 213–214.
↑ Leamer 1986 ↓ , s. 372–373; Quirk 1989 ↓ , s. 215–217.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 219–220.
↑ a b Leamer 1986 ↓ , s. 374.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 221.
↑ Quirk 1989 ↓ , s. 223–224.
Bibliografia
Curtis F. Brown: Ingrid Bergman . Galahad Books, 1974. ISBN 978-0-88365-164-3 . (ang. ) .
Charlotte Chandler : Ingrid Bergman . Monika Szczęsny (tłum.). Prószyński i S-ka , 2012. ISBN 978-83-7839-385-6 . (pol. ) .
Laurence Leamer : As Time Goes By: the Life of Ingrid Bergman . Hamilton, 1986. ISBN 978-0-241-11871-9 . (ang. ) .
Lawrence J. Quirk : The Complete Films of Ingrid Bergman . Carol Publishing Group , 1989. ISBN 978-0-8065-0972-3 . (ang. ) .
Constantine Santas, James M. Wilson: The Essential Films of Ingrid Bergman . Rowman & Littlefield , 2018. ISBN 978-1-4422-1214-5 . (ang. ) .
Donald Spoto : Ingrid Bergman. Dama z Casablanki . Anna Wojtaszczyk (tłum.). ALFA, 1998. ISBN 83-7179-132-1 . (pol. ) .
John Russell Taylor : Ingrid Bergman . Elm Tree Books, 1983. ISBN 978-0-241-11106-2 . (ang. ) .
Dave Thomson : Ingrid Bergman . Faber and Faber , 2010. ISBN 978-0-86547-934-0 . (ang. ) .
Aleksandra Ziółkowska : Ingrid Bergman prywatnie . Prószyński i S-ka , 2013. ISBN 978-83-7839-518-8 . (pol. ) .
Linki zewnętrzne