PROFILPELAJAR.COM

Cierpło
	; Cierpło rozchodnikowate
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	Saxifraganae
Rząd	skalnicowce
Rodzina	Penthoraceae
Rodzaj	cierpło
	Nazwa systematyczna
	Penthorum L.; Sp. Pl.: 432 (1753)
	Zasięg
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Cierpło^[4]^[5], pentorum^[5] (Penthorum L.) – rodzaj roślin z rzędu skalnicowców z monotypowej rodziny Penthoraceae. Obejmuje dwa gatunki^[3]. Cierpło rozchodnikowate Penthorum sedoides występuje we wschodniej części Ameryki Północnej. Zasięg Penthorum chinense obejmuje Daleki Wschód Azji^[2], na południu po Tajlandię i Wietnam^[3].

Całe rośliny są jadalne po ugotowaniu, jednak spożywane są w ograniczonej ilości, ponieważ w większej ilości mogą działać przeczyszczająco i osłabiająco na czynności oddechowe^[6].

Morfologia

Pokrój: Byliny z pojedynczymi lub rozgałęzionymi pędami^[6]^[7].
Liście: Łodygowe, skrętoległe, bez przylistków, ogonkowe lub siedzące. Brzeg blaszki liściowej jest ostro piłkowany lub piłkowany podwójnie^[6]^[7].
Kwiaty: Zebrane w szczytowy, groniasty kwiatostan, obupłciowe. Działki kielicha wyrastają z hypancjum zwykle w liczbie 5, rzadziej 8. Płatki korony nieobecne lub w liczbie od 1 do 8. Pręcików jest 10, wolnych, wyrastających z pierścienia tworzonego przez hypancjum. Pylniki otwierają się podłużnym pęknięciem. Słupek jest pojedynczy, złożony z 5 (rzadziej od 4 do 8) owocolistków zrośniętych dołem i bocznie. Zalążnia górna lub na wpół dolna (częściowo przyrośnięta do hypancjum), zwykle pięciokomorowa. Szyjki słupka osobne dla poszczególnych owocolistków zakończone główkowatymi znamionami^[6]^[7].
Owoce: Torebki otwierające się na szczycie, zawierające liczne (od 300 do 400) nasiona^[7].

Systematyka

Pozycja i podział rodziny według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)

Rodzaj jest jedynym wyodrębnianym w rodzinę Penthoraceae Rydb. ex Britton, Man. Fl. N. States: 475. 16 Oct 1901^[8]. W obrębie rzędu skalnicowców zajmuje pozycję siostrzaną względem wodnikowatych Haloragaceae^[2]. W przeszłości rodzaj sytuowano jako pośredni między skalnicowatymi Saxifragaceae i gruboszowatymi Crassulaceae, dopiero badania molekularne nad genami pozwoliły uściślić jego pozycję systematyczną. Powstanie grupy pnia datowane jest na ok. 45 milionów lat. Podział między gatunkami azjatyckim i amerykańskim nastąpił nie dalej jak 6,5 miliona lat temu^[6].

skalnicowce

Peridiscaceae

piwoniowate Paeoniaceae

altyngiowate Altingiaceae

oczarowate Hamamelidaceae

	grujecznikowate Cercidiphyllaceae

	Daphniphyllaceae

gruboszowate Crassulaceae

Aphanopetalaceae

Tetracarpaeaceae

	Penthoraceae

	wodnikowate Haloragaceae

iteowate Iteaceae

	agrestowate Grossulariaceae

	skalnicowate Saxifragaceae

Wykaz gatunków^[9]^[3]:

Penthorum chinense Pursh
Penthorum sedoides L. – cierpło rozchodnikowate^[4]

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d Penthorum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-16].
↑ ^a ^b Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 138. ISBN 978-83-925110-5-2.
↑ ^a ^b Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków strony = 397: Akademia Umiejętności, 1900.
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 242-243. ISBN 978-1842466346.
↑ ^a ^b ^c ^d Penthoraceae. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).
↑ James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).
↑ Penthoraceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2021-03-02] (ang.).

[powo-3] Penthorum L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-12-16].

[gawrys-4] Wiesław Gawryś: Słownik roślin zielnych. Kraków: Officina botanica, 2008, s. 138. ISBN 978-83-925110-5-2.

[rosta-5] Józef Rostafiński: Słownik polskich imion rodzajów oraz wyższych skupień roślin. Kraków strony = 397: Akademia Umiejętności, 1900.

[maarten-6] Maarten J. M. Christenhusz, Michael F. Fay, Mark W. Chase: Plants of the World: An Illustrated Encyclopedia of Vascular Plants. Richmond, Chicago: Kew Publishing, The University of Chicago Press, 2017, s. 242-243. ISBN 978-1842466346.

[america-7] Penthoraceae. [w:] Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).

[reveal-8] James Reveal: Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Vascularium. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).

[tpl-9] Penthoraceae. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2011-04-08]. (ang.).

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]