Ten artykuł dotyczy metody terapii. Zobacz też: chelatacja – reakcja chemiczna, na której opiera się ta terapia.
Chelatacja (terapia chelatacyjna) – metoda terapeutyczna polegająca na, najczęściej pozajelitowym (dożylnym), niekiedy doustnym, podawaniu czynników chelatujących (chelatorów); powszechnie akceptowana w medycynie przy zatruciu metalami ciężkimi, w celu usunięcia ich z organizmu i przy hiperkalcemii lub zatruciu preparatami naparstnicy, w celu obniżenia poziomu wapnia (następuje związanie jonów metalu w usuwany z organizmu chelat, chelatorami są często chelaty metalu o niższym powinowactwie chemicznym do liganda niż metal usuwany, w przypadku metali ciężkich – wapnia, w przypadku wapnia – sodu, następuje uwolnienie metalu o niższym powinowactwie i związanie o wyższym); bardziej kontrowersyjnym wskazaniem są różnorodne formy schorzeń miażdżycowychukładu sercowo-naczyniowego, m.in. choroba wieńcowa (podaje się wówczas jako chelator sól dwusodową EDTA we wlewach kroplowych).
W roku 2013 opublikowano wyniki badań nad skutecznością terapii chelatacyjnej, prowadzone na grupie ponad 1700 pacjentów, którzy przebyli w przeszłości zawał serca[1][2]. Stwierdzono umiarkowany, ale statystycznie znaczący korzystny skutek terapii chelatacyjnej. Szef zespołu badawczego, Gervasio A. Lamas z Centrum Medycznego Mount Sinai(inne języki) w Miami na Florydzie, stwierdził, że „badania pokazały, że terapia chelatacyjna może być bezpiecznie prowadzona, gdy są stosowane sztywne wskaźniki kontroli jakości i że w tych warunkach terapia przynosi umiarkowaną korzyść”. Dyrektor National Heart, Lung, and Blood Institute(inne języki), Gary H. Gibbons(inne języki), wskazał na potrzebę dalszych badań tej metody.
Po wejściu w 2013 roku w życie wytycznych Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego (ESC) dotyczących stabilnej choroby wieńcowej (ChW), w roku 2014 opublikowano uaktualnienie wytycznych towarzystw kardiologicznych amerykańskich i kanadyjskiego[3].
Terapia chelatująca w leczeniu chorób na podłożu miażdżycowym i w prewencji incydentów sercowo-naczyniowych awansowała w nich z klasy III (nieprzydatna/nieskuteczna) do klasy IIb/B (dane potwierdzające skuteczność pochodzą z pojedynczego badania klinicznego z randomizacją lub z kilku dużych badań bez randomizacji)[4].
Pojedyncze badanie z randomizacją wykazało granicznie istotne zmniejszenie ryzyka incydentów sercowo-naczyniowych w grupie aktywnie leczonej.
przy chelatacji EDTA: arytmia, nudności, dolegliwości ze strony układu pokarmowego, bóle głowy, zmęczenie[9], poczucie osłabienia[6]. Możliwe jest również działanie nefrotoksyczne[6][9].
Historia
Odkrycie reakcji i pierwsze zastosowania
Teorię wiązań metal-ligand, która stała się podstawą praktycznych zastosowań chelatacji w przemyśle i medycynie opracował w 1893 r. szwajcarski chemik Alfred Werner[10], a rozwinęli w 1920 r. Brytyjczycy Gilbert Thomas Morgan(inne języki) i Harry Dugald Keith Drew(inne języki)[11]. W latach 30. XX wieku reakcje chelatacji były już powszechnie stosowane. Na przykład w przemyśle tekstylnym jako chelator wapnia był stosowany kwas cytrynowy. Sole tego kwasu używane były w medycynie (laboratoryjnej analityce medycznej i transfuzjologii) jako antykoagulant. W Niemczech opracowano pierwszą metodę syntezy kwasów poliaminokarboksylowych, jednym z których był EDTA (patent 1935). Bersworth opracował udoskonaloną metodę syntezy EDTA (patent 1943)[potrzebny przypis]. EDTA zaczęto stosować jako antykoagulant[12][13].
Terapia chelatacyjna EDTA w chorobach układu krążenia
Wczesne próby oceny niebezpieczeństwa terapii chelatacyjnej (nefrotoksyczności EDTA)
Ze względu na to, że EDTA nie jest metabolizowany w organizmie, lecz wydalany w postaci niezmienionej przez nerki[47] istotna jest w zasadzie jedynie ocena jego nefrotoksyczności.
W 1952 r. Bauer i współpracownicy stwierdzili ostrą i podostrą toksyczność soli sodowej i wapniowej EDTA stosowanych w dawkach 10 g, w szybkim wstrzyknięciu dożylnym (czyli w dawce ponad trzykrotnie wyższej od obecnie stosowanej dawki terapeutycznej i przy odmiennym niż stosowany obecnie sposobie podawania)[48].
W 1955 r. potwierdzono zmiany patologiczne przy takim stosowaniu soli sodowej EDTA w terapii hiperkalcemii[49], a w 1956 r. i następnych nefrotoksyczność przy podobnie stosowanej soli wapniowej EDTA w zatruciu metalami ciężkimi[50][51][52][53]. W 1963 Foreman obszernie opisał toksyczność EDTA przy takim dawkowaniu[54]. Jednakże autorzy późniejszych prac stwierdzali, że prawidłowo dawkowany i podawany EDTA jest całkowicie bezpieczny[55][56][57][58][59].
Pierwszy okres stosowania terapii chelatacyjnej w schorzeniach miażdżycowych
Od 1953 r. Norman Clarke i jego współpracownicy ze Szpitala Opatrzności Bożej z Detroit, opierając się na tym, że wapń stanowi istotną część płytki miażdżycowej, a sól dwusodowa EDTA chelatuje wapń, zaczęli stosować terapię chelatacyjną tym związkiem u chorych ze schorzeniami miażdżycowymi układu sercowo-naczyniowego[60][61]. W 1956 r. spośród 20 pacjentów z dusznicą bolesną (angina pectoris) poddanych terapii chelatacyjnej z użyciem EDTA, u 19 stwierdzili "znaczącą (remarkable) poprawę"[62].
W 1960 r. Kitchell i Meltzer ze Szpitala Prezbiteriańskiego w Filadelfii opublikowali pracę przedstawiającą dobre wyniki przy stosowaniu terapii chelatacyjnej w chorobie wieńcowej. Aczkolwiek u żadnego z 10 pacjentów bezpośrednio po podaniu serii 20 wlewów EDTA nie stwierdzili poprawy, to po 3 miesiącach od kuracji poprawę tę stwierdzili u 9 z 10 pacjentów[63]. Autorzy ci potwierdzili skuteczność i wartość terapii w kolejnym artykule[64], a następnie w oparciu o materiał z 2000 wlewów u 81 pacjentów w okresie 2 lat donieśli o niskiej toksyczności EDTA (nie stwierdzili żadnych istotnych efektów toksycznych przy prawidłowym dawkowaniu – 3 g w roztworze 0,5%, we wlewie powolnym 2,5–3 h)[65]. Ich praca potwierdziła pogląd Sevena[58] opublikowany w zbiorze materiałów z dwu sympozjów poświęconych terapii chelatacyjnej[66], że dzienna dawka terapeutyczna nie powinna przekroczyć 50 mg/kg m. c., a szybkość podawania 16,6 mg/min.
Oceny negatywne terapii chelatacyjnej w schorzeniach miażdżycowych układu sercowo-naczyniowego i ich analiza
1. Artykuł Kitchella i współpracowników.
W kwietniu 1963 r. Kitchell i wsp. opublikowali artykuł, w którym, wbrew swoim wcześniejszym publikacjom, krytycznie odnieśli się do terapii chelatacyjnej. Przedstawili w nim 38 pacjentów (10 opisanych wcześniej[63] i 28 późniejszych). Wskazali, że choć po 3 miesiącach po zastosowaniu 20 wlewów EDTA 71% wykazało poprawę subiektywną, 64% obiektywną poprawę tolerancji na wysiłek, a 42% poprawę obrazu EKG, to terapia nie była skuteczna, gdyż po 18 miesiącach od kuracji większość pacjentów wykazała ponowne pogorszenie, a jedynie 42% nadal wykazywało poprawę[67]. Jednak wg Crantona i Frackeltona dane przedstawione w artykule nie upoważniają do takiego wniosku[68].
2. Badania heidelberskie.
W 1985 r. przedstawiono wyniki badań przeprowadzonych na zlecenie niemieckiej firmy farmaceutyczniej Thiemann AG przez Uniwersytet w Heidelbergu. Porównano w nich grupę pacjentów z chromaniem przestankowym, którzy otrzymali 20 wlewów EDTA, z grupą, która otrzymywała preparat firmy Thiemann – bencyklan. Bezpośrednio po kuracji u pacjentów pierwszej grupy maksymalny dystans przebyty bez bólu (MWD) zwiększył się o 70%, a drugiej o 76%, co uznano za wynik nieistotny statystycznie[69]. Rezultaty badania prezentowano jako porównanie chelatacji z placebo, co nie było prawdą, bo bencyklan jest lekiem, a nie placebo. Nie opublikowano wyników pacjentów po 12 tygodniach od kuracji, gdy w pierwszej grupie dystans zwiększył się do 182% (czyli o dalsze 12% wartości wyjściowej), podczas gdy w drugiej już się nie zwiększył[70]. Poza tym dane 4 pacjentów z pierwszej grupy, o najwyższym przyroście dystansu, nie zostały uwzględnione w obliczeniach statystycznych. Po uwzględnieniu tych danych średni wzrost dystansu w pierwszej grupie wynosi 400%, 5 razy więcej niż w drugiej[71][72].
3. Badania duńskie.
W latach 1991–1992 opublikowano wyniki badań grupy duńskich chirurgów naczyniowych. 153 pacjentów z chromaniem przestankowym podzielono na otrzymujących EDTA i otrzymujących placebo (roztwór soli fizjologiczniej). W pierwszej grupie przed kuracją średni MWD wynosił 119 m, w drugiej 157 m[73][74]. Po kuracji MWD w pierwszej grupie wzrósł o 51%, do 170 m, w drugiej o 24%, do 194 m. Autorzy uznali różnicę między grupami za nieznaczącą statystycznie. Jednak Duński Komitet Dochodzeń w sprawie Nieuczciwości w Nauce stwierdził nieprawidłowości w przeprowadzeniu tych badań[75][76]. Cranton i Frackelton doszli do wniosku, że mimo wykazanego tendencyjnego doboru grup (grupa otrzymująca placebo miała przed kuracją wyraźnie większy MWD), wyniki wcale nie potwierdzają wniosków autorów, a raczej przemawiają na korzyść chelatacji[70].
4. Badania nowozelandzkie.
W 1994 r. w Szkole Medycznej Otago w Dunedin w Nowej Zelandii przeprowadzono badania porównujące grupę pacjentów z chromaniem przestankowym, którzy otrzymali 20 wlewów EDTA, z grupą pacjentów, którzy otrzymali placebo. MWD w grupie otrzymującej EDTA wzrósł o 25,9%, a w grupie z placebo o 14,8%, co uznano za wynik nieistotny statystycznie[77]. Jednak analiza danych z badań wykazała, że wzrost w grupie z placebo był wynikiem poprawy u tylko jednego pacjenta, u którego z nieznanych przyczyn MWD zwiększył się o prawie 500 m. Bez tego pacjenta MWD w grupie z placebo nie tylko nie wzrósł, ale zmniejszył się w porównaniu ze stanem sprzed kuracji, co jest wynikiem bardzo istotnym statystycznie[72][78].
Współczesne badania efektów terapii chelatacyjnej
Badania autorskie
1. Poczynając od 1982 r. opublikowana została seria artykułów McDonagha, Rudolpha i Cheraskina prezentująca wyniki badań nad wpływem terapii chelatacyjnej EDTA na liczne wskaźniki laboratoryjne i kliniczne.
Pozytywny skutek terapii został wskazany w odniesieniu do:
2. Badano metodą okulocerebrowaskulometryczną zmianę w zwężeniu naczyń mózgowych[86] (poprawa średnio o 18%, 88% pacjentów wykazywało poprawę przepływu naczyniowego) i metodą Dopplera zmianę wskaźnika kostkowo-ramiennego skurczowego ciśnienia tętniczego u pacjentów ze zwężeniem naczyń obwodowych kończyn dolnych[87].
3. Casdorph opublikował artykuły wskazujące na skuteczność terapii chelatacyjnej w miażdżycy naczyń wieńcowych[88], zaburzeniu krążenia mózgowego[89] i zaburzeniach krążenia obwodowego w kończynach[90] (4 pacjentów zagrożonych amputacją).
4. Za wartościową w miażdżycy terapię chelatacyjną uważali autorzy badań w Związku Radzieckim[91][92] i Czechosłowacji[93].
5. Olszewer i Carter przedstawili wyniki terapii chelatacyjnej u 2870 pacjentów[94], stosując zarówno obiektywne, jak i subiektywne kryteria poprawy. Pacjenci z niedokrwienną chorobą serca wykazali poprawę w 93,5% przypadków, z chorobami naczyń obwodowych w 98,6%, a ze schorzeniami naczyń mózgowych w 54%. Ci sami autorzy przedstawili też wyniki pilotażowego, na niewielkiej grupie, badania metodą podwójnie ślepej próby zastosowania EDTA w chorobach naczyń obwodowych[95].
6. Blumer i Cranton stwierdzili[96], że z grupy 50 pacjentów poddanych terapii chelatacyjnej solą wapniową EDTA (ze względu na narażenie na kontakt z ołowiem) w trakcie następnych 18 lat tylko 1 zmarł na chorobę nowotworową, podczas gdy z grupy kontrolnej, liczącej 172 osoby, na choroby nowotworowe zmarło 30.
Metaanalizy
W 1993 r. opublikowano[97] metaanalizę 19 opublikowanych artykułów obejmujących 22765 pacjentów, z których 87% wykazało kliniczną poprawę w kryteriach obiektywnych, ze współczynnikiem korelacji 0,88 między terapią chelatacyjną EDTA a poprawą.
W 1994 r. opublikowano[98] metaanalizę 32 nieopublikowanych zestawów danych obejmujących 1241 pacjentów, z których poprawę wykazało 88%, z identycznym współczynnikiem korelacji 0,88.
Autyzm
Chelatacja została niesłusznie wypromowana jako efektywna metoda w terapii autystów, zaś rodzice otrzymują fałszywe diagnozy zatrucia metalami, by móc poddać się tej procedurze[99]. Według danych z 2008 roku, do 7% dzieci z autyzmem[100] zostało poddanych chelatacji. Rodzice albo poddają swoje dzieci leczeniu zatrucia ołowiem, rtęcią lub innym metalem, albo kupują niepoddane regulacjom suplementy, w szczególności DMSA (kwas dimerkaptobursztynowy) i kwas liponowy[101]. Aspies For Freedom, organizacja walcząca o prawa osób ze spektrum autyzmu, uznaje chelatację za nieetyczną i potencjalnie szkodliwą. Istnieje niewiele badań, które wspierałyby hipotezę o skuteczności chelatacji w terapii autyzmu[102][100][103][104][105][106].
Współczesne badania ewentualnych, nerkowych skutków ubocznych terapii chelatacyjnej – nefrotoksyczności
Zarówno prace oceniające wpływ EDTA na funkcję nerek przez badanie kreatyniny osoczowej[82] i azotu mocznikowego w krwi (BUN)[83], jak i przez badanie klirensu kreatyniny[107], nie wykazały, przy właściwym dawkowaniu[108][109], żadnego wpływu nefrotoksycznego, a nawet badania klirensu kreatyniny wykazały niewielką poprawę funkcji nerek po kuracji[107][110]. Jednakże możliwe jest profilaktyczne monitorowanie funkcji nerek podczas terapii[111].
↑ abSilas W.S.W.SmithSilas W.S.W., The Role of Chelation in the Treatment of Other Metal Poisonings, „Journal of Medical Toxicology”, 9 (4), 2013, s. 355–369, DOI: 10.1007/s13181-013-0343-6, PMID: 24113858, PMCID: PMC3846962(ang.).
↑Gervasio A.G.A.LamasGervasio A.G.A., IanI.ErguiIanI., Chelation therapy to treat atherosclerosis, particularly in diabetes: Is it time to reconsider?, „Expert review of cardiovascular therapy”, 14 (8), 2016, s. 927–938, DOI: 10.1080/14779072.2016.1180977, PMID: 27149141, PMCID: PMC5105603(ang.).
↑ abSwaran J.S.S.J.S.FloraSwaran J.S.S.J.S., VidhuV.PachauriVidhuV., Chelation in Metal Intoxication, „International Journal of Environmental Research and Public Health”, 7 (7), 2010, s. 2745–2788, DOI: 10.3390/ijerph7072745, PMID: 20717537, PMCID: PMC2922724.
↑Bruce W.B.W.HalsteadBruce W.B.W., The scientific basis of EDTA chelation therapy, Colton, Calif: Golden Quill, 1979, ISBN 978-0-933904-03-3(ang.). Brak numerów stron w książce
↑AntoinetteA.PopoviciAntoinetteA., MartinM.RubinMartinM., EDTA as an anticoagulant in clinical laboratory studies, „Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine”, 74 (2), 1950, s. 415–417(ang.).[brak potwierdzenia w źródle]
↑AntoinetteA.PopoviciAntoinetteA. i inni, Experimental control of calcium levels in vivo, „Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine”, 74 (2), 1950, s. 415–417 [dostęp 2024-11-06](ang.).
↑M.M.RubinM.M. i inni, Enhancement of lead excretion in humans by disodium calcium ethylene-diamine tetraacetate, „Science”, 117 (3050), 1953, s. 659–660, DOI: 10.1126/science.117.3050.659, PMID: 13056650(ang.).
↑H.H.SpencerH.H. i inni, Removal of calcium in man by ethylenediamine tetra-acetic acid. A metabolic study, „The Journal of Clinical Investigation”, 31 (12), 1952, s. 1023–1027, DOI: 10.1172/JCI102694, PMID: 13011191, PMCID: PMC436507(ang.).
↑H.R.H.R.DudleyH.R.H.R. i inni, Pathologic Changes Associated with the Use of Sodium Ethylene Diamine Tetra-Acetate in the Treatment of Hypercalcemia: Report of Two Cases with Autopsy Findings, „The New England Journal of Medicine”, 252 (9), 1955, s. 331–337, DOI: 10.1056/NEJM195503032520901 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑HertaH.SpencerHertaH., Studies of the effect of chelating agents in man, „Annals of the New York Academy of Sciences”, 88 (2), 1960, s. 435–449, DOI: 10.1111/j.1749-6632.1960.tb20041.x [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑HiramH.HartHiramH., DanielD.LaszloDanielD., Modification of the Distribution and Excretion of Radioisotopes by Chelating Agents, „Science”, 118 (3053), 1953, s. 24–25, DOI: 10.1126/science.118.3053.24, PMID: 13076163 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑H.H.ForemanH.H., The use of chelating agents for accelerating excretion of radioelements, „Journal of the American Pharmaceutical Association”, 42 (10), 1953, s. 629–632, DOI: 10.1002/jps.3030421015, PMID: 13096409 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑A.A.CatschA.A., Radioactive metal mobilization, „Federation Proceedings”, 20 (No 3. Part II. Suppl. 10), 1961, s. 206–219 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑Jerry L.J.L.RosenbaumJerry L.J.L., DanielD.MasonDanielD., Marvin J.M.J.SevenMarvin J.M.J., The effect of disodium EDTA on digitalis intoxication, „The American Journal of the Medical Sciences”, 240 (1), 1960, s. 77–84, DOI: 10.1097/00000441-196007000-00009, PMID: 14438909 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑SidneyS.JickSidneyS., RobertR.KarshRobertR., The effect of calcium chelation on cardiac arrhythmias and conduction disturbances, „The American Journal of Cardiology”, 4 (3), 1959, s. 287–293, DOI: 10.1016/0002-9149(59)90041-4 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑B.B.SurawiczB.B. i inni, Treatment of cardiac arrhythmias with salts of ethylenediamine tetraacetic acid (EDTA), „American Heart Journal”, 58, 1959, s. 493–503, DOI: 10.1016/0002-8703(59)90083-3, PMID: 13835764 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑B.B.SurawiczB.B., Use of the chelating agent, EDTA, in digitalis intoxication and cardiac arrhythmias, „Progress in Cardiovascular Diseases”, 2, 1960, s. 432–443, DOI: 10.1016/s0033-0620(60)80003-5, PMID: 13835766 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑P.P.SzekelyP.P., N.A.N.A.WynneN.A.N.A., Effects of calcium chelation of digitalis-induced cardiac arrhythmias, „Heart”, 25 (5), 1963, s. 589–594, DOI: 10.1136/hrt.25.5.589, PMID: 14063005, PMCID: PMC1018039 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑R.S.R.S.EliotR.S.R.S., S.G.S.G.BlountS.G.S.G., Calcium, chelates, and digitalis. A clinical Study, „American Heart Journal”, 62, 1961, s. 7–21, DOI: 10.1016/0002-8703(61)90481-1, PMID: 13726368 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑Rahul T.R.T.ChakorRahul T.R.T. i inni, Unilateral rubral tremors in Wilson′s disease treated with dimercaprol, „Annals of Indian Academy of Neurology”, 18 (1), 2015, s. 115, DOI: 10.4103/0972-2327.144286, PMID: 25745328, PMCID: PMC4350197 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑JanJ.AasethJanJ., Valeria MarinaV.M.NurchiValeria MarinaV.M., OleO.AndersenOleO., Clinical Therapy of Patients Contaminated with Polonium or Plutonium, „Current Medicinal Chemistry”, 28 (35), 2021, s. 7238–7246, DOI: 10.2174/0929867327666201020152253, PMID: 33081668 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑European Association for the Study of the Liver, EASL Clinical Practice Guidelines: Wilson’s disease, „Journal of Hepatology”, 56 (3), 2012, s. 671–685, DOI: 10.1016/j.jhep.2011.11.007 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑GiuseppeG.BanfiGiuseppeG., Gian LucaG.L.SalvagnoGian LucaG.L., GiuseppeG.LippiGiuseppeG., The role of ethylenediamine tetraacetic acid (EDTA) as in vitro anticoagulant for diagnostic purposes, „Clinical Chemical Laboratory Medicine”, 45 (5), 2007, DOI: 10.1515/CCLM.2007.110, PMID: 17484616 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑H.R.H.R.DudleyH.R.H.R. i inni, Pathologic Changes Associated with the Use of Sodium Ethylene Diamine Tetra-Acetate in the Treatment of Hypercalcemia: Report of Two Cases with Autopsy Findings, „The New England Journal of Medicine”, 252 (9), 1955, s. 331–337, DOI: 10.1056/NEJM195503032520901 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑W.W.VogtW.W., H.H.CottierH.H., Nekrotisierende Nephrose nach Behandlung einer subakutchronischen Bleivergiftung mit Versenat in hohen Dosen, „Schweizerische Medizinische Wochenschrift”, 87 (22), 1957, s. 665–667, PMID: 13454721 [dostęp 2024-10-10](niem.).
↑HarryH.ForemanHarryH., Toxic side effects of ethylenediaminetetraacetic acid, „Journal of Chronic Diseases”, 16 (4), 1963, s. 319–323, DOI: 10.1016/0021-9681(63)90081-X [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑Sorell L.S.L.SchwartzSorell L.S.L. i inni, Studies of the nephrotoxicity of ethylenediaminetetraacetic acid, „Biochemical Pharmacology”, 15 (3), 1966, s. 377–389, DOI: 10.1016/0006-2952(66)90309-1 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑Sorell L.S.L.SchwartzSorell L.S.L. i inni, Subcellular localization of ethylenediaminetetraacetate in the proximal tubular cell of the rat kidney, „Biochemical Pharmacology”, 16 (12), 1967, s. 2413–2419, DOI: 10.1016/0006-2952(67)90226-2 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑S.L.S.L.SchwartzS.L.S.L., C.B.C.B.JohnsonC.B.C.B., P.D.P.D.DoolanP.D.P.D., Study of the mechanism of renal vacuologenesis induced in the rat by ethylenediaminetetraacetate. Comparison of the cellular activities of calcium and chromium chelates, „Molecular Pharmacology”, 6 (1), 1970, s. 54–60, PMID: 4354006 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑ abMarvin J.M.J.SevenMarvin J.M.J., Observations on the toxicity of intravenous chelating agents, [w:] Marvin J.M.J.Seven (red.), Metal-Binding in Medicine: Proceedings of a Symposium Sponsored by Hahnemann Medical College and Hospital, Philadelphia, J.B. Lippincott Co., 1960, s. 95–103(ang.).
↑CrantonC.E.M.CrantonC., Kidney effects of ethylene diamine tetraacetic acid (EDTA): a literature review, „Journal of Holistic Medicine”, 4, 1982, s. 152–157, ISSN0195-5977(ang.).
↑Norman E.N.E.ClarkeNorman E.N.E., Charles N.Ch.N.ClarkeCharles N.Ch.N., Robert E.R.E.MosherRobert E.R.E., The “In Vivo” Dissolution of Metastatic Calcium an Approach to Atherosclerosis, „The American Journal of the Medical Sciences”, 229 (2), 1955, s. 142–149, DOI: 10.1097/00000441-195502000-00004, PMID: 13228424 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑N.E.N.E.ClarkeN.E.N.E., Atherosclerosis, occlusive vascular disease and EDTA, „The American Journal of Cardiology”, 6, 1960, s. 233–236, DOI: 10.1016/0002-9149(60)90309-x, PMID: 13810514 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑Norman E.N.E.ClarkeNorman E.N.E., Charles N.Ch.N.ClarkeCharles N.Ch.N., Robert E.R.E.MosherRobert E.R.E., Treatment of angina pectoris with disodium ethylenediaminetetraacetic acid, „The American Journal of the Medical Sciences”, 232 (6), 1956, s. 654–666, DOI: 10.1097/00000441-195612000-00006, PMID: 13372537 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑ abMeltzerM.L.E.MeltzerM., UralU.M.E.UralU., KitchellK.J.R.KitchellK., The treatment of coronary artery disease with disodium EDTA, [w:] Marvin J.M.J.Seven (red.), Metal-Binding in Medicine: Proceedings of a Symposium Sponsored by Hahnemann Medical College and Hospital, Philadelphia, J.B. Lippincott Co., 1960, s. 132–136(ang.).
↑J.R.J.R.KitchellJ.R.J.R., L.E.L.E.MeltzerL.E.L.E., M.J.M.J.SevenM.J.M.J., Potential uses of chelation methods in the treatment of cardiovascular diseases, „Progress in Cardiovascular Diseases”, 3, 1961, s. 338–349, DOI: 10.1016/s0033-0620(61)90001-9, PMID: 13756462 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑Lawrence E.L.E.MeltzerLawrence E.L.E., J.R.J.R.KitchellJ.R.J.R., FlorentinoF.PalmonFlorentinoF., The long term use, side effects, and toxicity of disodium ethylenediamine tetraacetic acid (EDTA), „The American Journal of the Medical Sciences”, 242 (2), 1961, s. 11–17, DOI: 10.1097/00000441-196107000-00002, PMID: 13769308 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑Marvin J.M.J.SevenMarvin J.M.J. (red.), Metal-Binding in Medicine: Proceedings of a Symposium Sponsored by Hahnemann Medical College and Hospital, Philadelphia, J.B. Lippincott Co., 1960(ang.). Brak numerów stron w książce
↑J.R.J.R.KitchellJ.R.J.R. i inni, The treatment of coronary artery disease with disodium EDTA. A reappraisal, „The American Journal of Cardiology”, 11, 1963, s. 501–506, DOI: 10.1016/0002-9149(63)90011-0, PMID: 14033183 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑CrantonC.E.M.CrantonC., FrackeltonF.J.P.FrackeltonF., The current status of EDTA chelation therapy in the treatment of occlusive arterial disease, „Journal of Holistic Medicine”, 4, 1982, s. 24–33, ISSN0195-5977.
↑Diehm C, Wilhelm C, Poeschl J. Effects of EDTA-Chelation Therapy in Patients with Peripheral Vascular Disease—A Double-Blind Study. An unpublished study performed by the Department of Internal Medicine, University of Heidelberg, Heidelberg, Germany in 1985. Presented as a paper before the International Symposium of Atherosclerosis, Melbourne, Australia, October 14, 1985.
↑J.P.J.P.CarterJ.P.J.P., If EDTA chelation therapy is so good, why is it not more widely accepted?, „Journal of Advancement in Medicine”, 2 (l&2), 1989, s. 213–226(ang.).
↑ abL.T.L.T.ChappellL.T.L.T., Disputes author's conclusions on effectiveness of EDTA chelation therapy, „Alternative Therapies in Health and Medicine”, 2 (5), 1996, s. 16–18, PMID: 8795930 [dostęp 2024-10-10](ang.).}
↑J.J.Sloth-NielsenJ.J. i inni, Arteriographic findings in EDTA chelation therapy on peripheral arteriosclerosis, „The American Journal of Surgery”, 162 (2), 1991, s. 122–125, DOI: 10.1016/0002-9610(91)90172-A, PMID: 1907432 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑B.B.GuldagerB.B. i inni, EDTA treatment of intermittent claudication--a double-blind, placebo-controlled study, „Journal of Internal Medicine”, 231 (3), 1992, s. 261–267, DOI: 10.1111/j.1365-2796.1992.tb00533.x, PMID: 1556523 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑The Committee on Scientific Dishonesty (UVVU), Conclusion conceming complaints in connections with trial of EDTA versus placebo in the treatment of arteriosclerosis. Danish Research Councils(ang.). Brak numerów stron w książce
↑L. TerryL.T.ChappellL. TerryL.T. i inni, EDTA chelation treatment for peripheral vascular disease, „Journal of Internal Medicine”, 237 (4), 1995, s. 429–430, DOI: 10.1111/j.1365-2796.1995.tb01197.x [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑A.M. vanA.M.RijA.M. vanA.M. i inni, Chelation therapy for intermittent claudication. A double-blind, randomized, controlled trial, „Circulation”, 90 (3), 1994, s. 1194–1199, DOI: 10.1161/01.cir.90.3.1194, PMID: 8087928 [dostęp 2024-10-09](ang.).
↑M.E.M.E.GodfreyM.E.M.E., L.T.L.T.ChappellL.T.L.T., Chelation therapy for intermittent claudication-a reappraisal, „The New Zealand Medical Journal”, 109 (1017), 1996, s. 83, PMID: 8606830 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑E.W.E.W.McDonaghE.W.E.W., C.J.C.J.RudolphC.J.C.J., E.E.CheraskinE.E., The effect of intravenous disodium ethylenediaminetetraacetic acid (EDTA) plus supportive multivitamin/trace mineral supplementation upon fasting serum calcium, „Medical Hypotheses”, 11 (4), 1983, s. 431–438, DOI: 10.1016/0306-9877(83)90088-9, PMID: 6415373 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑E.W.E.W.McDonaghE.W.E.W., C.J.C.J.RudolphC.J.C.J., E.E.CheraskinE.E., The influence of EDTA salts plus multivitamin-trace mineral therapy upon total serum cholesterol/high-density lipoprotein cholesterol, „Medical Hypotheses”, 9 (6), 1982, s. 643–646, DOI: 10.1016/0306-9877(82)90057-3, PMID: 6820120 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑ abE.W.E.W.McDonaghE.W.E.W., E.E.CheraskinE.E., The effect of EDTA salts plus supportive multivitamins-trace mineral supplementation upon renal function: a study of serum creatinine, „Journal of Holistic Medicine”, 4, 1982, s. 146–151, ISSN0195-5977(ang.).
↑McDonaghM.E.W.McDonaghM. i inni, The effect of EDTA chelation and supportive multivitamin/trace mineral supplementation with and without physical activity upon systolic blood pressure, „Journal of Orthomolecular Psychiatry”, 13, s. 1–9, ISSN0317-0209(ang.).i inni
↑McDonaghM.E.W.McDonaghM., RudolphR.C.J.RudolphR., CheraskinCh.E.CheraskinCh., The effect of EDTA chelation therapy plus multivitamin/trace mineral supplementation upon vascular dynamics: ankle/brachial doppler systolic blood pressure ratio, „Journal of Holistic Medicine”, 7, 1985, s. 16–22, ISSN0195-5977(ang.).
↑H.R.H.R.CasdorphH.R.H.R., EDTA chelation therapy: efficacy in arteriosclerotic heart disease, „Journal of Holistic Medicine”, 3, 1981, s. 53–59, ISSN0195-5977(ang.).
↑H.R.H.R.CasdorphH.R.H.R., EDTA chelation therapy: efficacy in brain disorders, „Journal of Holistic Medicine”, 3, 1981, s. 101–117, ISSN0195-5977(ang.).
↑H.R.H.R.CasdorphH.R.H.R., Treatment of peripheral arterial occlusion, an alternative to amputation, „Journal of Holistic Medicine”, 5, 1983, s. 3–15, ISSN0195-5977(ang.).
↑D.M.D.M.AronovD.M.D.M., [First experience with the treatment of atherosclerosis patients with calcinosis of the arteries with Trilon B (disodium salt of EDTA)], „Kliniczeskaja miedicyna”, 41, 1963, s. 19–23, PMID: 14058480(ros.).
↑E.K.E.K.NikitinaE.K.E.K., M.A.M.A.AbramovaM.A.M.A., [Treatment of atherosclerosis with trilon B], „Kardiologiia”, 12 (11), 1972, s. 137–139, PMID: 4632333 [dostęp 2024-10-10](ros.).
↑O.O.BrücknerováO.O., J.J.TulácekJ.J., [Chelates in the treatment of occlusive arteriosclerosis], „Vnitřní lékařství”, 18 (8), 1972, s. 729–736, PMID: 4626555(cz.).
↑EfrainE.OlszewerEfrainE., James P.J.P.CarterJames P.J.P., EDTA chelation therapy in chronic degenerative disease, „Medical Hypotheses”, 27 (1), 1988, s. 41–49, DOI: 10.1016/0306-9877(88)90082-5, PMID: 3144646 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑E.E.OlszewerE.E., F.C.F.C.SabbagF.C.F.C., J.P.J.P.CarterJ.P.J.P., A pilot double-blind study of sodium-magnesium EDTA in peripheral vascular disease, „Journal of the National Medical Association”, 82 (3), 1990, s. 173–177, PMID: 2108254, PMCID: PMC2626030 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑L.T.L.T.ChappellL.T.L.T., J.P.J.P.StahlJ.P.J.P., The correlation between EDTA chelation therapy and improvement in cardiovascular function: a meta-analysis, „Journal of Advancement in Medicine”, 6, 1993, s. 139–160(ang.).
↑L.T.L.T.ChappellL.T.L.T., J.P.J.P.StahlJ.P.J.P., R.R.EvansR.R., EDTA chelation treatment for vascular disease: a meta-analysis using unpublished data, „Journal of Advancement in Medicine”, 7 (3), 1994, s. 131–142(ang.).
↑ abTonya N.T.N.DavisTonya N.T.N. i inni, Chelation treatment for autism spectrum disorders: A systematic review, „Research in Autism Spectrum Disorders”, 7 (1), 2013, s. 49–55, DOI: 10.1016/j.rasd.2012.06.005 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑ErikE.StokstadErikE., Medicine. Stalled trial for autism highlights dilemma of alternative treatments, „Science”, 321 (5887), 2008, s. 326, DOI: 10.1126/science.321.5887.326, PMID: 18635766 [dostęp 2024-11-06](ang.).
↑WendyW.WeberWendyW., SanfordS.NewmarkSanfordS., Complementary and Alternative Medical Therapies for Attention-Deficit/Hyperactivity Disorder and Autism, „Pediatric Clinics of North America”, 54 (6), 2007, s. 983–1006, DOI: 10.1016/j.pcl.2007.09.006, PMID: 1806178 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑EleonorE.Blaucok-BuschEleonorE. i inni, Efficacy of DMSA Therapy in a Sample of Arab Children with Autistic Spectrum Disorder, „Maedica”, 7 (3), 2012, s. 214–221, PMID: 23400264, PMCID: PMC3566884 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑James B.J.B.AdamsJames B.J.B. i inni, Safety and efficacy of oral DMSA therapy for children with autism spectrum disorders: Part B – Behavioral results, „BMC Clinical Pharmacology”, 9 (1), 2009, DOI: 10.1186/1472-6904-9-17, PMID: 19852790, PMCID: PMC2770991 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑J.B.J.B.AdamsJ.B.J.B. i inni, The Severity of Autism Is Associated with Toxic Metal Body Burden and Red Blood Cell Glutathione Levels, „Journal of Toxicology”, 2009, 2009, s. 1–7, DOI: 10.1155/2009/532640, PMID: 20107587, PMCID: PMC2809421 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑James B.J.B.AdamsJames B.J.B. i inni, Safety and efficacy of oral DMSA therapy for children with autism spectrum disorders: Part A – Medical results, „BMC Clinical Pharmacology”, 9 (1), 2009, DOI: 10.1186/1472-6904-9-16, PMID: 19852789, PMCID: PMC2774660 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑ abK.W.K.W.SehnertK.W.K.W., A.F.A.F.ClagueA.F.A.F., E.E.CheraskinE.E., The improvement in renal function following EDTA chelation and multi-vitamin-trace mineral therapy: A study in creatinine clearance, „Medical Hypotheses”, 15 (3), 1984, s. 301–304, DOI: 10.1016/0306-9877(84)90020-3 [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑M.M.ElmerM.M., E.M.E.M.CrantonE.M.E.M., Protocol of the American College for Advancement in Medicine for the Safe and Effective Administration of EDTA Chelation Therapy, „Journal of Advancement in Medicine”, 2 (1–2), 1989, s. 269–305.
↑Theodore C.T.C.RozemaTheodore C.T.C., The Protocol for the Safe and Effective Administration of EDTA and Other Chelating Agents for Vascular Disease, Degenerative Disease, and Metal Toxicity, „Journal of Advancement in Medicine”, 10 (1), 1997, s. 5–100, DOI: 10.1023/B:JAME.0000008701.26923.ab [dostęp 2024-10-10](ang.).
↑RiordonR.H.D.RiordonR. i inni, Another look at renal function and the EDTA chelation treatment process, „Journal of Advancement in Medicine”, 2 (1&2), 1989, s. 263–268(ang.).i inni
↑James P.J.P.FrackeltonJames P.J.P., Elmer M.E.M.CrantonElmer M.E.M., Chapter 35. Monitoring Renal Function during EDTA Chelation Therapy, [w:] Elmer M.E.M.Cranton (red.), A Textbook on EDTA Chelation Therapy, wyd. 2, Hampton Roads Publishing, 2001, 2001, [Epub – brak numerów stron], ISBN 978-1-61283-274-6.
Bibliografia
Elmer M.E.M.CrantonElmer M.E.M. (red.), A Textbook on EDTA Chelation Therapy, wyd. 2, Hampton Roads Publishing Company, Inc., 2001, ISBN 978-1-57174-253-7. Brak numerów stron w książce
Nguyễn Cư Trinh (1716–1767): His original name is Nguyễn Đăng Nghi, Courtesy name is Cư Trinh, [Pen name] are Đạm Am, Đường Qua and Hạo Nhiên, title is Nghi Biểu Hầu (儀表侯), then was given another title Tân Minh Hầu [1] by a King of Nguyễn dynasty. He was a famous General as well as Notable in the age of King Nguyễn Phúc Khoát and King Nguyễn Phúc Thuần. In addition, he made a great contribution to protecting the south border and expanding th...
Bangunan stasiun Stasiun Gotō (後藤駅code: ja is deprecated , Gotō-eki) adalah sebuah stasiun kereta di Tottori, Prefektur Tottori, Jepang. Jalur Perusahaan Jalur Kereta Api Jepang Barat Jalur Sakai Stasiun terkait « Jalur yang dilayani » Jalur Sakai Yonago Cepat Yumigahama Fujimichō Lokal Sambommatsuguchi lbsStasiun di Jalur Sakai Rel Jepang Barat Yonago - Bakurōmachi - Fujimichō - Gotō - Sambommatsuguchi - Kawasakiguchi - Yumigahama - Wadahama - Ōshinozuchō - Bandar Uda...
Lý Tự Trọng (20 Oktober 1914 – 21 November 1931)[1] adalah seorang revolusioner Vietnam, yang dieksekusi oleh Prancis ketika ia baru berusia 17 tahun.[2] Ia dianggap sebagai martir revolusioner. Pada 2010, jasadnya diidentifikasikan di Distrik 10, Ho Chi Minh City, dan ia dikebumikan ulang di kota tempat tinggal orangtuanya, komune Việt Xuyên di distrik Thạch Hà.[3] Referensi ^ Vietnam courier: Volumes 18-19 1982 Ly Tu Trong — a young comm...
Cemetery in New South Wales, Australia St John's Cemetery, ParramattaLocation1 O'Connell Street, Parramatta, City of Parramatta, New South Wales, AustraliaCoordinates33°49′01″S 150°59′54″E / 33.8169°S 150.9984°E / -33.8169; 150.9984Built1790–Websitestjohnsonline.org New South Wales Heritage RegisterOfficial nameSt. John's Anglican Cemetery; First Fleet Cemetery; Saint Johns Cemetery; St Johns CemeteryTypeState heritage (complex / group)Designated2 April 1...
العلاقات البرازيلية الليسوتوية البرازيل ليسوتو البرازيل ليسوتو تعديل مصدري - تعديل العلاقات البرازيلية الليسوتوية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين البرازيل وليسوتو.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: و�...
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Wissper – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2016) (Learn how and when to remove this template message) German TV series or program WissperGenreChildren's television seriesAdventureFantasyCreated byDan GoodLucy ChesherKevin SnoadWritten byS...
Bupati KupangPetahanaAlexon Lumba, M.Hum. (Pj.)sejak 7 April 2024Masa jabatan5 tahunDibentuk1958Pejabat pertamaC.M.K. Amalo (ad interim);Willem Cornelis Hendrik Oematan (definitif)Situs webkupangkab.go.id Berikut merupakan Daftar Bupati Kupang dari masa ke masa. No. Potret Nama Bupati (Masa Hidup) Mulai Menjabat Selesai Menjabat Prd. Jabatan Sebelumnya Wakil Bupati Ref. sebelum DPRD Kab. Kupang terbentuk dan melakukan pemilihan bupati, C.M.K. Amalo menjabat sebagai Pejabat Bupati Kupang ...
AirportPula AirportZračna luka PulaIATA: PUYICAO: LDPLSummaryAirport typePublicOperatorPula Airport Ltd.ServesPula, CroatiaElevation AMSL274 ft / 84 mCoordinates44°53′37″N 013°55′20″E / 44.89361°N 13.92222°E / 44.89361; 13.92222Websiteairport-pula.hrMapPUYLocation of the airport in CroatiaRunways Direction Length Surface m ft 09/27 2,950 9,678 Asphalt Statistics (2022)Passengers395,178 46,34%Croatian Aeronautical Information Publication[...
Mountain range in Costa Rica Escazú MountainsCerros de Escazú from the suburbs of San JoséHighest pointPeakCerro Rabo de MicoElevation2,428 m (7,966 ft)NamingNative nameCerros de EscazúGeographyCountryCosta RicaProvinceSan JoséRange coordinates9°51′N 84°09′W / 9.850°N 84.150°W / 9.850; -84.150Parent rangeCordillera de Talamanca Escazú Mountains (Spanish: Cerros de Escazú), are a mountain range in San José Province, central Costa Rica. Geo...
Raam PunjabiLahirRaam Jethmal Punjabi6 Oktober 1944 (umur 79)Surabaya, Jawa Timur, Masa Pendudukan JepangPekerjaanproduser filmTahun aktif1967–sekarangDikenal atasProduser film dan pemilik Tripar Multivision PlusSuami/istriRaakhee PunjabiAnak2Orang tuaJethmal Tolaram PunjabiDhanibhai Jethmal PunjabiKerabatDhamoo Punjabi (kakak)Manoj Punjabi (keponakan) Raam Jethmal Punjabi (lahir 6 Oktober 1944) adalah seorang produser film dan sinetron yang memiliki keturunan darah India dan Ind...
One hundred years, from 2700 BC to 2601 BC Millennium 3rd millennium BC Centuries 28th century BC 27th century BC 26th century BC Timelines 28th century BC 27th century BC 26th century BC State leaders 28th century BC 27th century BC 26th century BC Decades 2690s BC 2680s BC 2670s BC 2660s BC 2650s BC 2640s BC 2630s BC 2620s BC 2610s BC 2600s BC...
Bilateral relationsBangladesh-Slovakia relations Bangladesh Slovakia Bangladesh–Slovakia relations refer to the bilateral relations between Bangladesh and Slovakia. Neither country has a resident ambassador. The diplomatic relations officially started in 1993.[1] Meetings and visits In 1996, the Bangladesh ambassador to Slovakia met with the Slovak Minister for Culture to discuss an agreement on cultural cooperation.[2] In 1999, Prime Minister of Bangladesh Sheikh Hasina pai...
Group of islands in the South Atlantic Falklands and Malvinas redirect here. For other uses, see Falklands (disambiguation) and Malvinas (disambiguation). British Overseas Territory in United KingdomFalkland IslandsBritish Overseas Territory FlagCoat of armsMotto: Desire the RightAnthem: God Save the KingUnofficial anthem: Song of the FalklandsLocation of the Falkland IslandsSovereign state United KingdomFirst settlement1764British rule reasserted3 January 1833[citation needed...
Marsilio Ficino, dettaglio della scena dell'Annuncio dell'angelo a Zaccaria, di Domenico Ghirlandaio, in Cappella Tornabuoni, Santa Maria Novella, Firenze Marsilio Ficino (AFI: /marˈsiljo fiˈʧino/[1][2]; Figline Valdarno, 20 ottobre 1433 – Careggi, 1º ottobre 1499) è stato un filosofo, umanista e astrologo italiano,[3] fra i più influenti del primo Rinascimento italiano. In contatto con i maggiori accademici del suo tempo, fu seguace del neoplatonismo ed il pri...
Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (mai 2024). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références ». En pratique : Quelles sources sont attendues ? Comme...
American digital storage company Not to be confused with Western Design Center. This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Western Digital – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (August 2018) (Learn how and when to remove this message) Western Digital CorporationHeadquarters in the Santa Teresa district of San Jose, California in 2021Formerl...
Femme portant un hidjab en Inde. Le hidjab[1],[2] ou hijab[a],[3],[4] (arabe : حِجَاب, ḥijāb, prononcé /ʔid͡ʒab/[b], /ħɪˈd͡ʒaːb/[c] ou /ħeˈɡæːb/[d]), ou simplement voile ou foulard, désigne un vêtement porté par des femmes musulmanes et qui couvre leur tête en laissant le visage apparent. Le port du hidjab trouve sa source dans certaines interprétations du Coran, où il n'est jamais explicitement mentionné selon des réformateurs, ainsi que dans les hadiths....
English footballer (born 1993) Josh McEachran McEachran playing for Middlesbrough in 2012Personal informationFull name Joshua Mark McEachran[1]Date of birth (1993-03-01) 1 March 1993 (age 31)Place of birth Oxford, EnglandHeight 5 ft 10 in (1.78 m)[2]Position(s) MidfielderTeam informationCurrent team Oxford UnitedNumber 6Youth career2001–2010 ChelseaSenior career*Years Team Apps (Gls)2010–2015 Chelsea 11 (0)2012 → Swansea City (loan) 4 (0)2012–2013 �...
Wartime situation in which a force or target is surrounded by enemy forces This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Encirclement – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2010) (Learn how and when to remove this message) Diagram of the encirclement of ISIS forces in the Second Battle of T...