Borowiak kanadyjski[6], jarząbek kanadyjski[4] (Canachites canadensis) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny kurowatych (Phasianidae). Zasiedla Kanadę, Alaskę oraz północne obrzeża Stanów Zjednoczonych. Nie jest zagrożony.
Jedyny przedstawiciel rodzaju Canachites[6]. Często bywał też umieszczany w rodzaju Falcipennis, IUCN nadal go tak klasyfikuje[5][7].
Nazwa rodzajowa Canachites pochodzi od greckiego słowa καναχεω kanakheō – „być hałaśliwym, głośno śpiewać” (rodzaj Canace Reichenbach, 1853, głuszec; gr. -ιτης -itēs – „przypominający”)[8]. Nazwa rodzajowa Falcipennis pochodzi od łacińskich słów falx i pennis, oznaczających sierpowate lotki. Nazwa gatunkowa canadensis odnosi się do jednego z dwóch krajów, w jakich występuje – Kanady[9]. Polska nazwa „borowiak” odnosi się do środowiska, jakie zasiedla.
C. canadensis canace – południowo-wschodnia Kanada i północno-wschodnie USA.
C. canadensis isleibi – południowo-wschodnia Alaska.
C. canadensis franklinii[6] – borowiak brunatny – południowo-wschodnia Alaska do północno-zachodniego Wyomingu i Idaho.
W niektórych ujęciach systematycznych podgatunek franklinii (borowiak brunatny) wraz z podgatunkiem isleibi uznawany jest za odrębny gatunek[11][12]. Niektórzy autorzy wydzielają populację z Nowej Szkocji do podgatunku torridus[7][12], IOC włącza ją do podgatunku nominatywnego[10].
Występowanie
Borowiak kanadyjski zasiedla Kanadę, poza najbardziej północnymi częściami, Alaskę oraz północno-zachodnią i północno-wschodnią część Stanów Zjednoczonych. W Kanadzie występuje w części na południe od północno-wschodniego Terytoriów Północno-Zachodnich. W USA zasiedla zachodnią Montanę, wschodnie Idaho, południe stanu Waszyngton oraz północny Oregon, a na północnym wschodzie występuje od północnej Minnesoty po wschodni Maine[7]. Jego środowiskiem są borealne lasy iglaste i ich obrzeża.
Charakterystyka
Pisklę
Występuje bardzo wyraźny dymorfizm płciowy, obie płcie z maskującym ubarwieniem. Borowiak kanadyjski mierzy 38–40 cm, waży średnio 529 g. Koguty są nieco mniejsze od kur[13]. Samiec ma ubarwienie szaro-czarno-biało-białe, samica szaro-brązowo-beżowa. Charakterystyczna, czerwona róża nad okiem obecna także u samicy, lecz mniejsza. Średniej długości szary dziób.
U samca wierzch ciała, łącznie z głową, szary, dosyć gęsto, czarno prążkowany, na karku żółtawy w czarne paski. Gardło i pierś czarne, na policzku biała plamka. Na piersi trzy białe pasy, wyglądające jak korale. Spód ciała brązowoszary w białe, nieco rozciągnięte, trójkątne plamy. Skrzydło szaro-brązowo-beżowe, ułożone w maskujący wzór. Ogon czarny, środkowe sterówki żółto zakończone, zewnętrzne biało.
Samica o trudnym do zdefiniowania, pstrokatym upierzeniu. Na grzbiecie żółtawe pióra mają czarne obrzeżenia lub wypełnienia, co sprawia wrażenie łuskowania. Skrzydła pstrokate, biało-brązowe. Ogon początkowo czarny, potem w większości brązowy, a na zakończeniach biały. Spód ciała podobny zarówno do ubarwienia grzbietu, jak i skrzydeł.
Zachowania
Jaja w gnieździe
Jest ufnym i cichym ptakiem. W trakcie toków rozkłada ogon i stroszy pióra. Najczęściej spotykany na skrajach zrębów i poboczach duktów leśnych. Samiec wydaje niskie wwhoot. Można także usłyszeć szum skrzydeł oraz tupanie. W powietrzu samiec klaszcze skrzydłami. Kury gdaczą[14]. Borowiak kanadyjski odżywia się igłami i pączkami z roślin zimozielonych. Niekiedy zjada także owady[15].
Lęgi
Wyprowadza 1 lęg[16]. Samce są poligamiczne. Samica sama buduje gniazdo z gałązek, trawy liści, mieści się ono w niewielkim zagłębieniu w ziemi pod pochylonym, martwym drzewem. Rozpoczyna lęgi pod koniec maja. Składa 5–8 jaj o wymiarach 44×32 mm. Inkubacja trwa 17–24 dni. Młode są opierzone po około 10 dniach.
Status
W Czerwonej księdze gatunków zagrożonychIUCN borowiak kanadyjski i borowiak brunatny (C. (c.) franklinii) od 2014 roku klasyfikowane są jako osobne gatunki i zalicza się je do kategorii najmniejszej troski (LC – least concern). Trend liczebności populacji obu tych taksonów uznaje się za stabilny[5][11]. Przed taksonomicznym podziałem gatunku ogólną populację szacowano na około 1 200 000 ptaków, a zasięg występowania na około 7 550 000 km²; po podziale nie oszacowano na razie oddzielnie liczebności obu tych taksonów[5][11]. Z powodu swojej ufności ptaki te są często zabijane przez myśliwych, ale większe szkody czyni niszczenie środowiska.
↑ abcdBirdLife International 2016, Falcipennis canadensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-1 [dostęp 2021-07-22](ang.).
↑ abcdSystematyka i nazewnictwo polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tetraonini Leach, 1820 (wersja: 2021-07-07). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-07-22].
David Burni, Ben Hoare, Joseph DiCostanzo, BirdLife International (mapy wyst.), Phil Benstead i inni: Ptaki. Encyklopedia. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2009, s. 83, 111. ISBN 978-83-01-15733-3.
P. J. K. McGowan: Family Phasianidae (Pheasants and Partridges). W: Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal: Handbook of the Birds of the World. Cz. 2: New World Vultures to Guineafowl. Barcelona: Lynx Edicions, 1994. ISBN 84-87334-15-6. (ang.).
