Berdysz, bardysz^[1] (łac. barducium – siekierka) – broń drzewcowa piechoty będąca ciężkim, szerokim toporem o zakrzywionym ostrzu i długim drzewcu mierzącym około 1,8 metra.

Berdysz znany był już w starożytności^[2], ale rozpowszechniać zaczął się w średniowieczu, także w XIV wieku w Europie Wschodniej, gdzie był używany przez piechotę do walki z jazdą. W XVI i XVII wieku, szczególnie typowy dla piechoty moskiewskiej^[1], między innymi oddziałów strzelców.

W Rzeczypospolitej w 1674 roku król Jan III Sobieski wprowadził w wojsku polskim tak zwany zmodyfikowany „berdysz mały”, używany jako podpórka zamiast forkietu podczas strzelania z muszkietu, a także jako broń biała^[3].

Według zaleceń królewskich piechurzy polscy mieli zbliżać się do przeciwnika, oddając tylko jedną salwę, po czym – zawiesiwszy muszkiety na plecach – atakować berdyszami^[4]. Zgodnie z analizą rachunków regimentów pieszych z lat 1685–1697 używano berdyszów o trzech długościach – 110, 135 i 155 centymetrów. Należy przypuszczać, że służyły one jako forkiety dla żołnierzy strzelających (kolejno) z pozycji klęczącej, pochylonej i stojącej. W tej konfiguracji stosowano szyk trzyszeregowy, bardzo skuteczny i w obronie, i w natarciu^[5].

Berdysze znajdowały się na wyposażeniu wojska polskiego do lat dwudziestych XVIII wieku.

Zobacz hasło berdysz w Wikisłowniku

Zobacz multimedia związane z tematem: Berdysz

• JerzyJ. Besala JerzyJ., Wielcy Hetmani Rzeczypospolitej, Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1983, ISBN 83-03-00160-4, OCLC 830237194 . Brak numerów stron w książce
• PWN Leksykon: Wojsko, wojna, broń, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001, ISBN 83-01-13506-9.
• MarekM. Wagner MarekM., Wojna polsko-turecka w latach 1672–1676, t. 1, Zabrze: Inforteditions, 2009, ISBN 978-83-89943-34-7, OCLC 316609484 . Brak numerów stron w książce
• Tadeusz M. Nowak, Jan Wimmer: Historia oręża polskiego 963-1795, Wiedza Powszechna 1981, ISBN 83-214-0133-3.