Zobacz w Wikiźródłach hasło Antoni Milwid w Encyklopedii Muzycznej PWM

Antoni Milwid także Mielwid, Melwid, Milewicz (ur. ok. 1755 w Stawiankach k. Wiłkomierza na Litwie, zm. 24 grudnia 1837 w Czerwińsku nad Wisłą)^[1]  – polski kompozytor, organista i kapelmistrz.

Był członkiem i prawdopodobnie kapelmistrzem kapeli kościelnej przy klasztorze Kanoników Regularnych Laterańskich w Czerwińsku nad Wisłą. Brak danych o jego życiu. Możliwe, że był nauczycielem Józefa Kazimierza Piotrowskiego (1817–1873), organisty i kompozytora działającego w Kościele Wizytek w Warszawie. Zdaniem niektórych muzykologów^[a] Milwid jest tożsamy z Antonim Milewiczem^[2].

Komponował głównie dla kapeli kościelnej utwory na głosy solowe z towarzyszeniem orkiestry^[3]. Jego muzyka ma niezwykle liryczny charakter^[1] . Można w niej też wyraźnie dostrzec elementy narodowościowe, głównie w postaci linii melodycznych zaczerpniętych z polskich tańców (polonez, mazurek), kolęd i tradycyjnych pieśni kościelnych^[1] . Jego muzyka sakralna ma cechy charakterystyczne dla barokowego stylu neapolitańskiego z elementami stylistyki klasycystycznej^[1] [3]. W kantacie Semper mi Jesu stosuje techniki typowo barokowe, ale już w cyklu dwunastu kantat Sub tuum praesidium pojawiają się elementy wczesnoklasycystyczne, najwyraźniej pod wpływem formy sonatowej. Elementy te występują również w mszach Milwida i są zintegrowane ze stylem galant^[1] .

W zbiorach archiwum i biblioteki klasztoru w Czerwińsku nad Wisłą (obecnie księży salezjanów) zachowało się 11 utworów religijnych sygnowanych nazwiskiem Milwida oraz 10 prawdopodobnie pisanych jego ręką. Utwory te często są mu przypisywane, głównie ze względu na zastosowanie charakterystycznej obsady. W większości kompozycje te zachowały się w stanie niekompletnym, często bez stron tytułowych^[2].

(na podstawie materiałów źródłowych^[1] [2]}

• Symfonia b-moll „Bieda ruska” (zaginiona)^[b]
• Symfonia C-dur^[c]

• Aria in C De Nomine Jesu „Semper mi Jesu” na sopran, skrzypce i organy
• Litania in C na sopran, bas, 2 skrzypiec, klarnet, 2 rogi i organy
• 7 mszy
  • 4 Missae in Dis na sopran, bas, 2 skrzypiec, 2 klarnety, 2 rogi i organy
  • Missa in D na sopran, bas, 2 skrzypiec, klarnet, 2 rogi i organy
  • Missa in D na sopran, bas, 2 skrzypiec, 2 klarnety, 2 clarini i organy
  • Missa in D na sopran, bas, 2 skrzypiec, 2 klarnety, 2 clarini i organy (zach. we fragmentach)
• cykl 12 kantat Sub tuum praesidium na sopran, bas, 2 skrzypiec, flet, klarnet i organy
• Vespere in D na sopran, bas, 2 skrzypiec, 2 klarnety, 2 rogi i organy (zach. we fragmentach)

• 6 mszy
• 2 litanie
  • Litania in F
  • Litania de BVM in D)
• psalm Dixit Dominus
• offertorium O gloriosa virginum

• Irena Stachel: Milwid, Mielwid, Melwid, Antoni. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 6: M część biograficzna. Kraków: PWM, 2000, s. 273–275. ISBN 83-224-0656-8. (pol.).
• Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
• Zygmunt M. Szweykowski: Milwid [Milewicz], Antoni. W: The New Grove Dictionary of Music and Musicians, vol. M. Oxford University Press, 2004. ISBN 978-0-19-517067-2. (ang.).

• Antoni Milwid – twórczość tego autora dostępna w bibliotece cyfrowej International Music Score Library Project
• Antoni Milwid w bazie AllMusic (ang.)
• Antoni Milwid w bazie Discogs.com (ang.)