PROFILPELAJAR.COM

Jan Stefani
Data i miejsce urodzenia	1746 ; Praga
Pochodzenie	czeskie
Data i miejsce śmierci	23 lutego 1829 ; Warszawa
Instrumenty	skrzypce
Gatunki	muzyka poważna, muzyka klasycystyczna
Zawód	kompozytor, skrzypek, dyrygent
	Multimedia w Wikimedia Commons

Jan Stefani (ur. 1746 w Pradze, zm. 23 lutego^[a] 1829^[1] w Warszawie^[2]) – czeski kompozytor i skrzypek działający w Polsce, dyrygent Opery Narodowej^[1], wolnomularz^[3].

Muzyk kształcił się u benedyktynów w Pradze^[1]. Po ukończeniu nauki został kapelmistrzem orkiestry pułkowej hrabiego Kinskiego^[1]. Zainteresowany karierą w Rzeczypospolitej, przybył w lutym 1779 na dwór króla Stanisława Augusta^[1]. Został zatrudniony na stanowisko koncertmistrza Teatru Narodowego w Warszawie w roku 1781^[1]. Wiadomo, że był pierwszym skrzypkiem na pewno do 1787, a prawdopodobnie do 1795, kiedy to rozwiązano zespół^[1]. Do orkiestry teatralnej wrócił w roli pierwszego skrzypka w 1799 (do 1818)^[1]. Aż do śmierci pełnił równolegle, z przerwami, funkcję kapelmistrza katedry św. Jana w Warszawie^[1].

Po przybyciu do Warszawy nawiązał szybko współpracę z innymi kompozytorami (również zagranicznymi) i aktorami, w tym z naczelnym animatorem Teatru Narodowego – Wojciechem Bogusławskim. Tak jak Maciej Kamieński i inni kompozytorzy, zainteresował się muzyką ludową. By jej słuchać, organizował wycieczki poza Warszawę. Stefani był kompozytorem pod silnym wpływem Mozarta i opèra comique. Istniała moda na melodie proste i przyjemne. Interesujące jest więc dla badaczy muzyki tego okresu przetwarzanie muzyki ludowej poprzez wykorzystywanie jej w muzyce poważnej. Tak Stefani skomponował wiele polonezów, mazurków i krakowiaków.

Był także twórcą mszy, oratoriów, a także jedenastu oper. Najbardziej znanym dziełem Stefaniego jest opera na podstawie libretta Wojciecha Bogusławskiego Cud mniemany, czyli Krakowiaki i Górale. Opera zawiera śmiałe nawiązania do muzyki ludowej (polonez, krakowiak, mazur, polka), proste i lekkie arie przypominające francuskie arie tego okresu, a także zupełnie mozartowskie fragmenty muzyczne (np. Vaudeville w drugim akcie). Opera wychodzi poza klasycyzm, a stanowi klasyczny przykład opery wiejskiej, idyllicznej. Dzieło, którego premiera odbyła się w 1794 roku, przyjęto z dziką euforią (nieustanne bisy, przeraźliwie hałasujący lud). W libretcie zakodowane są wyraźne pobudki powstańcze i antyzaborcze, dlatego pomimo sukcesu wystawiono ją tylko trzy razy. Karol Kurpiński wspominał tę operę jako wyjątkowo charakterystyczną i nowatorską (sam skomponował własną jej wersję – Zabobon, czyli Krakowiacy i Górale). Jednak poza zasłoną antyzaborczej euforii dopiero dzisiaj znawcy muzyki klasycyzmu zachwycają się twórczymi rozwiązaniami muzycznymi (przetwarzanie muzyki ludowej, wyniesienie poloneza i mazura do formy wyższej). Po odnalezieniu tej opery przez Leona Schillera mówi się o niej jako o pierwszej operze narodowej. Inne opery Stefaniego, jak Król w kraju rozkoszy, Drzewo zaczaytrowane i Frozyna, to kompozycyjnie mniej śmiałe, choć wyraziste. Spoczywa na cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (kw. 181-4-23)^[4].

Żoną Jana Stefaniego była Fryderyka de Monter (ślub przed 1791)^[1]. Mieli przynajmniej sześcioro dzieci^[1]. Kazimierz Stefani (1791-1811) i Jan Franciszek Stefani (1797-1826) byli skrzypkami w orkiestrze operowej^[1]. Eleonora Stefani (1802-1831) była śpiewaczką operową, a Józef Andrzej Stefani^[1] – dyrygentem i kompozytorem.

Uwagi

↑ ^a ^b Encyklopedia muzyczna PWM wyraźnie odrzuca dzień 24 lutego.

Przypisy

↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Stefani Jan, [w:] ElżbietaE. Dziębowska (red.) ElżbietaE., Encyklopedia muzyczna PWM, Kraków: PWM, 1979–2012, s. 422–423 .
↑ Marta Kotas: Mistrz opery – Jan Stefani. Polskie Muzy. [dostęp 2015-10-30].
↑ Ludwik Hass: Sekta farmazonii warszawskiej. Warszawa: 1980, s. 446.
↑ Cmentarz Stare Powązki: MARYA STEFANI, [w:] Warszawskie Zabytkowe Pomniki Nagrobne [dostęp 2020-04-28] .