André Paul Guillaume Gide (ur. 22 listopada 1869 w Paryżu, zm. 19 lutego 1951 tamże) – francuski prozaik; laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury (1947); w uzasadnieniu napisano: „za jego wszechstronną i znaczącą twórczość, w której problemy i uwarunkowania ludzkiej egzystencji zostały przedstawione z nieulękłym umiłowaniem prawdy i psychologiczną przenikliwością”.
Życiorys
Urodził się w rodzinie protestanckiej. W pewnym okresie swego życia skłaniał się ku katolicyzmowi, który wkrótce odrzucił. Napisał nawet uznaną za bluźnierczą powieść Lochy Watykanu (1914). W pierwszej połowie XX w. był pisarzem światowej sławy. Najważniejszymi dziełami w jego twórczości są Lochy Watykanu (1914), Immoralista (1902), Fałszerze (1925) i Dziennik (1939–1950).
Wyrażał skrajny indywidualizm i odrzucenie tradycyjnych norm moralnych. Przez pewien okres swego życia zafascynowany był komunizmem. Jednak po podróży do ZSRR zmienił poglądy. Jego krytyka ZSRR[1] wywołała falę odpowiedzi, np. Romaina Rollanda czy Stanislava Kostki Neumanna.
Gide tworzył narrację w oparciu o wiele współistniejących wątków. Postacie kreowane przez Gide'a dążyły do wyzwolenia się z niewidzialnych ograniczeń determinującego je świata.
Był bliskim przyjacielem Paula Valéry’ego, któremu zadedykował niektóre ze swych wczesnych utworów. Silny wpływ na twórczość Gide'a wywarły dzieła Fiodora Dostojewskiego i Friedricha Nietzschego. On sam wpłynął na twórczość Jeana Paula Sartre’a i Alberta Camusa.
Po dojściu Hitlera do władzy w Niemczech wśród około 20 000 spalonych książek znalazły się dzieła André Gida[2].
Dzieła pisarza zostały umieszczone przez Kościół katolicki – już po jego śmierci – w Indeksie Ksiąg Zakazanych. Był członkiem ruchu antyimperialistycznego we Francji w okresie międzywojennym. Był też biseksualistą[3] i prekursorem ruchu homoseksualnego we Francji[4].
Publikacje
- Kajety André Waltera (1891)
- Traktat o Narcyzie (1891)
- Podróż Uriana (1893)
- Mokradła (1895)
- Pokarmy ziemskie (1897)
- Prometeusz źle skowany (1899)
- Filoklet (1899)
- Król Kandaules (1901)
- Preteksty (1903)
- Nowe preteksty (1911)
- Saul (1896)
- Immoralista (1902)
- Ciasna brama (1909)
- Lochy Watykanu (1914)
- Symfonia pastoralna (1919)
- Korydon (1924)
- Skąd ty... (1926)
- Jeżeli nie umiera ziarno (1926)
- Fałszerze (1926)
- Podróż do Konga (1927)
- Powrót z Czadu (1928)
- Powrót z ZSRR (1936)
- Poprawki do mojego Powrotu z ZSRR (1937)
- Tezeusz (1946)
- Dzienniki (1950)
- Niechaj tak będzie
Zobacz też
Przypisy
