6 Eskadra Samolotów Szkolnych Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 4

6 Eskadra Samolotów Szkolnych
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1951

Rozformowanie

1958

Tradycje
Święto

7 kwietnia

Kontynuacja

24 Eskadra Szkolenia Pilotów Rezerwy Oficerskiej Szkoły Lotniczej im. Jana Krasickiego, 52 Pułk Szkolny Oficerskiej Szkoły Lotniczej, Oficerska Szkoła Lotnicza Nr 4, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Lotniczych, Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych

Dowódcy
Pierwszy

kpt. pil. Czesław Królikowski

Ostatni

kpt. pil. Stanisław Piekara

Organizacja
Dyslokacja

Ułęż, Biała Podlaska, Ułęż

Rodzaj wojsk

Wojska lotnicze

Podległość

Oficerska Szkoła Lotnicza Nr 4

Skład

Etat nr 20/204.

Panorama lotniska w Ułężu
Piloci 6 Eskadry Samolotów Szkolnych na lotnisku w Ułężu

6 Eskadra Samolotów Szkolnych Oficerskiej Szkoły Lotniczej Nr 4 (6 ess) – pododdział wojsk lotniczych.

Historia – formowanie, zmiany organizacyjne, wydarzenia

6 Eskadra Samolotów Szkolnych Oficerskiej Szkoły Lotniczej Nr 4 sformowana została na podstawie dyrektywy MON nr 0020/Org. z 21 lutego 1951 roku oraz na podstawie rozkazu MON nr 0036/Org. z 7 kwietnia. Dowódca Wojsk Lotniczych wydał dwa własne rozkazy sformowania kolejnych dwóch nowych eskadr wyszkolenia podstawowego. W ten sposób na stanie dęblińskiej OSL znajdowało się sześć eskadr szkolnych według etatu nr 20/204. Jednocześnie zmieniono numerację wszystkich eskadr[1].

7 kwietnia 1951 r. powstała 6 Eskadra Wyszkolenia Podstawowego Oficerskiej Szkoły Lotniczej Nr 4. Dowódcą eskadry został kpt. pil. Czesław Królikowski[1].

W grudniu 1952 r. w ramach dalszego doskonalenia struktur obu OSL., Dowództwo WL postanowiło znacznie usamodzielnić funkcjonowanie radomskiej OSL-5. W tym celu na podstawie rozkazu nr 049/Org z 4 grudnia 1952 roku na mocy którego z OSL-4 do OSL-5 przekazano 6 EWP. Wraz z ubyciem tej eskadry (ubyło w sumie trzy eskadry) nastąpiła zmiana numeracji eskadr w OSL-4. 10 EWP z d-cą kpt. pil. Mieczysław Pokorski otrzymała numer 6 EWP z miejscem stacjonowania Biała Podlaska[2].

W listopadzie 1954 r. 6 EWP została przebazowana na stałe na lotnisko w Ułężu, z jednoczesną zmianą na 6 Eskadrę Samolotów Szkolnych. Eskadra miała na stanie samoloty CSS-13, następnie Junak-2 i Jak-18[3].

W nocy z 27 na 28 lipca 1956 r. czterech podchorążych z 6 Eskadry Samolotów Szkolnych podległej pod dęblińską „Szkołę Orląt” uprowadziło z lotniska w Ułężu koło Ryk dwa samoloty treningowe Jak-18. Lesław Szachogłuchowicz (inicjator ucieczki mający 23 lata), Bohdan Biskupski, Eugeniusz Dębski i Karol Kruk pełnili w tym dniu służbę wartowniczą. W piątek 27 lipca 1956 roku około godziny 23,20 zdjęli plandeki i od plombowali samoloty Jak-18, które stały na indywidualnych stanowiskach postojowych (stojanki). Przeciągnęli ważące prawie po 960 kilogramów z miejsca postoju na drugą stronę lotniska, pod wieś Grabowce Górne. Zabrali po jednym pistolecie maszynowym z dwoma magazynkami (był to 7,62 mm pistolet maszynowy PPS wz. 1943/52, polska modyfikacja radzieckiego pistoletu PPS wz. 43 polegająca na zastosowaniu stałej, drewnianej kolby. Pistolet maszynowy PPS znajdował się w uzbrojeniu Ludowego Wojska Polskiego do lat 80. Później został całkowicie zastąpiony przez karabin automatyczny AK). Wystartowali około godziny 23,40 dwoma samolotami w kierunku Wiednia, kurs 240. Pierwsza załoga to Bohdan Biskupski i Karol Kruk, drugi samolot o numerze ogonowym 0, to Eugeniusz Dębski i Lesław Szachogłuchowicz. Lecieli przez Polskę południową, dalej przez terytorium Czechosłowacji i w kierunku na Wiedeń na wysokości 400m, z szybkością 200 km/h. Załoga jednego samolotu z powodu braku paliwa wylądowała 5 kilometrów za granicą austriacką. Drugi bez przeszkód wylądował w Wiedniu około godziny 3. Liczącą ponad 550 kilometrów trasę piloci pokonali bez pomocy radionawigacyjnej w czasie 3,5 godz. Na lotnisku w Ułężu rozpoczęło się poszukiwanie i karanie winnych ucieczki. Dowódcę eskadry kapitana Floriana Domala odwołano ze stanowiska. Został drugim pilotem samolotów transportowych Li-2 w „Szkole Orląt”. Zastępcę komendanta szkoły do spraw ogólnowojskowych majora Jana Łapszę przeniesiono do rezerwy. Wyrzucono ze szkoły także ośmiu przyjaciół uciekinierów. Zbiegli podchorążowie w zaocznym procesie zostali skazani za zdradę ojczyzny na 15 i 10 lat więzienia. Ucieczka podchorążych była niezwykła pod wieloma względami, nie mieli przecież żadnego doświadczenia w pilotowaniu samolotu w nocy w nieznanym rejonie, bez łączności i bez korzystania z jakiejkolwiek pomocy radionawigacyjnej. Tak daleki przelot nawet doświadczonym instruktorom sprawiłby pewne trudności. Zbiegli podchorążowie udowodnili, że polski system szkolenia lotniczego był skuteczny i spełniający całkowicie zakładane cele[4][5][6][7]. Po upadku PRL żaden z podchorążych nie podjął starań o rehabilitację, tylko czterech podjęło starania: Ryszard Kukliński, Obacz, Dubicki i Ostaszewicz. Uzyskali (choć nie bez trudu) wyroki uniewinniające. Żaden natomiast nie zdecydował się na powrót do kraju na stałe[6][8].

26 sierpnia 1956 r. piloci 6 Eskadry Samolotów Szkolnych brali udział w pokazie lotniczym w Warszawie z okazji Święta Lotnictwa. Pilotów do pokazu grupowego pilotażu na samolotach Jak-18 DWL wytypowało OSL-4. Wybór padł na pilotów instruktorów z 6 Eskadry Samolotów Szkolnych z Ułęża. Przed pokazami grupa 7 samolotów przybyła na lotnisko na warszawskim Gocławiu. Piątka samolotów Jak-18 prowadzona przez kpt. Domala zaprezentowała się w kilkuminutowym pokazie średniego pilotażu. W skład tej piątki wchodzili: por. Wiktor Wasilewski, por. Kazimierz Graczyk, por. Siemieniako, por. Waldemar Ankiersztajn i prowadzący kpt. Florian Domal. Nad Okęcie maszyny nadleciały w ugrupowaniu "ława" (pięć samolotów obok siebie, skrzydło w skrzydło). Piloci wykonali kilka wiraży, po czym nastąpiło przegrupowanie w kolumnę. W tym szyku zademonstrowano pętlę. W kolejnym zejściu samoloty lecąc jeden za drugim wykonały beczki i kilka wiraży z efektownym rozejściem. W tym samym dniu samoloty wróciły na macierzyste lotnisko w Ułężu[9].

W 1958 r. 6 Eskadra Samolotów Szkolnych Oficerskiej Szkoły Lotniczej Nr 4 została rozformowana, a na jej bazie powstała 24 Eskadra Szkolenia Pilotów Rezerwy Oficerskiej Szkoły Lotniczej im. Jana Krasickiego[10], która w 1959 roku weszła w skład 52 Pułk Szkolny Oficerskiej Szkoły Lotniczej[9].

13 lipca 1960 r. druga eskadra dowodzona przez kpt. pil. Ryszarda Mierzwińskiego z 52 Pułk Szkolny Oficerskiej Szkoły Lotniczej została przydzielona do 66 Lotniczego Pułku Szkolnego OSL im. Żwirki i Wigury[11], który z dniem 13 maja 1964 r. został włączony w skład Oficerskiej Szkoły Lotniczej im. Jana Krasickiego w Dęblinie[12], rozformowany z dniem 31 grudnia 1989 roku, w związku z reorganizacją Wyższej Oficerskiej Szkoły Lotniczej[13].

Dowódcy eskadr 1951-1958

  • por. pil. Czesław Królikowski (1951-1952)[14]
  • kpt. pil. Mieczysław Pokorski (1952-1954)[2]
  • kpt. pil. Florian Domal (1954-1956)[15]
  • kpt. pil. Stanisław Piekara (1956-1958)[3]

Samoloty

Na wyposażeniu eskadry były samoloty:[16]

Przypisy

  1. ↑ a b Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 99-110. ISBN 978-83-926606-7-5.
  2. ↑ a b Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 110. ISBN 978-83-926606-7-5.
  3. ↑ a b c d Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 118. ISBN 978-83-926606-7-5.
  4. ↑ Elżbieta Szumiec-Zielińska[red]: Lot za żelazną kurtynę. Warszawa: Bellona, Polska Zbrojna nr 14 z 5 kwietnia, 2009, s. 59.
  5. ↑ a b S. Bartosik, M. Łaz, M. Mikołajczuk, R. Senkowski: ”Jak-18 w polskim lotnictwie wojskowym ”, Lotnictwo z szachownicą nr 11 i 12.
  6. ↑ a b Tadeusz Pióro: Ucieczki oficerów LWP. videofact.com. [dostęp 2013-06-04]. (pol.).
  7. ↑ Ucieczka do Austrii. polskieradio.pl, 1956-12-08. [dostęp 2013-06-04]. (pol.).
  8. ↑ A. Kochański: "Polska 1944-1991. Informator historyczny", t. 1,. Warszawa: 1996.
  9. ↑ a b Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 119. ISBN 978-83-926606-7-5.
  10. ↑ Rozkaz dowódcy Wojsk Lotniczych i Obrony Przeciwlotniczej Obszaru Kraju nr 02/Org. z 29 stycznia 1958 roku.
  11. ↑ Marian Mikołajczuk, Mieczysław Różański: Pułki Lotnictwa Polskiego 1945-2000, 66.Lotniczy Pułk Szkolny. Warszawa: ROSSAGRAPH, 2004, s. 20-21. ISBN 83-89717-65-4.
  12. ↑ Zarządzenie szefa Sztabu Generalnego nr 043/Org. z 8 kwietnia 1964 roku
  13. ↑ Zarządzenie szefa Sztabu Generalnego WP nr 056/Org. z 18 maja 1989 roku
  14. ↑ Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 99. ISBN 978-83-926606-7-5.
  15. ↑ L. Woroniecki: Oficerska Szkoła Lotnicza w Radomiu 1951 - 1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1967..
  16. ↑ Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 99, 107. ISBN 978-83-926606-7-5.
  17. ↑ a b D. Morgała [red.]: ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1980.
  18. ↑ Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 107. ISBN 978-83-926606-7-5.
  19. ↑ D. Luranc: Z. ”Samolot szkolno-treningowy Jak-18”, Seria ”Typy Broni i Uzbrojenia” nr 145. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991.

Bibliografia

  • Józef Zieliński [red.]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-2010: rozwój, organizacja, katastrofy lotnicze. Warszawa: Bellona SA; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2011, s. 166-167. ISBN 978-83-1112-14-09.
  • Józef Zieliński, Marian Mikołajczuk: Historia polskiego lotnictwa wojskowego 1945 -1962. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.; Wojskowe Stowarzyszenie Społeczno-Kulturalne „SWAT”, 2010, s. 366-369. ISBN 978-83-61529-78-1.
  • Marian Mikołajczuk [red.]: Lotnicze tradycje Białej Podlaskiej. Warszawa: ZP Grupa Sp. z o.o.;, 2008, s. 99-110. ISBN 978-83-926606-7-5.
  • Janusz Ziółkowski, Andrzej Marciniuk: Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych, 75 lat Dęblińskiej Szkoły Orląt. Toruń-Dęblin: Adam Marszałek, 2001, s. 86-87, 187. ISBN 83-7174-711-X.
  • Jan Celek [red.]: Wyższa Oficerska Szkoła Lotnicza im. Jana Krasickiego. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1979, s. 434-435. ISBN 83-11-06169-6.
  • L. Woroniecki [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza w Radomiu 1951 - 1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 1967, s. 59-60; mps. Biblioteka WAP, obecnie Akademia Obrony Narodowej.
  • D. Kondej [red.]: Oficerska Szkoła Lotnicza im. kpt. pil. F. Żwirki i inż. S. Waligóry w Radomiu 1951-1964. Warszawa: Ministerstwo Obrony Narodowej, 2000, s. 56; mps. Biblioteka Akademii Obrony Narodowej.
  • Tadeusz Kmiecik [red]: Polskie lotnictwo wojskowe 1945-1962: organizacja, szkolenie i problemy kadrowe. Warszawa: 2002. ISBN 83-87226-29-7.
  • Marian Mikołajczuk, Mieczysław Różański: Pułki Lotnictwa Polskiego 1945-2000, 66.Lotniczy Pułk Szkolny. Warszawa: ROSSAGRAPH, 2004, s. 20-21. ISBN 83-89717-65-4.
  • Elżbieta Szumiec-Zielińska[red]: Lot za żelazną kurtynę. Warszawa: Bellona, Polska Zbrojna nr 14 z 5 kwietnia, 2009, s. 59.
  • S. Bartosik, M. Łaz, M. Mikołajczuk, R. Senkowski: ”Jak-18 w polskim lotnictwie wojskowym ”, Lotnictwo z szachownicą nr 11 i 12.
  • D. Morgała [red.]: ”Polskie samoloty wojskowe 1945-1980”. Warszawa: Wydawnictwo MON, 1980.
  • D. Luranc: Z. ”Samolot szkolno-treningowy Jak-18”, Seria ”Typy Broni i Uzbrojenia” nr 145. Warszawa: Wydawnictwo Bellona, 1991.
  • A. Kochański: "Polska 1944-1991. Informator historyczny", t. 1,. Warszawa: 1996.

Źródła nieweryfikowalne

6 eskadra została opisana w archiwach wojskowych:

  • Kronika Oficerskiej Szkoły Lotniczej nr 4 w Dęblinie

Inne

Lotnictwo ludowego Wojska Polskiego
Korpusy lotnicze
Dywizje lotnicze
Pułki lotnicze
Eskadry lotnicze