Sformowany w rejonie Białegostoku na podstawie rozkazu nr 16 Naczelnego Dowództwa WP z 3 września 1944 w oparciu o sowiecki etat pułku strzeleckiego nr 04/501. Wchodził w skład 9 Drezdeńskiej Dywizji Piechoty z 2 Armii WP. Zaprzysiężenia dokonano w Hryniewiczach dn. 29 października 1944. W kwietniu 1945 poniósł bardzo ciężkie straty w bitwie pod Budziszynem.
kompanie: dwie fizylierów, przeciwpancerna, rusznic ppanc, łączności, sanitarna, transportowa
baterie: działek 45 mm, dział 76 mm, moździerzy 120 mm
plutony: zwiadu konnego, zwiadu pieszego, saperów, obrony pchem, żandarmerii.
Razem: żołnierzy 2915 (w tym oficerów – 276, podoficerów 872, szeregowców - 1765).
Sprzęt: 162 rkm, 54 ckm, 66 rusznic ppanc, 12 armat ppanc 45 mm, 4 armaty 76 mm, 18 moździerzy 50 mm, 27 moździerzy 82 mm, 8 moździerzy 120 mm.
Działania bojowe
Od chwili sformowania do zakończenia wojny pułk walczył w składzie 9 Dywizji Piechoty. Forsując Nysę, walczył pod Rothenburgiem, a w czasie walk obronnych przeciwko niemieckim siłom pancernym uderzającym z południa pod Gross Röhrsdorf na wschód od Drezna, a następnie w okrążeniu pod Kuckau. W operacji praskiej działał w drugim rzucie 9 DP. Szlak bojowy zakończył w rej. Benešova. Do jesieni 1947 walczył z oddziałami UPA na terenie powiatów Jarosław i Lubaczów[4].
Okres powojenny
18 października 1948 w Przemyślu wręczono pułkowi sztandar ufundowany przez ludność Rzeszowszczyzny. W październiku 1952 wszedł w skład 30 DP. W jej składzie rozformowany w grudniu 1952. Jego nazwę przejął podporządkowany 9 DP 92 pułk piechoty. Powtórnie rozformowany w 1957.
Odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari[5]
kpt. Sergiusz Ananiew
chor. Zdzisław Hencel
por. Arsentij Kuźmienko
ppor. Tadeusz Nałogowski
ppor. Franciszek Pelc
por. Władysław Wansowicz
kpt. Platon Zwierkowicz
Upamiętnienie
12 października 1982 w Sanoku przy ulicy Białogórskiej w dzielnicy Wójtostwo, tuż obok mostu na Sanie łączącego lewobrzeżny Sanok z Białą Górą, został odsłonięty pomnik-czołg, w ramach kultywowania tradycji 26 pułku piechoty podczas obchodów Święta Wojska Polskiego 12 października 1982 w związku z obchodami 39 rocznicy powstania ludowego Wojska Polskiego i 38 rocznicy bitwy pod Lenino[6][7]. Stanowi go czołg T-34/85, eksponat pochodzący z 26 pułku czołgów średnich, który po 1945 stacjonował w dzielnicy Olchowce. W zamierzeniu twórców pomnik miał stanowić upamiętnienie zwycięskiego szlaku bojowego Wojska Polskiego z hitlerowskim najeźdźcą, bandami UPA i reakcyjnym podziemiem[8].
Z inicjatywy komisji historycznej koła ZBoWiD w Sanoku w 1981 wnioskowano do władz miasta o nazwanie jednej z ulic w Sanoku imieniem 2 Pułku Strzelców Podhalańskich[9]. W 1982, z inicjatywy naczelnika miasta Sanoka Ryszarda Grzebienia, ulicy na Białej Górze w tym mieście nadano imię 26 pułku piechoty[10]. W 1989 nazwa została przemianowana na ulicę Aleksandra Rybickiego[11][12].
Przypisy
↑Rozkaz organizacyjny Naczelnego Dowódcy WP nr 053/Org. z 30.03.1946
↑Arnold Andrunik: Rozwój i działalność Związku Bojowników o Wolność i Demokrację na Ziemi Sanockiej w latach 1949-1984. Sanok: 1986, s. 295.
↑Władysław Stachowicz. Miejska Rada Narodowa w Sanoku 1950-1990. „Zeszyty Archiwum Ziemi Sanockiej”. Nr 8: Samorząd Gminy Miasta Sanoka 1867–1990, s. 281-282, 2008. Fundacja „Archiwum Ziemi Sanockiej”. ISSN1731-870X.
↑Wykaz ulic. Zmiany nazw ulic. W: Sanok. Plan miasta. Warszawa: PiTR Kartografia, 1991. Brak numerów stron w książce
Bibliografia
Stanisław Komornicki: Wojsko Polskie: krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej, T. 1, Regularne jednostki ludowego Wojska Polskiego: formowanie, działania bojowe, organizacja, uzbrojenie, metryki jednostek piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1965.
Jerzy Kajetanowicz: Polskie wojska lądowe 1945–1960: skład bojowy, struktury organizacyjne i uzbrojenie. Toruń; Łysomice: Europejskie Centrum Edukacyjne, 2005. ISBN 83-88089-67-6.
Leon Lubecki: Na południe od Berlina. Z walk 26 pułku piechoty. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1973.
