Ten artykuł dotyczy 1 Pułku Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki. Zobacz też: inne pułki Strzelców Polskich noszące numer „1”, inne pułki piechoty noszące numer „1”.

1 Pułk Strzelców Polskich

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1918
Rozformowanie	1920
Nazwa wyróżniająca	„Polskich”
Patron	Tadeusz Kościuszko
Tradycje
Kontynuacja	1 Syberyjski Pułk Piechoty 82 Syberyjski Pułk Piechoty
Dowódcy
Pierwszy	kpt. Antoni Kalinowski
Ostatni	płk Ludwik Bołdok
Działania zbrojne
wojna domowa w Rosji
Organizacja
Dyslokacja	Ufa, Bugurusłan, Miniar, Nowonikołajewsk
Rodzaj wojsk	Piechota
Podległość	5 Dywizja Strzelców Polskich

1 Pułk Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki (1 psp) – oddział piechoty Wojska Polskiego we Wschodniej Rosji, będącego częścią Armii Polskiej we Francji.

1 lipca 1918 roku w Ufie został sformowany Pułk Strzelców Polskich im. Tadeusza Kościuszki^[1][2]. 17 sierpnia 1918 roku pułk otrzymał numer „1” i został podporządkowany dowódcy Wojska Polskiego we Wschodniej Rosji. 25 stycznia 1919 roku wszedł w skład 5 Dywizji Strzelców Polskich pod dowództwem pułkownika Kazimierza Rumszy^[3].

Szlak bojowy jego żołnierzy w walkach z bolszewikami wiódł przez całą Syberię i zakończył się 21 lutego 1920 w Harbinie w Mandżurii. 15 kwietnia tego roku ocalała część żołnierzy Pułku wraz z większością oficerów i częścią rodzin wojskowych wyruszyła angielskim okrętem z portu Dairen do Polski, przybywając 1 lipca 1920 do Gdańska. Po włączeniu żołnierzy do Wojska Polskiego, już 10 lipca zostali skierowani na tereny plebiscytowe Warmii i Mazur. Część batalionu Pułku i część Legii Oficerskiej stała się ostatecznie kadrą 1 Syberyjskiego Pułku Piechoty, organizującego się przy 63 Pułku Piechoty w Toruniu^[4].

 Osobny artykuł: 82 Syberyjski pułk piechoty.

Dowódcy pułku

• kpt. Antoni Kalinowski (od 1 VII 1918)
• mjr Jan Skorobohaty-Jakubowski (17 VIII - 23 X 1918)
• ppłk Kazimierz Rumsza (23 X 1918 - 25 I 1919)
• mjr Maksymilian Lipiński (25 I - 27 III 1919)
• płk Ludwik Bołdok (od 27 III 1919)

Obsada personalna pułku w dniu 17 maja 1919 roku

• dowódca pułku – płk Ludwik Bołdok,
• dowódca 1 batalionu – kpt. Franciszek Dindorf-Ankowicz,
• dowódca 2 batalionu – kpt. Tadeusz Lipiński,
• dowódca 3 batalionu – kpt. Józef Werobej,
• dowódca batalionu km – kpt. Franciszek Januszyk^[5].

Oficerowie pułku

• por.Jan Czechowski – dowódca kompanii wywiadowczej
• ppor. Stanisław Janik – zastępca dowódcy kompanii wywiadowczej i dowódca plutonu
• ppor. Józef Czyżewski – dowódca 5 kompanii
• por. Stanisław Sztarejko – dowódca 1 kompanii karabinów maszynowych
• kpt. Stanisław Undas – dowódca 4 kompanii
• Bronisław Mikołaj Szczyradłowski
• mjr Emil Werner – dowódca kompanii 1918/1919

• Henryk Bagiński: Wojsko Polskie na Wschodzie 1914-1920. Warszawa: Główna Księgarnia Wojskowa. Zakłady Graficzno-Wydawnicze „Książka”, 1921.
• Franciszek Dindorf-Ankowicz: Zarys historii wojennej 82-go Syberyjskiego Pułku Piechoty. Warszawa: Zakłady Graficzne „Polska Zjednoczona”, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Polskie formacje wojskowe w Rosji 1914-1920 w świetle dokumentów CAW. archiwumcaw.wp.mil.pl. [dostęp 2014-12-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)].
• Tadeusz Radziwonowicz, Z problematyki tworzenia polskiego wojska na Syberii (1918-1919), Wojskowy Przegląd Historyczny Nr 3/4 (133/134), Warszawa 1990.