|
Łowkowice (powiat kluczborski)
Łowkowice (niem. Bienendorf[3][4], do 1936 r. Lowkowitz[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie kluczborskim, w gminie Kluczbork. Administracyjnie w skład miejscowości wchodzi przysiółek Dąbrowa.
W latach 1945–1954 miejscowość była siedzibą gminy Łowkowice, aż do likwidacji gmin i zastąpienia ich gromadami, wówczas należała i była siedzibą gromady Łowkowice. W latach 1973–1975 miejscowość wchodziła w skład gminy Kujakowice Górne, zaś od 1975 r. wchodzi w skład gminy Kluczbork.
Nazwa
Według niemieckiego językoznawcy Heinricha Adamy’ego nazwa pochodzi od staropolskiej nazwy polowania – „łowiectwa”[5]. W swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najwcześniej zanotowaną nazwę miejscowości Lowkowice podając jej znaczenie „Jagerdorf”, czyli „Wieś łowczych lub łowiectwa”[5]. Pierwotna nazwa przekształciła się później do Lowkowitz i utraciła swoje znaczenie[5].
Słownik geograficzny Królestwa Polskiego wydany w latach 1880–1906 wymienia miejscowość pod nazwą Loffkowitz, podając jednocześnie jej starsze nazwy: Irschotin, Rengoczin i Vloscha (1253) oraz Ditmarsdorf (1283)[6].
27 maja 1936 r. w miejsce nazwy Lowkowitz nazistowska administracja III Rzeszy wprowadziła nową, całkowicie niemiecką, nazwę Bienendorf[3][7], upamiętniającą pszczelarza, Jana Dzierżona. 12 listopada 1946 r. przywrócono miejscowości tradycyjną nazwę Łowkowice[4].
Historia
W 1253 r. miejscowość wzmiankowana jest jako uposażenie Zakonu Krzyżowców z Czerwoną Gwiazdą we Wrocławiu, którzy do 1810 r. prowadzili też duszpasterstwo parafii[8].
W 1869 r. w łowkowickiej parafii mieszkało 1306 katolików, 272 ewangelików i 8 żydów. W 1884 r. w miejscowości mieszkało 1116 osób (89 osadników) w 149 domach[9].
Wedle spisu z 1 grudnia 1910 r. w miejscowości mieszkało 1163 Polaków[10]. Do głosowania podczas plebiscytu uprawnione były w Łowkowicach 872 osoby, z czego 639, ok. 73,3%, stanowili mieszkańcy (w tym 632, ok. 72,5% całości, mieszkańcy urodzeni w miejscowości). Oddano 834 głosy (ok. 95,6% uprawnionych), w tym 824 (ok. 98,8%) ważne; za Niemcami głosowały 664 osoby (ok. 79,6%), a za Polską 160 osób (ok. 19,2%)[11]. W 1933 r.[12] w miejscowości mieszkało 1218 osób, a w 1939 r.[13] – 1164 osoby[3].
Zabytki
Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[14]:
Katalog zabytków sztuki w Polsce z 1960 r. wymienia dodatkowo[15]:
- Domy:
- Nr 13 z 1. połowy XIX wieku – szczytowy, murowany, otynkowany, piętrowy. W ścianie szczytowej fryz z ornamentem wiciowym. Dach dwuspadowy (siodłowy), kryty dachówką.
- Nr 20 – szczytowy, murowany, otynkowany, parterowy z piętrem na szczycie. Przy dłuższym boku ganek. W szczycie monogram A K i data budowy 1855.
- Nr 22 z ok. połowy XIX wieku – murowany, otynkowany, parterowy z piętrem w szczycie. Przy dłuższym boku facjatka z trójkątnym przyczółkiem. Dach dwuspadowy kryty dachówką.
- Chałupy (nr nr 7, 21, 23) – drewniane, konstrukcji wieńcowej (zrębowej), 2-traktowe z wejściami w dłuższych bokach. Wysokie dachy dwuspadowe kryte strzechą. W nrze 7 szczyt konstrukcji szkieletowej z naczółkiem szalowanym deskami.
- Kapliczki:
- Z 1. połowy XIX wieku – murowana, otynkowana, kwadratowa. Wejście zamknięte półkoliście, ujęte 2 pilastrami podtrzymującymi archiwoltę, zwieńczoną trójkątnym szczytem. Wewnętrzne sklepienie o łuku obniżonym. Wewnątrz znajduje się rzeźba Jana Nepomucena, ludowo-barokowa.
- Nowsza – murowana. Wewnątrz znajduje się rzeźba Matki Bożej.
Ludzie związani z Łowkowicami
- Jan Dzierżon (ur. 16 stycznia 1811 w Łowkowicach, zm. 26 października 1906 tamże) – pszczelarz i uczony, odkrywca zjawiska partenogenezy u pszczół.
Przypisy
- ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 9 stycznia 2024, identyfikator PRNG: 73511
- ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2022, s. 709 [zarchiwizowane 2022-10-26] .
- ↑ a b c d Michael Rademacher: Deutsche Verwaltungsgeschichte Schlesien, Kreis Kreuzburg. 2006. [dostęp 2013-01-22]. (niem.).
- ↑ a b Rozporządzenie Ministrów: Administracji Publicznej i Ziem Odzyskanych z dnia 12 listopada 1946 r. o przywróceniu i ustaleniu urzędowych nazw miejscowości (M.P. z 1946 r. nr 142, poz. 262).
- ↑ a b c HeinrichH. Adamy HeinrichH., Die schlesischen Ortsnamen, ihre Entstehung und Bedeutung. Ein Bild aus der Vorzeit, wyd. 2, Breslau: Verlag von Priebatsch’s Buchhandlung, 1888, s. 11, OCLC 456751858 (niem.).
- ↑ Filip Sulimierski (red.), Bronisław Chlebowski (red.), Władysław Walewski (red.): Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. V. Warszawa: nakładem Władysława Walewskiego, 1884, s. 762. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
- ↑ Monika Choroś, Łucja Jarczak, Stanisława Sochacka: Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska. Wyd. 2. Opole, Kluczbork: 1997, s. 64.
- ↑ Alfabetycznie. DIGITA, 2011. [dostęp 2013-01-22]. (pol.).
- ↑ Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, Tom V. 1884. [dostęp 2013-01-19]. (niem.).
- ↑ Jan Łangowski (red.), Edmund Osmańczyk (red.): Leksykon Polactwa w Niemczech. Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939, s. 462. (pol.).
- ↑ Herbert Kunze: Landsmannschaft der Oberschlesier in Karlsruhe. [dostęp 2013-01-22]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (niem.).
- ↑ Stan na 16 czerwca.
- ↑ Stan na 17 maja.
- ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024, s. 45 .
- ↑ Tadeusz Chrzanowski (red.), Marian Kornecki (red.): Katalog zabytków sztuki w Polsce. T. VII: Województwo opolskie. Cz. zeszyt 4: Powiat kluczborski. Warszawa: Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, 1960, s. 35. (pol.).
Bibliografia
- Sulimierski Filip (red.), Chlebowski Bronisław (red.), Walewski Władysław (red.), Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich, tom V; nakładem Władysława Walewskiego, Warszawa 1884
- Łangowski Jan (red.), Osmańczyk Edmund (red.), Leksykon Polactwa w Niemczech; Związek Polaków w Niemczech T.z., 1939
- Chrzanowski Tadeusz (red.), Kornecki Marian (red.), Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VII: Województwo opolskie, zeszyt 4: Powiat kluczborski; Instytut Sztuki Polskiej Akademii Nauk – Dział Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa 1960
|
|
