Huis Loil
Het Huis Loil in 1663, door Jacobus Stellingwerf in 1720 getekend.
Locatie	Loil
Gebouwd in	vóór 1357
Gesloopt in	18e eeuw (middeleeuws kasteel) en 1920 (landhuis)
Herbouwd in	18e eeuw als landhuis
Het Huis Loil in de 18e eeuw.

Het Huis Loil was een kasteel ten noorden van het Nederlandse dorp Loil, provincie Gelderland.

Begin 14e eeuw was er een geslacht Van Loil. In 1357 werd Albrecht Doys van Loel met het kasteel beleend door de graaf van Kleef. Albrecht diende het kasteel als zogenaamd open huis aan de graaf op te dragen.

De heren van Bergh kregen het kasteel midden 15e eeuw door aankoop in handen, nadat ze in 1388 ook al de heerlijke rechten van Didam hadden verworven. Van 1470 tot 1787 werd het kasteel Loil als leen van Bergh uitgegeven, met Henrick van Loell als de eerste leenman. Hij verkocht het kasteel rond 1500. Hierna wisselde het regelmatig van eigenaar.

In 1781 kocht de drost van Didam, Andries Tengbergen, het kasteel, waarmee hij vervolgend beleend werd. Hij liet het oude kasteel vervangen door een landhuis. Na zijn dood in 1787 volgde zijn zoon Johan Andries hem op, maar deze verhuisde naar Doesburg en het kasteel werd voortaan verhuurd. Het zou tot 1865 duren voordat een lid van de familie Tengbergen weer op het kasteel zou verblijven. Het huis werd in die tijd ook wel Huis Tengbergen genoemd. Het laatste familielid woonde er tot 1903.

In 1910 kocht Johannes Freriks het in slechte staat verkerende huis. Na zijn dood kocht de familie Radstake het huis en liet het vervolgens afbreken. Het terrein werd geëgaliseerd, en het puin en de weggegraven grond werden gebruikt om de gracht op te vullen. Op het voormalige kasteelterrein werd een boerderij gebouwd.

Het middeleeuwse kasteel is afgebeeld op een tekening van Jacobus Stellingwerf. De tekening dateert uit 1720, maar geeft de situatie weer van 1663. Het gaat om een omgracht kasteel met diverse vleugels en een hoektoren.

Het landhuis dat eind 18e eeuw werd gebouwd, was een rechthoekig gebouw met vijf traveeën en twee woonlagen. Het symmetrische bouwwerk werd met een zadeldak afgedekt.

Volgens het leenregister van Bergh was er ook een huis met de naam Kleine Loil. Van 1410 tot 1804 stond het als leen te boek, met Johan van Loel als eerste leenman. Mogelijk was er een familieband met de eigenaren van het Huis Loil. De ligging van Kleine Loil is onbekend.