Hij werd geboren in Haddington, East Lothian. Hij was koning van Schotland vanaf de dood van zijn vader, 4 december1214, tot zijn eigen dood op 6 juli 1249. Alexander huwde in 1221 met Johanna van Engeland (1210-1238), oudste dochter van Jan zonder Land maar zij hadden geen kinderen. Na haar dood hertrouwde hij met Maria van Coucy, een dochter van Enguerrand III van Coucy en in 1241 werd een troonopvolger geboren. Deze was pas acht jaar oud toen de koning verongelukte. De kleine prins volgde onder regentschap op als Alexander III.