Engkilili merupakan sebuah daerah kecil yang terletak di dalam kawasan daerah Lubok Antu, Sri Aman, Sarawak.
Etimologi
Nama Engkilili berasal daripada nama pokok yang banyak tumbuh di pekan ini.[2] Oleh kerana kedudukan kampung ini terletak jauh dari bandar atau pekan, penduduk kampung pada zaman dahulu menggunakan sungai sebagai laluan untuk ke pasar bagi membeli barangan keperluan harian. Mereka berulang-alik ke sana dan setiap hari melihat pokok yang sama sehinggalah menamakan kawasan ini bersempena nama pokok tersebut. Pokok ini hanya tumbuh meliar di kawasan Lubok Antu dan tidak tumbuh di lain-lain kawasan di sekitar Sarawak. Pokok Engkilili boleh tumbuh di daratan atau di dalam sungai. Menyedari kepentingan sejarah kewujudan kampung dari pokok Engkilili, Majlis Daerah Lubok Antu dan Pejabat Daerah Kecil Engkilili turut menanamnya di pintu utama sebagai mercu tanda kampung tersebut.[3] Nama saintifik pokok engkilili ialah Lepisanthes alata. Pokok ini juga dikenali sebagai pokok ceri Terengganu atau perupok.[4] Pokok ini mempunyai buah bertangkai seperti buah anggur.[5] Ketinggiannya boleh mencecah antara 20 hingga 30 meter. Panjang daunnya kira-kira 30 sentimeter dan mempunyai lebar antara lima hingga tujuh sentimeter yang berwarna hijau kekuningan. Buahnya berbentuk bulat yang berlilitan tiga hingga lima sentimeter dan berwarna merah.
Terdapat satu lagi versi nama Engkilili yang bermula dari generasi awal pelombong Cina di pekan ini, iaitu 上梯頭, yang bermaksud "menuju atas tangga" dalam dialek Hakka. Mereka merantau ke pekan Engkilili untuk bekerja dan menetap melalui sungai dari Kalimantan. Tangga telah dibina untuk menaiki dermaga bagi memudahkan para pedagang dan pekerja memunggah barangan. Para pedagang Cina yang berdialek Teo Chew seringkali menyebut kalimat "menuju atas tangga" ketika memunggah barang, maka sebab itulah pekan ini dinamakan sedemikian. Kemudian, tempat ini berkembang dengan pembinaan dermaga baru oleh penduduk tempatan maka, lahirlah nama 下梯頭 (naik tangga,turun tangga). [6]
Sejarah
Kubu Leonora
Kubu Leonora atau Fort Leonora telah dibina pada tahun 1924 oleh Rajah Sarawak yang ketiga iaitu Sir Charles Vyner Brooke. Berbeza dengan kubu yang lain, pembinaan kubu ini tidak berfungsi untuk mempertahankan pekan ini daripada serangan pemberontak ketika era pemerintahan Brooke. ianya dibina sebagai pusat pentadbiran untuk pegawai Sarawak Kingdom di Engkilili. Struktur kubu ini pula terdiri daripada sebuah binaan rumah yang ringkas. Nama kubu ini diambil bersempena nama anak perempuan sulung Charles Vyner Brooke iaitu Dayang Leonora Margaret. Ketika era penjajahan Jepun, kubu ini digunakan sebagai pejabat kempeitai. Pada era penjajahan British pula, ia dijadikan pejabat daerah kecil untuk penjawat Koloni British Borneo. Kubu ini pernah dijadikan markas untuk tentera Komanwel pada tahun 1961-1966 ketika era Konfrontasi Indonesia-Malaysia. Bangunan asal kubu ini telah dirobohkan bagi mendirikan bangunan Pejabat Daerah Kecil Engkilili yang ada sekarang.[7]
Demografi
Etnik dan Agama
Jumlah penduduk mengikut kumpulan etnik di Daerah Kecil Engkilili, Malaysia, 2022.[1]
Antara aktiviti ekonomi di Engkilili ialah pertanian, penternakan dan keusahawanan.
Pertanian
Antara tapak projek tanaman getah di bawah program 1AZAM:
Ajai ak Sagu, Rh. Alo, Ngemah Ili, Engkilili
Bubin Ak Manke, Rh. Alo, Ngemah Ili, Engkilili
Gelin ak Lengatin, Rh. Alo, Ngemah Ili, Engkilili
Penternakan
Projek Ternakan Khinzir
Rh. Karak, Stengin, Engkilili
Rh. Assan, Sedarat Mawang, Engkilili
Projek Ternakan Ayam
Rh. Karak, Stengin, Engkilili
Projek Ternakan Ikan Keli
Rh. Assan, Sedarat Mawang, Engkilili
Keusahawanan
Penjaja menjalankan perniagaan di Market Bersepadu Engkilili dan Pusat Penjaja Kecil Engkilili
Kemudahan Awam Lain
Mahkamah Undang-Undang dan Penguatkuasaan Undang-Undang
Balai Polis Engkilili
Penjagaan Kesihatan
Klinik Kesihatan Engkilili
Perpustakaan
Perpustakaan Awam Majlis Daerah Lubok Antu
Lain-Lain
Dewan Serbaguna Majlis Daerah Lubok Antu
Pejabat Pos Engkilili
Pendidikan
Tiada kampus Institut Pengajian Tinggi Awam (IPTA) atas swasta (IPTS) di Engkilili setakat ini. Antara institusi persekolahan menengah, rendah dan pendidikan awal yang ada di daerah ini ialah :
Batu Nabau merupakan sebuah batu misteri yang mempunyai panjang lebih dari 9 meter, ukur lilit kira-kira 2 meter dan menyerupai seekor ular gergasi. Panjang sebenar batu ini masih tidak diketahui kerana sebahagiannya terbenam ke dalam tanah. Batu ini dipercayai berusia melebihi 1,000 tahun.[8] Batu ini terletak di Bukong, di sebuah bukit yang terletak tidak jauh dari Rumah Nyalau Muang. Terdapat pelbagai versi mengenai Nabau. Menurut lagenda kaum Iban, Nabau merupakan mahkluk "petara" yang bersisik, mempunyai kekuatan luar biasa dan kuasa untuk memberi tuah kepada yang melihatnya.[9] Sisiknya digunakan oleh kaum Iban sebagai "pangkor" untuk memberi kekuatan. Ada masyarakat Iban di Kapit yang mengatakan bahawa Nabau adalah merupakan jelmaan Temenggong Koh melalui mimpi yang dialami anaknya, Datuk Kenneth Kanyan. Temenggong Koh merupakan seorang ketua masyarakat Iban terkenal yang berpengetahuan luas dalam Adat Iban dan sangat dihormati ketika era pemerintahan Brooke.[10] Versi ketiga lagenda ini pula mendakwa bahawa Nabau telah menjelma menjadi manusia dan mengganggu isteri seseorang, lalu dia ditangkap dan dikerat menjadi tujuh bahagian kemudian dibuang ke dalam arus deras di Sungai Rajang.[11] Versi terakhir merupakan lagenda kaum Cina yang mendakwa ular-ular gergasi tersebut menuju Engkilili dari Limbang. Ular jantan yang paling buas kekal di Limbang manakala 6 ekor yang lain telah sampai ke Engkilili. Ular betina yang paling besar antara mereka hendak memasuki lubang namun lubang tersebut terlalu kecil, maka ia tinggal di luar dan bertelur. Ular-ular tersebutlah yang menjadi batu Nabau.[6] Batu ini mendapat perhatian media apabila ada seorang lelaki Siam dari Kuala Lumpur yang bermimpikan ular besar dan akhirnya pergi mencari baru ini. Kini, Batu Nabau menjadi salah satu ikon Engkilili.
Wong Ajong
Sebuah kawasan rekreasi perkelahan yang terletak di Marup. Akses ke Wong Ajong dari kawasan pintu masuk boleh dicapai menggunakan kenderaan kecil seperti motosikal dan basikal sahaja. Berjalan kaki ke Wong Ajong mengambil masa sekitar 25 minit.
