აქადის იმპერია

აქადის იმპერია
იმპერია
ძვ.წ. 2334 — ძვ.წ. 2193

აქადის იმპერიის განფენილობა (ყავისფერი) და სამხედრო კამპანიების მიმართულებები (ყვითელი).
დედაქალაქი აქადი
ენა აქადური, შუმერული
რელიგია შუმერული რელიგია
ფართობი 800,000 km²   (ძვ.წ. 2334)
(308,882 sq mi)
მოსახლეობა უცნობია
მმართველობის ფორმა მონარქია
დინასტია აქადთა დინასტია
პირველი მეფე
 - ძვ.წ. 24 საუკუნე სარგონ აქადელი
უკანასკნელი მეფე
 - ძვ.წ. 22 საუკუნე შუ-ტურული
ისტორიული ერა შეიქმნა (ძვ.წ. 2334)
გაუქმნდა (ძვ.წ. 2193)
ძველი მესოპოტამია
ასირიოლოგია
ქვეყნები / იმპერიები
შუმერი: ურუქიურიერიდუ
ქიშილაგაშინიფური
აქადის იმპერია: აქადი
ბაბილონიისინისუზა
ასურეთი: აშურინინევია
დურ-შარუქინინიმრუდი
ბაბილონიაქალდეა
ელამიამორიტები
ხურიტებიმითანი
კასიტებიურარტუ
ქრონოლოგია
შუმერის მეფეები
ასურეთის მეფეები
ბაბილონის მეფეები
ენა
ლურსმული დამწერლობა
შუმერული ენააქადური ენა
ელამური ენახურიტული ენა
მითოლოგია
ენუმა ელიში
გილგამეშიმარდუქი

აქადის იმპერია იყო ქალაქ აქადის (ჩრდილოეთ შუმერეთი) გარშემო ჩამოყალიბებული სახელმწიფო. აქადის იმპერიის დამფუძნებლად სარგონ ძველი მიიჩნევა. იმპერიამ იარსება ძვ. წ. 2350 - ძვ. წ. 2150 წლებში.

უმის მეფემ ლუგალზაგესმა პირველმა სცადა შუმერული ქალაქების ერთიან სახელმწიფოდ გაერთიანება. მან დაიპყრო თითქმის მთელი ქვემო მესოპოტამია, მაგრამ მისი პოლიტიკით თითქმის ყველა ქალაქი უკმაყოფილო იყო. მალე მას დაუპირისპირდა ადამიანი, რომელიც ისტორიაში შევიდა სარგონ ძველის სახელით (ძვ. წ. 2316 - ძვ. წ. 2261). იგი ჩრდილოეთ ქვემო მესოპოტამიიდან იყო და მისი მშობლიური ენა სემიტური იყო.

სარგონმა დაამარცხა ლუგალზაგესი და დაიმორჩილა მთელი ქვემო მესოპოტამია. თავის დედაქალაქად მან უმნიშვნელო ქალაქი აქადი აირჩია, რომლის ნაქალაქარი დღემდე არაა ნაპოვნი, თუმცა მან ისეთი როლი ითამაშა მესოპოტამიის ისტორიაში, რომ მოგვიანებით მთელ რეგიონს აქადია ეწოდა. სარგონს როგორც ჩანს ბევრი მომხრეები ჰყავდა ხალხის ფართო მასებში, რადგან იგი არ იყო ნომურ არისტოკრატიასთან დაკავშირებული.

შუმერის პოლიტიკურ დამარცხებას არ მოყოლია მისი კულტურის დაკნინება. აქადელებმა იგი გაითავისეს და თავისმხრივ შეიტანეს წვლილი მის განვითარებაში.

სარგონმა შეცვალა ნომური (თემური) ქალაქ-სახელმწიფოების წყობა და ჩამოაყალიბა ერთიანი სახელმწიფო. საერთოდ სარგონმა დაიპყრო ტერიტორია სპარსეთის ყურედან ხმელთაშუა ზღვამდე. სარგონმა ამის გარდა ახლად შექმნილ სახელმწიფოში მოახდინა სხვადასხვა განზომილებების ერთეულების უნიფიკაცია. მის დროს აყვავდა ვაჭრობა.

სარგონის მმართველობა ერთპიროვნული იყო. უკვე მისი ვაჟების მეფობისას მესოპოტამიაში არაერთი აჯანყება მოხდა მათ წინააღმდეგ. სარგონიდები ამ აჯანყებებს სისხლში ახშობდნენ.

მიუხედავად იმისა რომ სარგონიდები სემიტურ-ენოვანები იყვნენ, აკადში ოფიციალური ენა ჯერ კიდევ შუმერული იყო. სემიტური ენა ჯერ კიდევ სარგონამდე იყო გავრცელებული შუმერულ ქალაქებში, მხოლოდ ლაგაში იყო ამ დროისთვის მხოლოდ შუმერენოვანი.

სარგონის უმცროსი ვაჟი მანიშტუშუ აიძულებდა თემებს გაეყიდათ სახელმწიფოსთვის მიწები ნომინალურ ფასად. აქედან ჩანს რომ ამ დროს მესოპოტამიასი მიწის პატრონი იყო არა მეფე, არამედ თემი და მეფე ყიდულობდა მიწებს როგორც კერძო პირი. ამის შესახებ მანიშუტუს ბრძანებით შექმნილია წარწერები, რომლებმაც დღემდე მოაღწია.

სარგონის შვილების აგრძელებდნენ დამპყრობლურ ომებს. მანიშტუშუმ არაერთხელ გაილაშქრა ელამის წინააღმდეგ. მისმა ძმისშვილმა ნარამ-სუენმა (ძვ. წ. 2236 - ძვ. წ. 2200) კი ელამთან წერილობითი ხელშეკრულება დადო, რომლის მიხედვითაც ელამს საგარეო პოლიტიკა აკადთან უნდა შეეთანხმებინა. ეს ჩვენთვის ცნობილი პირველი საერთაშორისო ხელშეკრულებაა. მარამ-სუენის დროს დასრულდა სარგონის მიერ დაწყებული სახელმწიფო რეფორმები და მან აიღო სამყაროს ოთხი მხარის მეფის ტიტული. იგი პირველი იყო, ვინც ცხოვრებაში და არა საკვდილის შემდეგ საკუთარი თავი ღვთაებრივად გამოაცხადა.

აქადის იმპერიის სიძლიერემ ცოტა ხანს გასტანა, უკანასკნელი ძლიერი მეფის შარკალიშარის სიკვდილის შემდეგ ტახტზე მეფეები ერთი მეორეს სწრაფად ცვლიან, ქვეყანაში არასტაბილური მდგომარეობაა. აქადის და სუმერის სახელმწიფო დაიშალა. სემიტური ჩრდილოეთი და შუმერული სამხრეთი ერთმანეთს დაუპირისპირდა. ჩვე არ გვაქვს ცობები იმის შესახებ ებრძოდნენ თუ არა შუმერები აქადელებს იარაღით ხელში, მაგრამ შუმერული ტექსტებიდან კარგად ჩანს მათი უარყოფითი დამოკიდებულება აქადის მიმართ. აქდელებისადმი სიძულვილი იმანაც გამოიწვია, რომ ამ უკანასკნელებმა ნიპურში, შუმერთა წმინდა ქალაქში, დაანგრიეს ენლილის ტაძარი.

მიუხედავად შუდა პოლიტიკური არასტაბილურობისა, აქადის იმპერიის საბოლოო კრახი დაკავშირებულია კუტიების შემოჭრასთან. კუტიების მომთაბარე ტომებმა დაანგრიეს და გაძარცვეს შუამდინარეთის მრავალი ქალაქი, მათ შორის აქადიც გაასწორეს მიწასთან, ისე რომ დღემდე უცნობია თუ სად მდებარეობდა მსოფლიოში პირველი იმპერიის დედაქალაქი.

აქადის, ელამის და ჰურიების სამეფოები ძვ. წ. 2300 წელს

აქადის იმპერიის მეფეები

მეფეები მეფობის დასაწყისი მეფობის დასასრული
სარგონ აქადელი ძვ.წ. 2334 ან 2371 ძვ.წ. 2279 ან 2315
რიმუში ძვ.წ. 2278 ან 2315 ძვ.წ. 2270 ან 2306
მანიშტუსუ ძვ.წ. 2269 ან 2306 ძვ.წ. 2255 ან 2291
ნარამსუენი ძვ.წ. 2254 ან 2291 ძვ.წ. 2218 ან 2254
შარ-კალი-შარი ძვ.წ. 2217 ან 2254 ძვ.წ. 2193 ან 2230
უმეფობის ხანა ძვ.წ. 2192 ან 2230 ძვ.წ. 2169 ან 2226
იგიგი ძვ.წ. 2189 ძვ.წ. 2189
ნანუმი ძვ.წ. 2189 ძვ.წ. 2189
ემი ძვ.წ. 2188 ძვ.წ. 2188
ელულუ ძვ.წ. 2187 ძვ.წ. 2187
დუდუ ძვ.წ. 2186 ძვ.წ. 2168
შუ-ტურული ძვ.წ. 2168 ძვ.წ. 2154

გალერეა

რესურსები ინტერნეტში

Read other articles:

Tommaso Aniello d'Amalfi detto MasanielloRitratto di Masaniello eseguito da Onofrio Palumbo Capitano Generale del Fedelissimo Popolo NapoletanoDurata mandato11 luglio 1647 –16 luglio 1647 MonarcaViceré Rodrigo Ponce de León(Filippo III come Re di Napoli) Predecessorecarica creata Successorecarica abolita Tommaso Aniello d'Amalfi, meglio conosciuto come Masaniello[1] (Napoli, 29 giugno 1620 – Napoli, 16 luglio 1647), è stato un capopopolo napoletano, protagonista d...

 

James Tien dalam pemilu Dewan Legislatif 2016. James Tien Hanzi: 田北俊 Alih aksara Mandarin - Hanyu Pinyin: Tián Běijùn - Wade-Giles: T'ien2 Pei3-chun4 Yue (Kantonis) - Romanisasi Yale: Tìhn Bāk jeun - Jyutping: Tin4 Bak1zeon3 James Tien Pei-chun, GBS, OBE, JP (Hanzi tradisional: 田北俊; lahir 8 Januari 1947) adalah mantan ketua dan pemimpin Partai Liberal dan mantan anggota Dewan Legislatif Hong Kong. Berasal dari latar belakang wirausahawan, ia juga merupakan anggota non-resmi D...

 

Halaman ini berisi artikel tentang tokoh kitab suci agama-agama samawi. Untuk anak adam dalam cerita Islam, lihat Syits. Untuk kegunaan lain, lihat Set (disambiguasi). SetשֵׁתGambar SetBapa-bapa manusia pada masa sebelum air bahMeninggalDiperdebatkanDihormati diYudaisme Kekristenan Islam Mandaeisme SethianismeTempat ziarahDiperdebatkan AnakEnos, 32 other sons, 23 daughtersOrang tuaAdam dan Hawa SyitsشيثKaligrafi Syits 'alaihis-salamGelar Nabi 'alaihis-salam (keselamatan atasnya) AnakEn...

1st Earl of Anglesey The Right HonourableThe Earl of AngleseyPCLord Anglesey, by John Michael WrightLord Privy SealIn office1673–1682MonarchCharles IIPreceded byThe Lord RobartesSucceeded byThe Marquess of HalifaxPresident of the Council of StateIn office23 February 1660 – 28 May 1660Preceded byBulstrode WhitelockeSucceeded byposition abolished (Council of state dissolved, monarchy restored)Treasurer of the NavyIn office1667–1668Preceded bySir George CarteretSucceeded bySir Tho...

 

Space mission concept CubeSat UV Experiment (CUVE)Mission typeReconnaissanceOperatorNASAMission durationCruise: 1.5 yearsScience: ≤ 6 months[1] Spacecraft propertiesSpacecraftCUVESpacecraft typeCubeSatBus12-Units Venus orbiterOrbital parametersInclination90° (elliptic polar orbit)[2] Main telescopeDiameter80 mm [3]WavelengthsUltraviolet - visible(190-570 nm) InstrumentsUV/Vis spectrometer, broad-spectrum UV imager  CubeSat UV Experiment (CUVE) is a space missio...

 

Cet article est une ébauche concernant l’islam. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Abu ad-Darda'aBiographieNaissance 586MédineDécès 653DamasNom dans la langue maternelle أبو الدرداءActivités Marchand, faqîh, cadi, prédicateur, muhaddithConjoints Umm al-Darda (en)Umm al-Darda as-SughraEnfant Bilal ibn Abi Darda (d)Autres informationsConflit Bataille de UhudMaître Mahometmodifier -...

1965 American filmThe Wizard of MarsTheatrical release posterDirected byDavid L. HewittScreenplay byDavid L. HewittStory by David L. Hewitt Armando Busick Produced by David L. Hewitt Joe Karston Gary R. Heacock Starring John Carradine Roger Gentry Vic McGee Jerry Rannow Eve Bernhardt CinematographyAustin McKinneyEdited byTom GraeffMusic byFrank A. CoeDistributed byAmerican General Pictures Inc.Release date 1965 (1965) Running time85 minutesCountryUnited StatesLanguageEnglishBudget$33,000...

 

Boels Dolmans 2016GénéralitésÉquipe SD WorxCode UCI DLTStatut Équipe cycliste professionnelle féminine, cyclisme fémininPays  Pays-BasSport Cyclisme sur routeEffectif 12Directeur sportif Danny StamPalmarèsMeilleur coureur UCI Megan Guarnier (1re)Classement UCI 1reBoels Dolmans 2015Boels Dolmans 2017modifier - modifier le code - modifier Wikidata La saison 2016 de l'équipe cycliste Boels Dolmans est la septième de la formation. L'effectif est quasiment stable avec seulement l'ar...

 

باريس تورز 2006 تفاصيل السباقسلسلة100. باريس تورزمنافسةبرو تور 2006التاريخ8 أكتوبر 2006المسافات254٫5 كمالبلد فرنسانقطة البدايةSaint-Arnoult-en-Yvelines [الإنجليزية]‏نقطة النهايةتورالمنصةالفائز Frédéric Guesdon [الإنجليزية]‏ (La Française des jeux)الثاني كورت اسلي ارفسين (CSC)الثالث ستيوارت اوغرا...

Francesco Vairano al Lucca Comics & Games 2015 Francesco Vairano (Napoli, 11 gennaio 1944[1]) è un doppiatore, direttore del doppiaggio, dialoghista e attore italiano. È conosciuto soprattutto per il doppiaggio di Alan Rickman nel ruolo di Severus Piton nella saga cinematografica di Harry Potter e di Andy Serkis nei panni di Gollum / Sméagol nella trilogia de Il Signore degli Anelli oltre che nel film Lo Hobbit - Un viaggio inaspettato di Peter Jackson;[2] di entrambe l...

 

Mathematician (c. 940-1000) Reproduction of Millī MS 867 fol. 7r, showing his discovery of the law of refraction (from Rashed, 1990). The lower part of the figure shows a representation of a plano-convex lens (at the right) and its principal axis (the intersecting horizontal line). The curvature of the convex part of the lens brings all rays parallel to the horizontal axis (and approaching the lens from the right) to a focal point on the axis at the left. Interpretation of Ibn Sahl's constru...

 

Ini adalah nama Minahasa, marganya adalah Wenas Drs.S.Y. Wenas Kepala Korps Brimob Polri 17 dan 21Masa jabatan2002 – 2009PendahuluBrigjen Pol. Jusuf ManggabaraniPenggantiBrigjen Pol. Imam SudjarwoMasa jabatan1998 – 1999PendahuluBrigjen Pol. SutiyonoPenggantiBrigjen Pol. Firman Gani Informasi pribadiLahir15 Juli 1952 (umur 71)Minahasa, Sulawesi UtaraMeninggal17 Oktober 2022JakartaAlma materAkademi Kepolisian (1974)Karier militerPihak IndonesiaDinas/cabang Ke...

Not to be confused with Hovercraft.Unrealized concept of a flying personal vehicle Maglev hover car A hover car is a personal vehicle that flies at a constant altitude of up to a few meters (yards) above the ground and used for personal transportation in the same way a modern automobile is employed. The concept usually appears in science fiction. In science fiction, it is capable of elevating itself some distance from the ground through some repulsion technology, presumably exploiting some sh...

 

جبل بايكتو     البلد كوريا الشمالية الصين  معرض صور جبل بايكتو  - ويكيميديا كومنز  تعديل مصدري - تعديل   جبال تشانغباي(باللغة الصينية: 长白山-وتعني الجبال الطويلة البيضاء، باللغة الكورية:(백두산) تفصل مقاطعة جيلين في شمال شرق الصين عن كوريا الشمالية.[1][...

 

County in South Dakota, United States Not to be confused with Buffalo, South Dakota. County in South DakotaBuffalo CountyCountyFort Thompson Big Bend Dam.Location within the U.S. state of South DakotaSouth Dakota's location within the U.S.Coordinates: 44°05′N 99°12′W / 44.08°N 99.2°W / 44.08; -99.2Country United StatesState South DakotaFounded1864 (created)1871 (organized)Named forAmerican buffaloSeatGann ValleyLargest communityFort ThompsonArea ...

Area and lake in Cardiff, Wales Area and Lake in WalesCardiff BayWelsh: Bae CaerdyddThe BayArea and LakeCardiff Bay in 2020, Pierhead Building (left), Senedd building (right), and Millennium Centre (behind).Cardiff BayLocation within CardiffPrincipal areaCardiffCountryWalesSovereign stateUnited KingdomPost townCARDIFFPostcode districtCF10Dialling code029UK ParliamentCardiff South and PenarthSenedd Cymru – Welsh ParliamentCardiff South and PenarthWebsitehttp://www.c...

 

Questa voce sull'argomento centri abitati della regione di Ústí nad Labem è solo un abbozzo. Contribuisci a migliorarla secondo le convenzioni di Wikipedia. Dolánky nad OhříComune Dolánky nad Ohří – Veduta LocalizzazioneStato Rep. Ceca Regione Ústí nad Labem DistrettoLitoměřice AmministrazioneSindacoJaroslav Starý TerritorioCoordinate50°28′29″N 14°09′46″E50°28′29″N, 14°09′46″E (Dolánky nad Ohří) Altitudine160 m s.l.m. Superfic...

 

Grade II listed railway station in Cardiff, Wales Cardiff CentralWelsh: Caerdydd Canolog1930s frontage of Cardiff Central station (northern entrance)General informationLocationCardiff, City and County of CardiffWalesCoordinates51°28′32″N 3°10′41″W / 51.4755°N 3.1780°W / 51.4755; -3.1780Grid referenceST181758Owned byNetwork RailManaged byTransport for Wales RailPlatforms8Other informationStation codeCDFClassificationDfT category AKey dates19 June 1850Opened ...

Protests, occupations and riots in New Zealand 2022 Wellington protestsPart of COVID-19 anti-lockdown protests in New ZealandProtesters and their tents in front of Parliament House in Wellington on 13 February 2022 (top); Vehicles lined up on Molesworth Street on 8 February 2022 (bottom left); A vehicle with a protest slogan on 8 February 2022 (bottom right).Date6 February 2022 (2022-02-06) – 2 March 2022 (2022-03-02) (24 days)LocationNew ZealandCaused byC...

 

American college basketball season 1906–07 Army Cadets men's basketballConferenceIndependentRecord9–5Head coachHarry Fisher (1st season)CaptainLewis Rockwell (1st year)Seasons← 1905–061907–08 → The 1906–07 Army Cadets men's basketball team represented United States Military Academy during the 1906–07 college men's basketball season. The head coach was Harry Fisher, coaching his first season with the cadets. The team captain was Lewis Rockwell.[1]...