L'Olimpiala Ludi en Paris, 2024, od oficale la 33ma Olimpiala Ludi, esas internaciona plursporta konkurso qua eventis de la 26ma di julio til la 11ma di agosto2024 en Paris, Francia, kun kelk eventi komencinta ye la 24ma di julio. Lor la Somerala Olimpiala Ludi eventis triesmafoye en Paris, dum la cent-yara aniversario dil Olimpiala Ludi di 1924.[1] La konkursi eventis en Paris ed en altra 16 urbi en kontinentala Francia, ed ank en Teahupoʻo, urbeto en Tahiti, insulo qua apartenas a Franca Polinezia. Ultre Paris, futbalo-partii ank eventis en Nantes, Lyon, Saint-Étienne, Bordeaux, Nice e Marseille. Entote esis 329 eventi de 32 sporti, kun la partopreno di 10 714 atleti de 206 Olimpiala komitati.
La Ludi kustis cirkume 9 miliard Euri[2]. Cirkume 95% del eventeyi esis konstrukturi ja existanta[2], o tempala konstrukturi. Poka nova konstrukturi bezonesis: nova centro por aquala sporti konstruktita proxim stadioStade de France, e nova ludeyo por basketbalo e lukto por 7500 spektanti en Porte de la Chapelle. Ultre to, konstruktesis Olimpiala vilaji por gastigar l'atleti en L'Île-Saint-Denis, Saint-Denis e Saint-Ouen-sur-Seine.
Usa e Popul-Republiko Chinia obtenis la sama quanto di ora medalii: 40. Tamen, Usa recevis plusa arjenta e bronza medalii kam Chinia. Japonia rangizesis en la 3ma plaso, obteninta 20 ora medalii, Australia obtenis 18 ora medalii, e Francia la hosto, obtenis 16 ora medalii. Unesmafoye en la historio Dominika, Santa Lucia, Kabo Verda ed Albania ganis Olimpiala medalii - Dominika e Santa Lucia ganis ora. Ank unesmafoye en lia Olimpiala historio, Guatemala e Botswana ganis ora medalii. L'esquado di refujinti anke ganis lua unesma medalio en la historio - bronza, pri boxo.
La Ludi esis la debuto di brek-danso kom Olimpial evento. Konkursi pri surfo eventis duesmafoye en la historio di la ludi, unesmafoye en Tokyo, 2021.
Komence, Paris, Hamburg, Budapest, Roma e Los Angeles esis kandidati por gastigar la Ludi di 2024. La selekto-proceso lenteskis pro politikala necertesi e senkurajigiva kusti. Hamburg abandonis sua postulo ye la 29ma di novembro 2015, pos plebicito. Roma abandonis sua postulo ye la 21ma di septembro 2016 e mencionis fiskala problemi. Ye la 22ma di februaro, Budapest anke abandonis sua postulo, pos ke peticiono kontre la postulo recevis plusa signaturi kam la bezonita por ula plebicito.
Ye la 9ma di junio 2017, l'Internaciona Olimpiala Komitato kunsidis en Lausanne, Suisia, e decidis diskutar en la renkontro quin gastigus la Ludi di 2024 e 2028, e se esus posibla selektar l'urbi por la du en la sama renkontro. Pos decidar favorebla pri la posibleso di selektar la du sideyi, ye la 13ma di septembro 2017, decidesis unanime ke Paris esus eventeyo, ed anke ke Los Angeles esos eventeyo por l'Olimpiala Ludi di 2028.
Arivo dil Olimpiala torcho, unesma konkursi, e saboto di transporto-sistemo
Quale eventabas omnafoye depos 1928, l'Olimpiala torcho acendesis en Olympia, Grekia. Ol eniris Franca teritorio ye la 8ma di mayo 2024 en Marseille. Pose ol transportesis tra diversa urbi en kontinentala Francia, ed anke tra altra urbi che transmara departmenti Franca[3] dum 67 dii, til l'aperto-ceremonio. Ol arivis en Paris ye la 26ma di julio.
La konkursi di 4 sporti komencis ante l'aperto-ceremonio: futbalo por viri e por mulieri, handbalo por viri e por mulieri, rugbio* por 7 ludisti ed arkpafado. Konkursi pri futbalo e handbalo komencis ante, nam on bezonas adminime 66 hori inter du partii por ke ludisti povas repozar[4]. Pri futbalo por viri esas 16 nacionala squadi konkursanta, kontre ke pri futbalo por mulieri esas 12 nacionala esquadi konkursanta.[4] L'unesma futbalo-partio di la Ludi komencis ye la 24ma di julio, inter Arjentinia e Maroko. Marokani vinkis per 2 goli kontre 1, pos polemiki: invado dil agro da Marokana suporteri pos la duesma golo Arjentiniana, interupto di la partio, nuligo di la duesma golo Arjentiniana, e durigo di la partio pos du hori[5].
Dum la matino dil 26ma di julio, dil dil inauguro-ceremonio, eventis serio di saboto-ataki incendiala kontre ferovoyala sistemo Franca, qua ne rezultis morti, ma afektis plu kam 800 mil uzeri di treno-sistemo, inkluzite TGV-sistemo[6]. Antee, ye la 8ma di mayo, dio kande la torcho arivis en Marseille, lokala policistaro deskovris 4 incendial aparati che ferovoyala lineo inter Aix-en-Provence e Marseille.
Aperto-ceremonio
L'aperto-ceremonio komencis ye 19:30 kloki, GMT+2 (somero-tempo en Francia), la 26ma di julio 2024. Lor duesmafoye en la historio l'aperto-ceremonio eventis exter stadio - unesmafoye esis en 2018, dum l'Olimpiala Ludi di la Yunaro en Buenos Aires. L'oficala protokolo eventis en tempala "stadieto" konstruktita sur placo Trocadéro. On kalkulis ke cirkume 320 mil personi an la rivi di Seine asistis la parado di 80 bateli qui transportis l'atleti. Granda parto di la ceremonio eventis sub pluvo.
Multa elementi di la ceremonio enrejistresis ante, por prizentado sur televiziono o komputatoro, exemple video* qua montris humuristo Jamel Debbouze eniranta stadioStade de France komplete vakua, nam la ceremonio eventus exter la stadio. Ibe, ilu renkontris ex-futbalisto Zinedine Zidane, qua duktis l'Olimpiala torcho sequita da tri pueri, qui reprezentis yari 1900, 1924 e 2024, la trifoye kande Paris gastigis la Ludi. Altr aspekto di la ceremonio enrejistrita hori ante esis kande Lady Gaga kantis Mon truc en plumes. Pos ke el kantis, el dicis: Bonsoir, bienvenue à Paris.
La paradi di nacional atleti eventis sur bateli e bateleti naviginta sur Seine, inter ponti Pont d'Austerlitz e Pont d'Iéna. La 6-kilometra parado-voyo sur Seine emfazis kultural aspekti di la ceremonio ed imaji di Parisana rikonocmarki. Kelka bateli transportis du o plusa delegitari nacionala, kontre ke granda delegitari - exemple l'Usana e la Franca - transportesis sola en singla bateli.
Franca kantistino Axelle Saint-Cirel kantis La Marseillaise dum l'aperto-ceremonio.
La "vivanta pikturo" (France: tableau vivant) reprezentis anciena Greka deo Dionizios, ed esis multe kritikita pro simulachar Supeo santa kun partopreno di drag queens. Politikisti, religiala chefi ed altra individui kritikis ca "vivanta pikturo", exemple juda komentisto Eli David, qua adjetivigis ol kom "shaminda insulto kontre Iesu Kristo e kristanismo".
Diversa Olimpiala championi Franca duktis l'Olimpiala torcho til Gardeno Tuileries, ube Teddy Riner e Marie-José Pérec recevis ol. Le du duktis du torchi til l'Olimpiala kaldrono, ed acendesis ol samatempe. La kaldrono suspensesis da balono plenigita per helio, alta de 30 metri e semblanta varm-aera balono konstruktita da fratuli Montgolfier dum la 18ma yarcento. Dum la dio, la balono levesas, restanta ligata a la sulo, e dum la nokto ol abasesas.
Kanadana kantistino Céline Dion, akompanita da pianisto, kantis Hymne a l'amour, originale enrejistrita da Édith Piaf en 1950.
Sud-Koreani ganis entote 7 medalii pri arkpafado, de qui 5 ora, 1 arjenta ed 1 bronza, en la 5 konkursi disputita: individuala por viri, individuala por mulieri, maskulala esquado, feminala esquado e mixita esquado.[9] Pos la rezulti di lua partopreno en Paris, Sud-Koreano Kim Woo-jin kolektis entote 5 ora medalii pri arkpafado en Olimpiala Ludi, de qui 1 en Rio de Janeiro, 1 en Tokyo, e 3 en Paris.
La konkursi pri sporta pafado eventis che la Nacionala Centro pri Pafado (France: Centre National de Tir), an urbo Châteauroux. Esis entote 15 kategorii - 6 por viri, 6 por mulieri e 3 por mixita esquadi - e 340 pafisti, 170 mulieri e 170 viri. Popul-Republiko Chinia ganis la ora en 5 ek li: 10-metra pafado kun pistolo per kompresita aero por viri, 10-metra pafado per kompresit-aera riflo por viri[10], 25-metra pafado per rapida pistolo por viri, 50-metra pafado per riflo en 3 pozicioni por viri, e 10-metra pafado kun riflo por mixita esquadi. Chiniano Sheng Lihao, qua ganabis 1 arjenta medalio dum l'Olimpiala Ludi en Tokyo, ganis du ora en Paris[10]. Sud-KoreaniniOh Ye-jin, Yang Ji-in e Ban Hyo-jin ganis ora medalii rispektive pri 10-metra pafado kun pistolo per kompresita aero, 25-metra per rapida pistolo, e 10-metra pafado per kompresit-aera riflo. Oh Ye-jin obtenis puntizo 243.2, qua esis Olimpiala rekordo, pafanta kun pistolo per kompresita aero[11]. Adriana Ruano ganis l'unesma ora medalio por Guatemala pri pafado kontre pladi.[12]SuisianinoChiara Leone ganis l'ora por 50-metra pafado per riflo en 3 pozicioni.
La konkursi pri badmintono eventis de la 27ma di julio til la 5ma di agosto che stadio Port de la Chapelle, anke konocata kom Adidas Arena, kun la partopreno di 171 ludisti. Esis 5 kategorii: singla por viri, singla por mulieri, duopla por viri, duopla por mulieri, e mixit esquadi. Ludisti de Popul-Republiko Chinia ganis du ora medalii - duopli por mulieri, e mixit esquadi -, e du arjenta - singli por mulieri e duopli por mulieri. Viktor Axelsen, de Dania, ganis l'ora en la kategorio singla por viri, e An Se-young ganis l'ora en la kategorio singla por mulieri.
Quar konkursi pri biciklagado komencis ye l'esplanadoEsplanade des Invalides: la konkursi pri biciklagado kontrehorloja por viri e por mulieri finis ye la ponto Alexander la 3ma, kontre ke la konkursi pri biciklagado en stradi finis ye la placo Trocadéro. En la du konkursi por viri, BelgoRemco Evenepoel ganis la ora. Du Franci, Valentin Madouas e Christophe Laporte ganis rispektive arjenta e la bronza medalii en la biciklagado en stradi. En la konkurso kontrehorloja por viri, Filippo Ganna ganis l'arjenta e Wout van Aert. Pri biciklagado en stradi por mulieri, Usanino Kristen Faulkner ganis la ora, Nederlandanino Marianne Vos ganis l'arjenta, e Lotte Kopecky, de Belgia, ganis la bronza. Pri biciklagado kontrehorloja por mulieri, Grace Brown de Australia ganis l'ora, Britanianino Anna Henderson ganis l'arjenta, ed Usanino Chloé Dygert ganis la bronza.
La konkursi pri kavalkado eventis che palaco di Versailles, en l'urbo samnoma, inter la 27ma di julio e la 6ma di agosto. Ca yaro, mulieri e viri konkursis kune en 6 kategorii: individuala dresado, esquada dresado, individuala konkurso, esquada konkurso, individuala saltado ed esquada saltado. Exemple, en l'individuala konkurso, Michael Jung de Germania ganis l'ora, Christopher Burton de Australia ganis l'arjenta, e Laura Collett, del Unionita Rejio, ganis la bronza. Pri l'individuala dresado, Jessica von Bredow-Werndl kun kavalino TSF Dalera BB ganis la ora, Isabell Werth kun kavalino Wendy ganis l'arjenta, e Britanianino Charlotte Fry, kun kavalulo Glamourdale ganis la bronza[13]. Entote, Germania ganis ora en 4 ek la 6 kategorii: individuala dresado, esquada dresado, individuala konkurso, ed individuala saltado.
La konkursi pri boxo eventis che stadio Suzanne-Lenglen, parto de la sporto-komplexo por teniso Roland Garros. Partoprenis entote 284 boxisti, de qui la duimo esis mulieri. Viri konkursis en 7 kategorii - infre 51 kg, infre 57 kg, infre 63,5 kg, infre 71 kg, infre 80 kg, infre 92 kg, e plu kam 92 kg -, kontre ke mulieri konkursis en 6 kategorii - infre 50 kg, infre 54 kg, infre 57 kg, infre 60 kg, infre 66 kg, ed infre 75 kg. Uzbekistan ganis 5 ek la 7 ora medalii pri boxo por viri, ecepte en la kategorio infre 63,5 kg (ganita da Erislandy Álvarez, de Kuba), ed en la kategorio infre 80 kg (ganita da Olexandr Hizhiak, de Ukraina). Pri boxo por mulieri, Wu Yu e Chang Yuan, de Popul-Republiko Chinia, ganis ora medalii rispektive en la kategorii infre 50 kg ed infre 54 kg. En la kategorio infre 57 kg, Lin Yu-ting, de Taiwan, ganis la ora.
La konkursi pri tae-kwon-do eventis che palaco Grand Palais, de la 7ma til la 10ma di agosto. Esis 8 kategorii, de qui 4 por viri e 4 por mulieri. Sud-Korea ganis du ora medalii: da Kim Yu-Jin, en la kategorio infre 57 kg por mulieri; e da Park Tae-Joon, en la kategorio infre 58 kg por viri. Uzbekistan anke ganis du medalii: ora da Ulugbek Rashitov, en la kategorio infre 68 kg por viri; ed arjenta da Svetlana Osipova, en la kategorio plu kam 67 kg por mulieri.
La konkursi pri surfo eventis en Teahupoʻo, Tahiti, Franca Polinezia, loko famoza pro sua giganta ondi. Ibe eventis konkursi por viri e por mulieri. La finala konkursi eventis ye la 31ma di julio. Pri surfo por viri, Franco Kauli Vaast ganis la ora, Australiano Jack Robinson ganis l'arjenta, e Braziliano Gabriel Medina ganis la bronza. Pri surfo por mulieri, Usanino Caroline Marks ganis la ora, Brazilianino Tatiana Weston-Webb ganis l'arjenta, e Johanne Defay de Francia ganis la bronza.
La bronza medalio pri futbalo por viri disputesis ye la 8ma di agosto che stadio Stade de la Beaujoire, en Nantes, inter Egiptia e Maroko. Maroko vinkis la partio per 6 goli kontre 0. L'ora medalio disputesis ye la 9ma di agosto che stadio Parc des Princes, en Paris, inter Francia e Hispania. Hispania ganis l'ora medalio pos vinkir Francia per 5 goli kontre 3. Ye la sama dio, disputesis la bronza medalio pri futbalo por mulieri, che stadio Parc Olympique Lyonnais en Décines-Charpieu, urbo an la metropolala regiono di Lyon. Germania vinkis Hispania per 1 golo kontre 0, e grantis la bronza medalio. Ye la 10ma di agosto eventis la disputo pri ora medalio, inter Usa e Brazilia, anke che stadio Parc des Princes. Usanini vinkis Brazilianini per 1 golo kontre 0, e ganis kinesmafoye en lua historio la ora medalio.
La konkursi pri triatlo eventis de la 31ma di julio til la 5ma di agosto, kun la partopreno di entote 110 atleti, de qui 55 viri e 55 mulieri. Viri e mulieri anke konkursis kom mixita esquadi. Triatlo* konsistis ek 1,5-kilometra natado, 40-kilometra biciklo-kurado, e 10-kilometra kurado. La disputi pri natado eventis sur l'aqui di Seine, tamen ca parto preske eliminesis, pro problemi pri kontamino dil aquo. Mem pos la liberigo di natado en Seine, kelk atleti infektesis per bakterioescherichia coli[14]. Pri triatlo* por viri, Britaniano Alex Yee ganis l'ora, Novazelandano Hayden Wilde ganis l'arjenta, e Franco Léo Bergère ganis la bronza. Pri triatlo* por mulieri, Cassandre Beaugrand de Francia ganis l'ora, Julie Derron de Suisia ganis l'arjenta, e Beth Potter del Unionita Rejio ganis la bronza. Pri triatlo* por mixita esquado, Germana ganis l'ora, Usa ganis l'arjenta, ed Unionita Rejio ganis la bronza.
La preliminara partii di handbalo eventis che eventeyo Paris Expo Porte de Versailles, e la finala fazo eventis che stadio Pierre Mauroy, en Lille. Entote 24 esquadi, de qui 12 maskula e 12 femina konkursis dum preliminari. En la finala partii di la turniro por viri, Hispania vinkis Slovenia per 23 punti kontre 22 e ganis la bronza, e Dania vinkis Germania per 39 punti kontre 26, e ganis la ora. En la finala partii di la turniro por mulieri, Dania vinkis Suedia per 30 punti kontre 25 e ganis la bronza, e Norvegia vinkis Francia per 29 punti kontre 21, e ganis la ora.
Ultre handbalo, Paris Expo Porte de Versailles ank esis loko por volebalo-partii en interna korto, por konkursi pri pezo-levo e tablo-teniso. Volebalo-partii eventis de la 27ma di julio til la 10ma di agosto (por viri) e la 11ma di agosto (por mulieri). Pri volebalo por viri, Franca esquado ganis l'ora, Polona esquado ganis l'arjenta, ed Usana esquado ganis la bronza. Pri volebalo por mulieri, Italia ganis l'ora, Usa ganis l'arjenta, e Brazilia ganis la bronza.
Medalii ganita
Yen listo di la landi qui recevis adminime 1 bronza medalio en Paris en 2024.[15]