Área metropolitana de MadridMapa de Madrid e a súa área metropolitana (fai clic no mapa para amplialo)
A área metropolitana de Madrid atópase no centro da Península Ibérica ao redor da súa cidade principal: Madrid. Segundo datos de 2022 da OCDE a área metropolitana de Madrid ten unha poboación de 6.982.656.[1] É a área metropolitana máis poboada de España e a segunda da Unión Europea, por detrás da de París.[2][3][4] Con todo, non existe definición legal de cales son os municipios que se integran nela.
A Comunidade de Madrid é unha comunidade autónoma uniprovincial creada en 1983. No seu artigo 76 («Áreas e entidades metropolitanas»), a Lei 2/2003, do 11 de marzo, de Administración Local da Comunidad de Madrid (BOCM do 18 de marzo de 2003),[5] prevé a creación de áreas metropolitanas:
Mediante Lei da Asemblea de Madrid poderán crearse Áreas ou Entidades Metropolitanas para a xestión de concretas obras e servizos que requiran unha planificación, coordinación ou xestión conxunta en Municipios de concentracións urbanas segundo o disposto no artigo 43 da Lei 7/1985, do 2 de abril, reguladora das Bases de Réxime Local.
Con todo, a Asemblea de Madrid non aprobou, ata o momento, ningunha lei para a formación de comarcas. O rexistro de áreas metropolitanas do Ministerio de Administracións Públicas non mostra ningunha área metropolitana na Comunidad de Madrid, aínda que non hai contradición debido a que se trata dunha lista de entidades supramunicipais e non a unha estreita relación poboacional. En Madrid estas relacións supramunicipais xestiónaas a CAM.
O desenvolvemento da área metropolitana de Madrid estivo marcado tanto polas condicións xeográficas, como polas características económicas e redes de transporte existentes ou as políticas de crecemento dos determinados municipios.
O terreo ao redor da cidade é relativamente chairo, fóra da serra, que dada a súa relativa distancia e situación limítrofe na provincia, non supuxo un obstáculo no crecemento da área. Ao contrario, o crecemento dos municipios da serra foi moito maior que o do resto da Comunidade.[9]
Área metropolitana de Madrid segundo o plan xeral aprobado en 1964.
En 1961, o Goberno redactou o Plan Xeral de Ordenación da área Metropolitana, que foi aprobado en 1963. O 28 de setembro de 1964 promulgouse un decreto mediante o que se creaba a área Metropolitana de Madrid, que inclúe 23 municipios: Madrid, Alcobendas, Alcorcón, Boadilla del Monte, Brunete, Colmenar Viejo, Coslada, Xetafe, Leganés, Las Rozas, Majadahonda, Mejorada del Campo, Paracuellos de Jarama, Pinto, Pozuelo de Alarcón, Rivas-Vaciamadrid, San Fernando de Henares, San Sebastián de los Reyes, Torrejón de Ardoz, Velilla de San Antonio, Villanueva de la Cañada, Villanueva del Pardillo e Villaviciosa de Odón.
Co decreto citado creábase tamén COPLACO (Comisión de Plan e Coordinación da área Metropolitana de Madrid), un organismo da administración estatal pertencente primeiro ao Ministerio de Vivenda e posteriormente ao de Obras Públicas e Urbanismo (sen intervención de concellos nin da Deputación Provincial de Madrid) que tiña o obxectivo de xestionar a planificación urbanística da área metropolitana de Madrid.
Coa chegada da democracia e a constitución dos concellos democráticos en 1979, estes comezaron a reclamar autonomía á hora de redactar os seus plans urbanísticos, potestade que ata entón correspondía en exclusiva ao Ministerio de Obras Públicas e Urbanismo, a través de COPLACO.
Finalmente, coa creación da Comunidade de Madrid, esta asumiu as competencias en ordenación do territorio e COPLACO e a área metropolitana de Madrid desapareceron como entidades administrativas.
Área urbana de Madrid segundo o Atlas da Comunidad de Madrid no limiar do século XXI.
Clasificacións actuais
Debido á falta de ordenación legal da área metropolitana de Madrid tras a asunción das competencias de urbanismo e ordenación do territorio por parte da Comunidad de Madrid e a desaparición de COPLACO, é difícil definir que é exactamente dita área metropolitana.
Atlas de la Comunidad de Madrid en el umbral del século XXI
Máis aló da devandita teoría, diversos organismos da Comunidade de Madrid propuxeron clasificacións. O máis xenérico é o definido no Atlas da Comunidade de Madrid no limiar do século XXI,[11] elaborado pola Dirección Xeral de Economía, pertencente á Consellería de Economía e Innovación Tecnolóxica. Segundo o Atlas, a área metropolitana de Madrid estaría composta por 27 municipios: Madrid, Alcalá de Henares, Alcobendas, Alcorcón, Boadilla del Monte, Brunete, Colmenar Viejo, Coslada, Fuenlabrada, Xetafe, Leganés, Majadahonda, Mejorada del Campo, Móstoles, Paracuellos de Jarama, Parla, Pinto, Pozuelo de Alarcón, Rivas-Vaciamadrid, Las Rozas de Madrid, San Fernando de Henares, San Sebastián de los Reyes, Torrejón de Ardoz, Tres Cantos, Velilla de San Antonio, Villaviciosa de Odón, Villanueva de la Cañada e Villanueva del Pardillo. Isto é, os mesmos municipios que se definiron en 1964 coa suma de Alcalá de Henares, Fuenlabrada, Móstoles e Parla.
Adicionalmente, existen clasificacións, levadas a cabo con propósitos máis específicos (agrícolas, turísticos...), confeccionadas por diversos organismos da administración autonómica han definido informalmente comarcas:
A Guía de Turismo Rural e Activo, editada pola Dirección Xeral de Turismo (Consellería de Economía e Innovación Tecnolóxica) define oito comarcas, deixando fóra de tales comarcas os municipios interiores, pertencentes á área metropolitana de Madrid ou ao Corredor del Henares.
O Libro Branco da Política Agraria e o Desenvolvemento Rural, editado pola Dirección Xeral de Agricultura e Desenvolvemento Rural (Consellería de Economía e Innovación Tecnolóxica) define seis comarcas agrícolas que cobren todo o territorio da comunidade autónoma.
A rexión urbana
A rexión urbana de Madrid é unha área situada no centro da Península Ibérica, que se caracteriza por un maior ou menor grao de dependencia económica, social e cultural con Madrid. Á súa vez, o Gran Madrid é unha conglomeración demográfica que agrupa os maiores núcleos urbanos do centro de España, nunha orde superior á rexión urbana.
Do mesmo xeito que coa área metropolitana, non existe definición oficial, polo que hai distintas fontes sobre a extensión e poboación da rexión.
Clasificacións
Proxecto AUDES
O proxecto AUDES, Áreas metropolitanas de España,[12] define unhas rexións de interese demográfico e estatístico para Madrid, sen relacións urbanas de carácter metropolitano entre os seus municipios como puidesen ser as laborais ou de interdependencia económica. Dada a súa extensión e baixa densidade de poboación esta área non está na liña cunha área metropolitana en sentido estrito, senón máis ben cunha agrupación demográfica doutra orde.
Dados os procesos de definición de áreas metropolitanas do proxecto, dáse a situación de que algunhas áreas menores quedan completamente rodeadas pola de Madrid. Na conclusión do proxecto aclárase que todas estes núcleos forman a área metropolitana da cidade.
Por último, este núcleo central, vese así mesmo rodeado por outra serie de áreas metropolitanas de menor grao, moitas situadas en provincias limítrofes, como Azuqueca de Henares ou Guadalaxara, Illescas ou Toledo, O Espinar ou Segovia. Xuntos todas estas áreas conformarían a máis extensa aglomeración territorial, o Gran Madrid.
Este núcleo urbano non pode ser clasificado como área metropolitana, debido a que ademais de que a súa densidade de poboación é baixa, quedando dentro da definición de rexión urbana, está baseado nunha ordenación comercial do transporte de Madrid e a súa contorna.
Os municipios que formarían esta rexión son os seguintes:
O metro é o fundamental medio de transporte na cidade de Madrid así como nalgúns municipios da súa área metropolitana. Ten 317 km de vías distribuídas en 12 liñas máis un ramal e 3 liñas de tranvía, denominado metro lixeiro, e conta cun total de 316 estacións, converténdoo na segunda rede de metro máis extensa de Europa Occidental.
O proximidades é o principal medio de transporte da área metropolitana de Madrid, a intercomunica e á súa vez relaciónaa con outros municipios fóra desta como Aranjuez e Cercedilla, así como Guadalaxara, Segovia, Ávila e outras cidades de provincias limítrofes. Conta con 339,1 km, 95 estacións (2004) e 9 liñas, unha delas dobre e outra tripla (liña principal e dous ramais). Todas as liñas teñen correspondencia na estación de Atocha excepto a C-9, que conecta co resto da rede en Cercedilla.
Trens de longo percorrido e de alta velocidade (AVE)
Desde Madrid saen trens cara a case todas as capitais españolas, principalmente das estacións de Atocha e Chamartín. Existen catro corredores de tren de Alta Velocidade Española AVE partindo desde Madrid:
Moitos habitantes da área metropolitana utilizan autobuses interurbanos para chegar á capital e logo utilizar o metro ou outros medios. Por iso a rede de autobuses está amplamente interconectada cos ferrocarrís.
O aeroporto de Adolfo Suárez Madrid-Barallas, está situado no nordés de Madrid, a 12 quilómetros do centro. Iniciou o seu servizo en 1928, aínda que se inaugurou oficialmente en 1931 e actualmente está xestionado por Aeroportos Españois e Navegación Aérea. É o principal aeroporto de España.
En 2007 o aeroporto moveu máis de 52 millóns de pasaxeiros, ocupándo o posto número 10 a nivel mundial e cuarto europeo por número de pasaxeiros transportados. É ademais un dos máis extensos e importantes do mundo.
O aeroporto está comunicado coa área metropolitana a través da liña 8 de Metro, as liñas C-10 e C-1 de proximidade e numerosos autobuses.
Hai varios aeródromos militares (Xetafe, Cuatro Ventos e Torrejón), utilizándose os dous últimos tamén para voos privados ou comerciais.
Desenvolvementos urbanísticos
Desenvolvementos urbanísticos da área Metropolitana de Madrid
Desenvolvementos urbanísticos da Coroa Metropolitana de Madrid
↑Bahamonde Magro, Ángel; Otero Carvajal, Luis Enrique. Madrid, de capital imperial a región metropolitana: cinco siglos de terciarización.
↑Juliana, Enric. La deriva de España: geografía de un país vigoroso y desorientado.
↑El área metropolitana de Toledo a debate en la UCLM: «[...] los docentes universitarios manifestaron sus dudas respecto a la viabilidad de este organismo supramunicipal y afirmaron que, en cualquier caso, éste se encontraría englobado en la región metropolitana de Madrid». «[...] cuales son las realidades de Toledo y su área de influencia. La principal de esas realidades, innegable, es la pertenencia a una unidad superior: la región metropolitana de Madrid».
