Naceu en Chernigov[1] o 21 de marzo de 1883, nunha familia de oficiais. O seu pai era militar e terratenente empobrecido.[1] Graduouse no corpo de cadetes de Voronezh en 1901.[1] Contrario para entón ao militarismo, uniuse de inmediato aos círculos revolucionarios.[1] Pola presión do seu pai, ingresou na Escola Militar de Enxeñaría Nikolaiev, aínda que renunciou a xurar a «fidelidade ao Tsar e á Patria», explicando a súa «repugnancia cara ao ambiente castrense». Posteriormente foi detido, podendo saír máis tarde de prisión grazas á influencia do seu pai. En 1902 marchou da súa casa, traballou un tempo como peón e chofer, antes de ingresar pouco despois na Escola Militar[2] de San Petersburgo.
Actividade revolucionaria
Logo de ingresar nunha organización socialdemócrata en Varsovia, ingresou formalmente no Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia en 1903.[1] Creou unha organización revolucionaria na Escola de Infantaría Vladimir de San Petersburgo, onde obtivo o grado militar de cadete. En 1904, graduouse na academia militar da capital.[1]
Terminada a súa traxectoria na Escola Militar de Infantaría Vladimir, foi destinado a Varsovia, onde fundou o Comité Militar do Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia. Logo de servir no extremo oriente, presentou a súa dimisión ao grado de podporúchik, e consagrouse por completo á loita revolucionaria clandestina. Durante a Revolución Rusa de 1905, dirixiu o levantamento[3] en Novo-Alexandria en Polonia e Sebastopol (1906).[2][1] Ao pouco foi detido nesta cidade e sentenciado a matar, conmutada a pena por vinte anos de traballos forzados en Siberia.[1] Escapou[3] de alí en xuño de 1907 e pasou a residir en Finlandia, San Petersburgo e Moscova antes de emigrar a Francia en 1910.[1] Alí uniuse[1] á fracción menxevique do partido na que permaneceu ata abril de 1917, cando se pasou aos bolxeviques.[2]
Decidido opositor de Lenin e os seus seguidores,[3] durante a primeira guerra mundial identificouse coa corrente internacionalista.[1] Editou Golos (A voz) e Nashe Slovo[3] (O noso mundo) colaborando estreitamente con Trotski –co que estableceu unha notable amizade que perdurou na década de 1920–[3] e os membros do Comité Interdistrito.[4] Esta última publicación, malia o humilde da súa extensión e das súas paupérrimas finanzas, atraeu a destacados escritores socialistas –Trotski, Mártov, Lunacharski, Riazánov ou Manuilski– que máis tarde tiveron un destacado papel na revolución rusa.[5]
Asalto ao Palacio de Inverno
Antonov-Ovseenko durante a época da Revolución.
Regresou a Rusia en maio de 1917 e uniuse entón aos bolxeviques.[4] Como membro da Organización Militar, xunto ao Comité Central do Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia (bolxevique), trasladouse a Helsinqui[4] para dirixir o traballo de propaganda entre os soldados do norte e os mariños da frota báltica, ao mesmo tempo publicando o xornal Volná (en ruso: Волна, Onda). Foi un dos participantes máis activos da Conferencia da Fronte de Todas as Rusias e as organizacións de retagarda do Comité Central do Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia (bolxevique), realizado en xuño de 1917, aceptando Antonov-Ovseenko a participación na organización directa das manifestacións contra a Ofensiva Kerenski, que desembocaron na crise de xullo, polo que foi detido polo Goberno Provisional Ruso,[4] e internado na cárcere de Krestý en San Petersburgo, onde xunto con Fiodor Raskólnikov, e en nome dos detidos bolxeviques, escribiron unha protesta contra o arresto non fundamentado. (Na década de 1920, este episodio da vida de Antonov-Ovseenko, segundo as fontes oficiais soviéticas, foi descrito así: «Pola participación na insurrección de xullo, foi detido polo Goberno Provisional, e xunto con Trotski, recluiráselle en Krestý». Logo do cal, será liberado baixo fianza. O 4 de setembro o Centrobalt designou a Antonov-Ovseenko Comisario achego ao Gobernador Xeral de Finlandia.
Foi delegado na Conferencia Democrática de Todas as Rusias, e no Segundo Congreso de Mariños da Frota Báltica (setembro-outubro de 1917), onde se emite o chamamento «A todos os oprimidos dos países». O 30 de setembro elíxese a estrutura da oficina rexional finlandesa do partido bolxevique. É membro do Comité de Organización e do Comité Executivo do Congreso dos Traballadores do Óblast. Participou nos traballos da Conferencia de Organizacións Militares do Partido Obreiro Socialdemócrata de Rusia (bolxevique) da Fronte Norte,[4] levada a cabo o 15 de outubro, onde se elixirá a Asemblea Constituínte Rusa. No informe da sesión do Soviet da Social Democracia Rusa de 23 de outubro dáse conta que a gornición ao completo apoia o establecemento do poder dos Soviets, habendo os Gardas Vermellos ocupado as fábricas e depósitos de armas e reforzaron o anel externo de defensa de Petrogrado, habendo paralizado as accións do Estado Maior da Rexión Militar de Petrogardo.
Como o especialista no campo da arte da guerra, en decembro de 1917 Antonov-Ovseenko tomou o mando do exército vermello no sur do país, que combatían contra os cosacos de Alekséi Kaledin e as forzas ucraínas que apoian á A Rada Central Ucraína. Foi xefe do Grupo de Exército Soviético Ruso que invadiu Ucraína;[2] entrou en Khárkiv, onde o Congreso dos Soviets proclamou o poder en Ucraína, logo do cal, entregoulle o mando militar ao eserista de esquerda Mikhaíl Muraviev, encabezando este a loita contra os exércitos cosacos en calidade de comandante do Exército Soviético no Sur de Rusia (de marzo a maio de 1918). Trala firma do Tratado de Brest-Litovsk e a orde de Lenin de retirarse da zona, Antonov-Ovseenko pasou a combater na fronte oriental da guerra civil.[2]
Días logo da derrota dos Imperios Centrais na guerra mundial, relevóuselle do mando dun grupo de exércitos da fronte oriental para encargárselle a formación dun exército que invadise Ucraína menos de dúas semanas máis tarde.[2] O 19 de novembro, o novo Comité Militar Revolucionario de Ucraína, instalouse Kursk cun nome suposto para non espertar sospeitas da súa misión real.[7] A Antonov-Ovseenko acompañábanlle Stalin, Vladimir Zatonski e Georgi Piatakov como membros do comité.[2] A súa fronte, con todo, era secundario para o alto mando bolxevique, máis preocupado polos combates no leste e no sur –contra os cosacos de Piotr Krasnov–.[8] As diferentes prioridades de Ioakim Vatsetis, ao mando das forzas bolxeviques no seu conxunto, e de Antonov-Ovseenko conduciron a continuos rozamentos entre os dous.[8] Tivo que reunir a toda velocidade unidades para a inmediata invasión, utilizando algunhas a medio formar ou mal armadas xunto con forzas de desertores, partisanos e campesiños.[8] Non estaba moi claro ademais que unidades estaban realmente baixo o seu mando.[8] Dirixiu a fronte ucraína entre decembro de 1918 e xuño de 1919.[4]
Logo da retirada do exército alemán, de xaneiro a xuño de 1919, Antónov-Ovséyenko mandou ao exército na fronte ucraína, ao mesmo tempo que dirixiu os asuntos militares da República Popular de Ucraína, participando activamente nas operacións militares contra o exército da República Nacional Ucraína, e a reconstitución do poder soviético en practicamente todo o territorio de Ucraína.
Estaba activamente preocupado polos temas de carácter social e económico, así cando os propietarios das empresas de Khárkiv negáronse a pagar aos obreiros o seu soldo, que protestaban para a introdución da xornada de traballo de 8 horas, Antonov-Ovseenko meteu a 15 capitalistas nun vagón de tren, e esixiulles un millón en efectivo, ameazando, en caso contrario, con envialos ao traballo nas minas.
Antonov-Ovseenko participou activamente no brutal esmagamento da Rebelión de Tambov en 1921.[4] Entre 1919 e 1920 tratou de loitar contra o descontento popular desde o seu posto de Presidente do Comité Executivo do Óblast de Tambov, e en 1921 recibiu plenos poderes do VTsIK para a loita contra o bandoleirismo no Óblast de Tambov, axudado activamente por Mikhaíl Tujachevsky no esmagamento da rebelión antibolxevique de campesiños por parte do Exército Vermello, coñecido na historiografía soviética como «antónovischina».
Entre 1920 e 1921, foi membro da presidencia colexiada da Comisaría de Traballo e do NKVD.[4]
Época soviética
No XI Congreso do partido, opúxose á implantación da NEP.[4]
Nos anos de Guerra Civil, Antónov-Ovséyenko formouse como un experimentado funcionario do partido, e o seu traballo levouno entre 1922 e 1924 á xefatura do Departamento Político do Consello Militar Revolucionario (РВС nas súas siglas cirílicas). Opoñíase activamente á ampliación do poder de Stalin, chamándoo déspota, unha ditadura personalizada. Por iso, Antonov-Ovseenko apoiou a Trotski, co que tiña boas relacións, e adheriuse entre 1923 e 1927 á «esquerda» trotskista, aínda que presioado en 1928 viuse obrigado a romper con ela.[4] Durante esta década, traballou na diplomacia soviética en varios países: Checoslovaquia (1925), Lituania (1928) e Polonia (1930).[4] Na década de 1930 permitíuselle traballar en temas xurídicos, chegando a ser o fiscal xefe da a RSFSR, (1934) e comisario de Xustiza do Pobo da RSFSR (1937).
Na guerra civil española foi cónsul xeral da URSS en Barcelona (de 1936 a 1937),[4] prestando grande apoio ao exército republicano como conselleiro militar. Da colección de documentos do mencionado Antonov-Ovseenko, testemuñou que trataba de intervir en defensa da liña de Stalin, contra a oposición dos anarquistas e do POUM, que controlaban o movemento antifascista de Cataluña, e foi nomeado por Juan Negrín como «o catalán máis grande que os mesmos cataláns». Despois do conflito xurdido entre o cónsul xeral e Juan Negrín, presentou a súa dimisión.
A finais de 1937, Antonov-Ovseenko foi destituído en España e posteriormente arrestado polo NKVD durante a Gran Purga de 13 de outubro de 1937. Nomeóuselle brevemente comisario de Xustiza en 1938.[4] O 8 de febreiro de 1938 foi condenado a matar polo Colexio Militar da Corte Suprema da URSS «por pertencer a unha organización terrorista trotskista e por espionaxe» e fusilado o ano[4] seguinte, en 1939. Foi rehabilitado postumamente en 1956.[4]
