PROFILPELAJAR.COM

Norah Borges
	; (1928)
Biografía
Nacemento	(es) Leonor Fanny Borges Acevedo ; 4 de marzo de 1901 ; Buenos Aires, Arxentina
Morte	20 de xullo de 1998 (97 anos); Buenos Aires, Arxentina
Lugar de sepultura	Cemitério da Recoleta (pt)
Outros nomes	Norah Borges
Actividade
Ocupación	pintora, crítico de arte, ilustradora, debuxante
Empregador	La Barraca
Obra
Arquivos en	Hesburgh Libraries Rare Books & Special Collections (en) ;
Familia
Cónxuxe	Guillermo de Torre (1928–1971)
Pais	Jorge Guillermo Borges e Leonor Acevedo Suárez
Irmáns	Jorge Luis Borges

Norah Borges, pseudónimo de Leonor Fanny Borges,^[1] nada en Buenos Aires o 4 de marzo de 1901 e finada na mesma cidade o 20 de xullo de 1998, foi unha artista plástica e crítica de arte arxentina pertencente ao Grupo de Florida.

Era irmá do escritor Jorge Luis Borges, quen a alcumaba Norah e retratábaa así

En todos os nosos xogos era ela sempre o caudillo, eu o que ficaba atrás, o tímido, o submiso. Ela subía á azotea, rubía ás árbores e aos outeiros. Eu seguíaa con menos entusiasmo que medo.

J. L. Borges, Norah

Traxectoria

O seu pai foi o avogado Jorge Guillermo Borges; e a súa nai, a tradutora Leonor Rita Acevedo.^[2] En 1912 marchou coa familia a Suíza para tratar a cegueira progresiva do pai. Estudou na École deas Beaux-Arts de Xenebra co escultor clasicista Maurice Sarkisoff e con Arnaldo Bossi en Lugano, preto de expresionistas alemáns no exilio como Ernst Kirchner. Con Bossi aprendeu xilografía e a estética expresionista, segundo declarou ela mesma nunha reportaxe de 1940 na revista Atlántida.^[3] En Suíza escribiu e ilustrou o seu primeiro libro poético, Notas lejanas (1915).^[4] A estancia en Europa prolongouse por mor da Primeira Guerra Mundial até 4 anos.

Nunha viaxe pola Provenza, Norah ficou moi abraiada con Nîmes, paisaxe ao que dedicou algunhas pezas. Posteriormente entraron en España, onde ampliou os seus estudos e participou nas Vangardas. Instaláronse primeiro en Barcelona e logo, en 1919, en Palma de Mallorca, onde Norah estudou con Sven Westman. Alí os irmáns Borges colaboraron na revista Baleares, Norah co seu «Músicos ciegos». Despois, en Sevilla, entraron no Ultraísmo; publicou traballos seus en Grecia, Vltra, Tableros e Reflector, así como o proxecto de portada para El jardín del centauro en 1920, un libro de poemas de Adriano del Valle. Pasaron por Granada e finalmente recalaron en Madrid, onde Norah estudou co pintor Julio Romero de Torres, e estabeleceu amizade amais con Juan Ramón Jiménez. Ilustrou algúns dos seus poemas, mentres que el dedicoulle un dos retratos líricos do seu libro Españoles de tres mundos. Volveron a Palma de Mallorca en xuño de 1920^[5] e en marzo de 1921 tomaron un barco de regreso a Buenos Aires.

Como pintora naíf, Norah vinculouse á vangarda literaria formada polo Grupo de Florida e dende a revista Prisma empezou a divulgar o ultraísmo na Arxentina. Porén, tamén explotou o influxo do cubismo que xa comezara a asimilar cos seus contactos franceses en España nas súas ilustracións para revistas como Mural, Proa ou Martín Fierro. Recuperou as imaxes de balaustradas e testos das casas porteñas e imaxes en extinción como as que compoñen a primeira edición de Fervor de Buenos Aires (1923), o poemario do seu irmán Jorge Luis.^[6]

En 1923 a revista surrealista Manomètre de Lyon e en 1924 a Martín Fierro publicaron as súas pinturas.^[7] En 1926 expuxo 75 traballos (óleos, xilografías, debuxos, acuarelas e tapices) na Asociación Amigos del Arte. En 1928 contraeu matrimonio co español Guillermo de Torre, escritor, crítico, estudoso do ultraísmo e experto nas vangardas artísticas e literarias. Coñecéranse en España cando Norah tiña apenas 19 anos. Tiveron dous fillos: Luis Guillermo (1937-2019) e Miguel (1939-2022).

Na Segunda Guerra Mundial foi vogal suplente na Xunta da Vitoria na Arxentina, asociación feminista antifascista que dirixían Cora Ratto e Ana Rosa Schlieper. Nela militaron a escritora María Rosa Oliver, a fotógrafa Annemarie Heinrich, a psicanalista Mimí Langer, a artista Raquel Forner e o poeta Silvina Ocampo.^[8] Norah ilustrou a edición do seu Cuaderno San Martín como fixera antes con Luna de enfrente e Fervor de Buenos Aires, e cos libros Las invitadas (1961) e Autobiografía de Irene (1962) de Silvina Ocampo.^[9]

Exerceu a crítica de arte en Anales de Buenos Aires co pseudónimo de Manuel Pinedo. Investigou sobre o gravado e non deixou de pintar practicamente até a súa morte, aínda que regalaba a súa obra e non coidou de realizar exposicións regularmente.^[10]

En 1942 publicouse na Arxentina unha edición de Platero y yo de Juan Ramón Jiménez con ilustracións e viñetas de Norah. Tamén exerceu como artista gráfica noutros libros de españois emigrados na Arxentina como Ramón Gómez de la Serna, Rafael Alberti e León Felipe. Amais dos do seu irmán, tamén ilustrou libros doutros escritores arxentinos como Silvina Ocampo, Victoria Ocampo, Adolfo Bioy Casases, Norah Lange e Julio Cortázar. Tamén deseñou escenografía para Federico García Lorca. Foi amiga de Maruxa Mallo e Xul Solar.^[11]

Norah Borges en 1996 nunha entrevista de televisión de Canal 7 (Arxentina)^[12]

Utilizou as técnicas do óleo, a acuarela, o gravado, a xilografía, o debuxo a tinta e lapis, a témperas, o acrílico e o tapiz.

Norah e o seu irmán pertencían a un colectivo de escritores coñecido como o Grupo de Florida. Recibiu este nome porque a redacción de Martín Fierro, a revista en que publicaban, situábase nas proximidades desta rúa bonaerense. Reuníanse na Confeitaría Richmond escritores como Victoria Ocampo, Leopoldo Marechal e Oliverio Girondo, entre outros escritores arxentinos. Situábanse en contraposición dialéctica e literaria co Grupo de Boedo, que publicaba na Editorial Claridad e reuníase no Café El Japonés, de orixe moito máis humilde. Os seus integrantes incluían, entre outros, a Roberto Arlt.^[13]

En 2020 organizouse no Museo Nacional de Belas Artes de Buenos Aires (MNBA) a exposición Norah Borges, una mujer en la vanguardia, unha retrospectiva de toda a súa obra. A mostra, con máis de 200 obras entre pinturas, gravados, ilustracións, tapices e textos, foi comisariada polo investigador Sergio Baur.^[14]^[15]

Os seus restos atópanse na bóveda familiar do Cemiterio de Recoleta xunto ao seu esposo e os seus pais.

Notas

↑ Juan Fernández, Jorge Juan (2019). El hecho religioso diario (en castelán). PPC Editorial. ISBN 9788428833578.
↑ "Norah Borges: una mujer en la vanguardia". Ministerio de Cultura (en castelán). 20 de xaneiro de 2020.
↑ "Norah Borges, ilustradora". La Nación (en castelán). 21 de febreiro de 2001. Consultado o 5 de decembro de 2023.
↑ Cultura, Equipo de Desarrollo de la Dirección de Sistemas | Secretaría de Gobierno de. "Museo Nacional de Bellas Artes". Consultado o 2021-06-02.
↑ "Las pinturas sin viento de Norah Borges". Ramona (en castelán). Arquivado dende o orixinal o 2 de xuño de 2021.
↑ Bradford, Matías Serra (2019-12-13). "Norah Borges en el MNBA. Momento de ser norahístas" (en castelán). Consultado o 2021-06-02.
↑ Borges, Norah (febreiro de 1927). "Pinturas". Martín Fierro (en castelán) (38): 307.
↑ García Chacón, Irene; Garcerá, Fran (2018). "Cuando la patria es el idioma: la correspondencia inédita de Norah Borges a Gabriela Mistral (1935-1948)". Investigaciones Feministas (en castelán) 9 (1): 29–46. ISSN 2171-6080. doi:10.5209/INFE.56000.
↑ "Otro cuadro de la Colección Paideia del Estudio Garrido elegido por Correo Argentino para celebrar la Navidad" (en castelán). 5 de xaneiro de 2017. Consultado o 7 de decembro de 2023.
↑ Torresi, Guillermina (23 de agosto de 2016). "Historia de un descubrimiento: Norah Borges, la artista que creaba en la oscuridad". La Vanguardia (en castelán) (Barcelona). Consultado o 7 de decembro de 2023.
↑ Canteros, Gabriela (19 de xullo de 2020). "Con B de Borges". Agencia Paco Urondo (en castelán). Consultado o 7 de decembro de 2023.
↑ Zurbaran El Arte de los Argentinos (14 de novembro de 2014). Arte - Norah Borges, "El Arte de los Argentinos" Programa 024, Bloque 2 – Zurbarán (en castelán).
↑ "Norah Borges y sus personajes que sueñan con el amor.". 3 Minutos de Arte (en castelán).
↑ Centenera, Mar (9 de xaneiro de 2020). "Norah Borges sale de las sombras en Argentina". El País (en castelán) (Buenos Aires). ISSN 1134-6582. Consultado o 8 de decembro de 2023.
↑ "Una retrospectiva pone en valor la obra de Norah Borges, “la pintora del ultraísmo”". Artishock (en castelán). 13 de xaneiro de 2020. Consultado o 8 de decembro de 2023.

Bibliografía

Baur, Sergio (2001). "Norah Borges, musa de las vanguardias". Cuadernos hispanoamericanos (en castelán) (610): 87–96. ISSN 0011-250X.
Lorenzo Alcalá, May (2009). Norah Borges: La Vanguardia Enmascarada. Lectores (en castelán). Buenos Aires: Eudeba. ISBN 9789502316970.