Campo de concentración utilizado para albergar canadenses de orixe xaponesa durante a segunda guerra mundial na Columbia Británica.Lizzie van Zyl, bóer morta no campo de concentración inglés de Bloemfontein na Segunda Guerra Bóer.
Un campo de concentración é unha instalación destinada a recluír persoas pola súa oposición a un réxime político, pola súa etnia ou relixión ou pola súa orientación sexual.
Campo de concentración de Mauthausen en Austria, 2002.Campo de concentración de Mauthausen en Austria, 2002.Campo de concentración de Mauthausen en Austria, 2002.Campo de concentración de Mauthausen en Austria, 2002.
O estado de guerra declárase en Galicia o 20 de xullo de 1936, abarcando a maioría do territorio en poucos días (agás Ferrol, Tui e os arrabaldes obreiros de Vigo e A Coruña). A rápida toma de poder e organización en terras galegas, constituíndose na despensa e retagarda da fronte nacional, implica unha enorme dificultade dos partidarios republicanos para escapar: imposible por mar, coa fronteira portuguesa pechada e con Asturias moi lonxe, só queda ter sorte, esconderse ou saltar ao monte coma "fuxido".
Prisións
A enorme cantidade de detidos e denunciados por parte de militares, párrocos, gardas civís e cidadáns en xeral obriga ao Comandante Militar de Ourense a certificar o 25 de xullo de 1936 a calidade do Mosteiro de San Salvador de Celanova coma primeira prisión. Os primeiros reclusos chegan ao día seguinte. Ao mesmo tempo comeza a usarse o soto do concello de Bande coma cárcere feminino. No verán seguinte, as novas prisións habilitadas serán o Mosteiro de Oseira en San Cristovo de Cea e o Hospital Vello da capital ourensá, xunto coas dez prisións do Partido da Falanxe. Entre novembro de 1937 e setembro de 1938 usouse o futuro cuartel militar do Cumial ourensán coma campo de traballo e reclusión (un decreto de maio de 1937 recoñecíalles o dereito ao traballo).
Canto ás novas creacións, a directiva cambia de rumbo coa centralización penitenciaria no Servizo Nacional de Prisións en 1938 e ao desvío á nova Prisión Central de Celanova do incremento de reclusos debido á toma de Asturias. As antigas prisións provisionais quedarían para os presos preventivos ou con menos dun ano de condena.
B: desafecto sen responsabilidades penais probadas;
C: mandos do exército republicano, responsables políticos e sindicais;
D: criminais;
Cruzado con isto está unha clasificación en función da responsabilidade e a sospeita que recaía sobre o individuo: os non culpables en idade militar recrutábanse e os demais liberábanse. Os culpables paseábanse ou enviábanse a un Consello de Guerra. Os sospeitosos axuntábanse nun campo de traballo mentres non se dirimían os seus antecedentes e pasaban a algún dos dous primeiros grupos.
Os presos procedentes de Asturias podían provir dunha fuxida marítima ou dos territorios conquistado:
Os primeiros ían a Ribadeo e logo aos concentradores de Ferrol e da Coruña e logo aos clasificadores de Cedeira e Muros ou de Camposancos, que os enviarían por tren aos penais asturianos vía León.
Os segundos xuntábanse na Praza de touros de Xixón e enviábanse á Coruña, que os remitía ao clasificador de Rianxo (onde se destinaban a un batallón de traballo, a un Consello de Guerra en Asturias ou a Camposancos). O sistema foise centralizando no clasificador de Camposancos e na Prisión de Celanova (e Figueirido, a illa de San Simón na ría de Vigo ou Santa Isabel de Compostela).
Reclusión
A función penitenciaria de prisións, destacamentos, campos de concentración ou batallóns de traballo foi a vinga, aniquilación e exterminio e non a retención ou xuízo. A inhabitabilidade dos edificios, a sobreconcentración, a hixiene ou sanidade precaria, a alimentación deficiente ou a violencia dispararon a morbilidade e mortalidade ata 200 000 persoas nas prisións galegas.
Esta degradación física completábase cunha destrución psicolóxica: humillar, anular, cousificar e amedrentar o opositor ata un asoballamento absoluto. Unha vez eliminados os irrecuperables, a filosofía era un sometemento á ideoloxía vencedora. Para conseguilo desterrábaselle ao preso a idea de provisionalidade con condenas moi elevadas para que interiorizase a culpabilidade e conseguinte expiación mediante a absorción do adoutrinamento. Isto non é máis ca unha reprodución do que se vai implantar a grande escala na sociedade: rescate moral por parte da Igrexa, rescate social por parte do Estado e rescate ideolóxico por parte da propaganda. A reclusión penitenciaria ten funcións de redención e expiación de culpas individuais e colectivas inspirado pola participación da Igrexa nacional no sistema, e consideraba aos presos coma enfermos que había que "sandar", "purificar" e "ter en corentena" para non "contaxiar" ao resto da sociedade (o psicólogo Vallejo-Nájera chegaría a afirmar que "o marxismo e a revolución precisan dun tratamento médico, non político").
