Rosa Maria Correia dos Santos Mota (Porto, Portugal, 1958ko ekainaren 29a) Maratoian espezializatutako eta distantzia horretako txapeldun olinpikoa izan zen 1988ko Seulgo Jokoetan atleta portugaldarra.
Hasiera
Atletismoan hasi zen asmaren aurka borrokatzeko medikuek aholkatuta. Hasieran kroseko ekitaldietan parte hartu zuen batez ere.
1980an Pedro Pedrosa ezagutu zuen, bere kirol bizitzan zehar bere entrenatzailea izango zena.
Bere lehenengo lehiaketa nagusia 1982an Atenasen ospatu zen Europako Atletismo Txapelketa izan zen. Emakumezkoen maratoia atletismo lasterketa garrantzitsu baten barruan egiten zen lehen aldia zen, eta Rosa Motak maratoia egiten zuen lehen aldia zen. Faboritoen artean aintzakotzat hartua ez izan arren, urrezko domina 2:36:03an eskuratu zuen, brontzezkoa izan zen Ingrid Kristiansen norvegiarra bezalako espezialista ospetsuari irabazita, .
1983an Chicagoko Maratoi entzutetsua irabazi zuen, 1984an errepikatuko zuen lorpena. Hala ere, 1983ko Helsinkiko Munduko Txapelketan 4. postuan amaitu zuen Grete Waitz norvegiarrak eta munduko errekordun ohiak irabazitako lasterketan.
Historiako emakumezkoen lehen maratoi olinpikoan, 1984ko Los Angeleseko Jokoetan, brontzezko domina txalogarria irabazi zuen, Joan Benoit estatubatuarraren (urrea) eta Grete Waitz norvegiarraren (zilarra) ondoren.
Ospea
Urte horretatik aurrera, Rosa Mota izango zen maratoiko lasterketako menderatzaile nagusia laurogeiko hamarkadaren amaiera arte. Europako txapeldun titulua berreskuratu zuen 1986an Stuttgarten (2h28: 8), munduko txapeldun izendatu zen 1987an Erroman (2h25: 7 eta 7 minutu baino gehiagoko abantailarekin 2. sailkatuarekiko, historiako ablderikhandiena Munduko Kopa nedo Olinpiar Jokoaetan, eta azkenean bere karrerako garaipen garrantzitsuena irabazi zuen, 1988ko Seulgo Olinpiar Jokoetan urrea lortuz.
Seulen Rosa Motak 2 km falta zirenean eraso egin zuen eta 2h25:40 eta 13 segundoko aldearekin irabazi zuen Lisa Martin australiarraren aurretik, zilarrezkoa izan zena (2h25: 53), Brontzea, berriz, Katrin Dörre alemaniarrak eraman zuen, 2h26: 21ekin.
1990ean Europako hirugarren txapeldun titulua irabazi zuen Spliten, lasterketa epiko batean, minutu eta erdiko abantailarekin lehena izan baitzen lasterketan, baina Valentina Yegorova sobietarrak 35. kilometroan harrapatu zuen. Biak azken kilometroetan lehian aritu ziren eta Rosa Motak 5 segunduko aldearekin lortu zuen garaipena, 2h31:27rekin. Europako hiru txapelketa irabazi dituen maratoilari bakarra (emakumea edo gizona) da.
Ekitaldi garrantzitsuetan izandako garaipenez gain, Rosa Motak bere ospea sendotu zuen Bostoneko maratoian, hiru aldiz irabazi zuen (1987, 88 eta 90), Chicagoko maratoian bitan (1983 eta 84) eta Londresko maratoian irabazi zuen. 1991n, bere azken garaipen handia izan zena. Bere beste garaipenak Rotterdamen (1983), Tokion (1986) eta Osakan (1990) lortu zituen.
Erretiratzea
Bere kirol ibilbidearen amaiera gertu zegoen, batez ere aspalditik zituen ziatika arazoengatik. 1991ko Tokioko Munduko Txapelketan ezin izan zuen lasterketa amaitu. 1992ko Londresko maratoian berriro erretiratu ondoren, bere kirol ibilbidea amaitzea erabaki zuen.
Guztira, Rosa Motak 21 maratoi egin zituen 1982 eta 1992 artean, eta horietako 14 irabazi zituen. Bitxikeria moduan, 2h:23:29ko denborarik onena lortu zuen 1985eko Chicagoko Maratoian, non 3. postua bakarrik lortu zuen Joan Benoiten eta Ingrid Kristiansenen atzetik.
Maratoiaz aparte, beste lasterketa batzuetan ere garaipenak lortu zituen, hala nola São Pauloko San Silvestre entzutetsuan, sei aldiz jarraian irabazi zuen 1981 eta 1986 artean, beste inork lortu ez zuen zerbait.
Rosa Mota historiako maratoi lasterkari onenetarikoa da, agian onena Grete Waitz norvegiarrarekin batera. Bere palmaresean munduko errekorra haustea besterik ez zitzaion falta izan. Gainera, Portugalgo kirolak eman duen pertsonaiarik garrantzitsuenetako bat da, Carlos Lopes maratoilariarekin edo Eusebio eta Figo futbolariekin batera.
1998an, Abebe Bikila saria eman zioten New Yorken, distantzia luzeko lasterketetarako entrenamendua garatzen laguntzeagatik.
Markarik onenak
- 5.000 metro - 15:22,97 (1985)
- 10.000 metro - 32:33,51 (1985)
- Maratoia - 2h23:29 (1985)
Kanpo estekak
