Esku-garbiketa

Posterra, eskuak garbitzeko une garrantzitsuak irudikatzen dituena
Haur alemanak, eskuak garbitzen.

Esku-garbiketa eskuko azalean pila daitekeen zikinkeria kentzeko ekintza da, maizenean uraren bitartez. Ekintza hau norbere higienean inportantea izanik, are garrantzitsuagoa da osasun publikora begira, mikrobioak ez hedatzeko edo produktu kimikoen kutsadura kontrolatze aldera.

Ikuspegi historikoa

Esku garbiketa hainbat kultura eta erlijiotan txertatua dago ohitura edo erritual bezala; halere, ez dira urte asko eskuak garbitzea eta osasunaren arteko lotura zuzena egin zela.[1]

Erditzean laguntzen duten pertsonen esku-garbitzeak eragin handia du arazo puerperalen eta jaioberrien heriotz tasekin.[2] XIX. gizaldian, Europan ez zen horrelakorik egiten; 1846ean[3] Ignaz Semmelweiss ginekologo hungariarrak sartu zuen (bere lankideen erresistentziaren aurka, artean ez baitziren mikrobioak ezagutzen); ekarpen honen balioa antibiotikoen, X izpien edo txertoen gainetik jarri izan da bizitzak salbatzeko izan zuen garrantzia kontuan hartuz.[4] Urte gutxi geroago, Krimeako Gerran, Florence Nightingale erizainak bere gerra-ospitalean esku-garbitze protokoloa ezarri zuen oso emaitza onekin, baina honek ere ez zuen ekintza honen hedapen orokorrik ekarri. Ehun urte baino gehiago igaroko ziren Osasun Erakundeek esku-garbitzearen promozioa bere gain hartu arte.[1]

Ur korrontearen hedapena etxebizitzetan higiene neurriak bultzatzeko bide garrantzitsua izan zen, eskuen garbitzea barne. Euskal Herrian XX. mende hasieran orokortu zen.[5]

Epidemiologia

Une jakin batzuetan eskuak xaboiarekin garbitzea gaixotasun askoren hedapena murrizteko modu eraginkorra dela frogatu da, hala nola bide fekal-oralaren bidez transmititzen direnak (kolera eta beste diarrea infekziosoak[6]..), azalekoak (inpetigoa),[7] edo aurpegia ukituz transmititzen diren arnas gaixotasunetan (gripea, hotzeria...). Esku-garbiketa hutsak gaixotasun hauen hilkortasun-ratioa ia %50ean jaisten duela neurtu da.[8]

Egunean zehar, eskuak garbitu beharreko zenbait une garrantzitsu identifikatu dira:

  • Defekazioa: norberak kaka egiterakoan, zein inori (haurrak, gaixoak...) ipurdia garbitzean edo pixoihala aldatzean.
  • Sukaldea: bereziki elikagaiak eskuz erabiltzean.
  • Otorduak: norberak jaterakoan, edo inor elikatzerakoan.
  • Gaixoak artatzean.
  • Animaliekin kontaktua izatean.
  • Zaborra erabiltzean.

Eskuak garbitzearen garrantzia begibistakoa izan zen A gripearen 2009ko eta COVID-19aren 2020ko pandemietan, gaixotasunaren hedapenari eusteko neurri garrantzitsuenetakoa izanik.[9]

Albo-ondorioak

Zenbait kasutan, eskuak gehiegi garbitzearen albo-ondorioak deskribatu dira, hala nola azala lehortzea, ekzemak edo dermatitisa;[10] hori ekiditeko garbigaien formula aproposak diseinatzen dira.[11] Hortaz gain, kasu batzuetan eskuak gehiegi garbitzea nahasmendu obsesibo-konpultsiboekin erlazionaturik egon daiteke.

Teknika

Esku garbiketa Senegalen

Prozedura

Prozedurari buruz, AEB-eko Gaixotasunen Kontrolaren Zentruek pauso hauek gomendatzen dituzte, ura eta xaboia erabiltzen denean:[12]

  1. Eskuak ur-korrontean bustitzea (ur egonkorrak sahiestea gomendatzen da). Tenperatura ez da garrantzitsua.
  2. Eskuak xaboi ugarirekin xaboitu: ahurrak, eskugainak, hatzen arteak eta azazkalak barne.
  3. Eskuak gutxienez 20 segunduz igurtzi.
  4. Aklaratu, ur korronte azpian ere.
  5. Eskuak lehortu, eskupainu garbia edo airea erabiliz.

Gel hidroalkoholiko antiseptikoak erabili ezkero:[13]

  • Antiseptiko ugari isuri: ahurrak, eskugainak, hatzen arteak eta azazkalak bustitzeko beste.
  • 30 segunduz igurtzi, eskuen atal guztietan, likidoa lehortu arte.

Erpurua, eskumuturra, hatzen artea eta azazkaletan arreta jartzea komeni da, askotan ondo garbitu barik gelditzen dira eta.[14]

Garbigaiak

Garbitzerakoan erabiltzen diren gaiaren arabera, prozeduraren efizientzia aldatzen da.

Uraren tenperaturari buruz: jendeak uste duenaren kontra, ur epel-beroak ez du eskuetako mikrobioak hobeto kentzen (kontrara: bakterien hazkundea handiagoa da 37 °C inguruko tenperaturetan). Gai oliotsuetarako, ostera, ur xaboidun beroak hobeto garbitzen du ur xaboidun hotzak baino.[15]

Xaboia erabilita, urak mikrobioak erauzteko duen ahalmena handitzen da.[16] Xaboi motei buruz:

  • Xaboi solidoa: behin eta berriro erabiltzekoa denez, aurreko erabiltzailearen bakteriak hedatzeko arriskua du;[17] halere, zenbait ikerketek arrisku hau oso txikia dela adierazi du dute, bakteriak bitsarekin batera joaten direlako.[18]
  • Xaboi likidoa: osasun erakundeek hauen erabilera lehenesten dute, eskuekin ukitu behar ez diren palanka sistemekin.[19]
  • Antibiotikodun xaboia: ez da frogatu xaboi normalak baino eragin handiagoa dutenik, mikrobioak garbitzerakoan.[20]

Gel hidroalkoholiko antiseptikoak: 60-95% alkohol izaten dute, biskositatea handitzeko gairen batekin nahastean (polimeroak, glizerina, bitsa...).[21] Mikrobioak hiltzeko ahalmen handia badute ere (%99,99 inguru),[22] oso eraginkortasun txikia dute birusen gainean, gastroenteritis gehienak sortzen dutenak kasu.[23] Eskuak oso zikinak daudenean, halere, osasun erakundeek xaboi urez garbitzea hobesten dute, gel antiseptikoen gainetik.[24]

Badira alkoholik gabeko gel antiseptikoak ere; baina alkoholdunak baino eragin gutxiago dute. Azkenaldian benzalkonio kloruroa erabiltzen hasi da, mikrobioen aurkako emaitza hobeekin.[25]

Aukera hauek ez daudenean, eskuak errautsez igurztea gomendatzen da, eragin antiseptiko nabarmena baitu (xaboi uraren mailara ailegatu gabe).[26]

Sinbolismoa

Tsukubai, Japoniako leku sakratuen sarreran eskuak garbitzeko egoten den askatxoa.

Erlijio askotan eskuak garbitzeko erritualak egiten dira, helburu higieniko eta sinbolikoarekin.[27]

Bestalde, "eskuak garbitzea" egindakoaren erantzukizunei izkin ematearekin lotzen den esamoldea da. Hainbat kondairatan aurkitzen den irudia da hori:

Erreferentziak

  1. a b (Ingelesez) «The Global Handwashing Partnership» globalhandwashing.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  2. Rhee, Victor; Mullany, Luke C.; Khatry, Subarna K.; Katz, Joanne; LeClerq, Steven C.; Darmstadt, Gary L.; Tielsch, James M.. (2008-7). «Impact of Maternal and Birth Attendant Hand-washing on Neonatal Mortality in Southern Nepal» Archives of pediatrics & adolescent medicine 162 (7): 603–608.  doi:10.1001/archpedi.162.7.603. ISSN 1072-4710. PMID 18606930. PMC 2587156. (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  3. (Ingelesez) «The Doctor Who Championed Hand-Washing And Briefly Saved Lives» NPR.org (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  4. (Gaztelaniaz) «El médico injustamente odiado que salvó millones de vidas por lavarse las manos» abc 2018-09-28 (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  5. (Gaztelaniaz) Zentzunezko higiene baten alde | Aixebe & Abante Fisioterapia. (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  6. (Ingelesez) Cluster randomised controlled trial. 2019-12-07 (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  7. (Ingelesez) «Impetigo» nhs.uk 2017-10-19 (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  8. (Ingelesez) Curtis, Val; Cairncross, Sandy. (2003-05-01). «Effect of washing hands with soap on diarrhoea risk in the community: a systematic review» The Lancet Infectious Diseases 3 (5): 275–281.  doi:10.1016/S1473-3099(03)00606-6. ISSN 1473-3099. PMID 12726975. (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  9. Eskuak garbitu koronabirusak saihesteko. .
  10. (Ingelesez) «Too-Clean Hands Can Lead to Eczema | Everyday Health» EverydayHealth.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  11. (Ingelesez) Hibbard, John S.. (2005-05). «Analyses Comparing the Antimicrobial Activity and Safety of Current Antiseptic Agents: A Review» Journal of Infusion Nursing 28 (3): 194–207.  doi:10.1097/00129804-200505000-00008. ISSN 1533-1458. (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  12. (Ingelesez) «When and How to Wash Your Hands | Handwashing | CDC» www.cdc.gov 2020-04-02 (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  13. Gold, Nina A.; Avva, Usha. (2020). «Alcohol Sanitizer» StatPearls (StatPearls Publishing) PMID 30020626. (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  14. Wilkinson, Judith M., and Leslie A. Treas.Fundamentals of nursing. 2nd ed. Philadelphia: F.A. Davis Co., 2011. Print
  15. (Ingelesez) Laestadius, Jasminka Goldoni; Dimberg, Lennart. (2005-04). «Hot Water for Handwashing—Where is the Proof?» Journal of Occupational and Environmental Medicine 47 (4): 434–435.  doi:10.1097/01.jom.0000158737.06755.15. ISSN 1076-2752. (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  16. «DOUBLE HAND WASHING WITH A FINGERNAIL BRUSH HACCP – HITM: food science safety and HACCP training and certification provider» web.archive.org 2019-07-02 (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  17. McBride, M E. (1984-08). «Microbial flora of in-use soap products.» Applied and Environmental Microbiology 48 (2): 338–341. ISSN 0099-2240. PMID 6486782. (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  18. Heinze, J. E.; Yackovich, F.. (1988-08). «Washing with contaminated bar soap is unlikely to transfer bacteria.» Epidemiology and Infection 101 (1): 135–142. ISSN 0950-2688. PMID 3402545. PMC 2249330. (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  19. (Ingelesez) CDC. (2020-02-11). «Coronavirus Disease 2019 (COVID-19)» Centers for Disease Control and Prevention (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  20. (Ingelesez) «Plain soap as effective as antibacterial but without the risk» medicalxpress.com (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  21. Menegueti, Mayra Gonçalves; Laus, Ana Maria; Ciol, Márcia Aparecida; Auxiliadora-Martins, Maria; Basile-Filho, Anibal; Gir, Elucir; Pires, Daniela; Pittet, Didier et al.. (2019-06-24). «Glycerol content within the WHO ethanol-based handrub formulation: balancing tolerability with antimicrobial efficacy» Antimicrobial Resistance and Infection Control 8  doi:10.1186/s13756-019-0553-z. ISSN 2047-2994. PMID 31285821. PMC 6591802. (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  22. Rotter. Hand washing and hand disinfection. .
  23. (Ingelesez) «Norovirus | Preventing Norovirus Infection | CDC» www.cdc.gov 2019-12-02 (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  24. (Ingelesez) «Handwashing - Clean Hands Save Lives | CDC» www.cdc.gov 2020-03-24 (Noiz kontsultatua: 2020-04-12).
  25. Garcia R, Hibbard JS. Antimicrobial activity of a recently approved chlorhexidine isopropyl alcohol antiseptic vs. 70% isopropyl alcohol: a randomized, blind trial. An verbal presentation at the 28th Annual Educational Conference and International Meeting of the Association for Professionals in Infection Control and Epidemiology, 12 June 2001.
  26. «Tippy-Tap: A simple low-cost technology for handwashing when water is scarce - The Hygiene Improvement Project (HIP)» web.archive.org 2014-10-25 (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  27. (Ingelesez) Information, National Center for Biotechnology; Pike, U. S. National Library of Medicine 8600 Rockville; MD, Bethesda; Usa, 20894. (2009). Religious and cultural aspects of hand hygiene. World Health Organization (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).
  28. (Ingelesez) Carey, Benedict. (2006-09-12). «Lady Macbeth Not Alone in Her Quest for Spotlessness» The New York Times ISSN 0362-4331. (Noiz kontsultatua: 2020-04-11).

Kanpo estekak

Read other articles:

Linsang Asia[1] Prionodon pardicolor Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Chordata Kelas: Mammalia Ordo: Carnivora Famili: Viverridae Subfamili: PrionodontinaePocock, 1933 Genus: PrionodonHorsfield, 1822 Species Prionodon linsang Prionodon pardicolor Linsang atau Linsang Asia adalah dua spesies musang yang diklasifikasikan dalam subfamili Prionodontinae dalam famili Viverridae. Ada satu genus Asia Tenggara, Prionodon. Kedua genera linsang (Prionodon dan Poiana dari Afrika) da...

 

 

Radio station in Morro Bay, CaliforniaKEBF-LPMorro Bay, CaliforniaFrequency97.3 MHzBrandingThe RockProgrammingLanguage(s)EnglishFormatCommunity radioOwnershipOwnerEstero Bay Community RadioHistoryFirst air dateApril 8, 2014; 9 years ago (2014-04-08)Technical informationFacility ID190768ClassL1ERP100 wattsHAAT-72.7 meters (-238.51 feet)Transmitter coordinates35°22′46″N 120°51′33″W / 35.37944°N 120.85917°W / 35.37944; -120.85917LinksWebcaste...

 

 

Untuk the children's game, lihat Duck Duck Goose. Duck Duck GoosePoster rilis teatrikalSutradaraChris JenkinsProduserPenney Finkelman CoxSandra RabinsDitulis olehRob MuirChris JenkinsScott AtkinsonTegan WestPemeran Jim Gaffigan Zendaya Lance Lim Greg Proops Natasha Leggero Stephen Fry Craig Ferguson Carl Reiner Penata musikMark IshamPenyuntingLisa Linder-SilverPerusahaanproduksiOriginal Force Animation[1]Wanda Media Co., Ltd[2]Jiangsu Yuandongli Computer Animation Co.,Lt...

Election in New Jersey Main article: 1996 United States presidential election 1996 United States presidential election in New Jersey ← 1992 November 5, 1996 2000 →   Nominee Bill Clinton Bob Dole Ross Perot Party Democratic Republican Independent Home state Arkansas Kansas Texas Running mate Al Gore Jack Kemp Pat Choate Electoral vote 15 0 0 Popular vote 1,652,329 1,103,078 262,134 Percentage 53.72% 35.86% 8.52% County Results Clinton   ...

 

 

Sayur asamSayur asamSajianhidangan utamaTempat asalIndonesia[1]DaerahJakarta, Jawa Barat, BantenSuhu penyajianpanas dan suhu ruangBahan utamaberbagai jenis sayuran dalam sup asamSunting kotak info • L • BBantuan penggunaan templat ini  Media: Sayur asam Bumbu untuk sayur asam Sayur asam atau sayur asem adalah masakan sejenis sayur yang khas Indonesia. Ada banyak variasi lokal sayur asam seperti sayur asam Jakarta (variasi dari orang Betawi di Jakarta), sayur asa...

 

 

العلاقات السودانية الناميبية السودان ناميبيا   السودان   ناميبيا تعديل مصدري - تعديل   العلاقات السودانية الناميبية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين السودان وناميبيا.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه ال...

Синелобый амазон Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:ЗавропсидыКласс:Пт�...

 

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: William Goate – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (April 2019) (Learn how and when to remove this template message) William Goatefrom display in Derby MuseumBorn12 January 1836Fritton, Norfolk, EnglandDied24 October 1901 (aged 65)Southsea, Portsmouth,...

 

 

SindaktiliBayi yang baru lahir mengalami sindaktili kompleks sempurna pada dua jari tangan kananInformasi umumSpesialisasiGenetika kedokteran  Sindaktili (dari Bahasa Yunani συν - yang berarti bersama dan δακτυλος yang berarti jari) adalah suatu kondisi di mana dua atau lebih jari menyatu satu sama lain. Kondisi ini sering muncul pada beberapa mamalia, seperti siamang dan diprotodontia,[1] tetapi tidak biasa muncul pada manusia. Klasifikasi Tangan seseorang dengan sind...

Si ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Cet article ne cite pas suffisamment ses sources (mars 2020). Si vous disposez d'ouvrages ou d'articles de référence ou si vous connaissez des sites web de qualité traitant du thème abordé ici, merci de compléter l'article en donnant les références utiles à sa vérifiabilité et en les liant à la section « Notes et références ». En pratique : Quelles sources sont attendues ? Comm...

 

 

Questa voce o sezione sugli argomenti golfi e Friuli-Venezia Giulia non cita le fonti necessarie o quelle presenti sono insufficienti. Puoi migliorare questa voce aggiungendo citazioni da fonti attendibili secondo le linee guida sull'uso delle fonti. Golfo di TriesteIl golfo di Trieste visto dal satellite (NASA)Stati Italia Slovenia Croazia Coordinate45°38′N 13°36′E / 45.633333°N 13.6°E45.633333; 13.6Coordinate: 45°38′N 13°36′E / ...

 

 

† Палеопропитеки Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:СинапсидыКласс:�...

Cầu Long Biên Phủ Chủ tịch Năm 1897, sau khi trở thành kiến trúc sư trưởng Hà Nội, kiến trúc sư Henri Vildieu bắt đầu quy hoạch lại Hà Nội theo phong cách quy hoạch đô thị phương Tây bằng việc xây dựng khu vực hành chính với hàng loạt trụ sở hành chính của Đông Dương và Bắc Kỳ, ông cũng đưa nhà tù (Maison centrale) vào trung tâm khu phố Pháp (tương tự kiểu quy hoạch của nhiều thành phố ...

 

 

2020年夏季奥林匹克运动会波兰代表團波兰国旗IOC編碼POLNOC波蘭奧林匹克委員會網站olimpijski.pl(英文)(波兰文)2020年夏季奥林匹克运动会(東京)2021年7月23日至8月8日(受2019冠状病毒病疫情影响推迟,但仍保留原定名称)運動員206參賽項目24个大项旗手开幕式:帕维尔·科热尼奥夫斯基(游泳)和马娅·沃什乔夫斯卡(自行车)[1]闭幕式:卡罗利娜·纳亚(皮划艇)&#...

 

 

يفتقر محتوى هذه المقالة إلى الاستشهاد بمصادر. فضلاً، ساهم في تطوير هذه المقالة من خلال إضافة مصادر موثوق بها. أي معلومات غير موثقة يمكن التشكيك بها وإزالتها. (أغسطس 2020) هذه مقالة غير مراجعة. ينبغي أن يزال هذا القالب بعد أن يراجعها محرر؛ إذا لزم الأمر فيجب أن توسم المقالة بقوا...

Roland Poirier Martinsson This article is part of a series onConservatism in Sweden Ideologies Christian democracy Liberal Moderate Nationalist Principles Cameralism Duty Elitism Meritocracy Law and order Moderation Lagom Monarchism National romanticism Nationalism Folkhemmet Ordered liberty Patriotism Property rights Prudence Rule of law Social order State church Swedish culture Tradition History Hats Kristersson cabinet Tidö Agreement Peasant armament support march Courtyard Speech Swedish...

 

 

† Большая гавайская древесница Научная классификация Домен:ЭукариотыЦарство:ЖивотныеПодцарство:ЭуметазоиБез ранга:Двусторонне-симметричныеБез ранга:ВторичноротыеТип:ХордовыеПодтип:ПозвоночныеИнфратип:ЧелюстноротыеНадкласс:ЧетвероногиеКлада:АмниотыКлада:За...

 

 

Outbreak of mpox in the Philippines 2022–2023 mpox outbreak in the PhilippinesDiseaseHuman mpoxVirus strainMonkeypox virus (MPV), clade II,[1] 2017–2019 outbreak subclade[2]LocationPhilippinesFirst reportedJuly 28, 2022[a]DateJuly 28 – September 15, 2022 (1 month, 2 weeks and 4 days) Public health emergency of international concern: 23 July 2022 – 11 May 2023 (9 months, 2 weeks and 4 days)Confirmed cases4Recovered4Deaths0 The 2022�...

British writer and physician (1859–1930) Conan Doyle redirects here. For the rugby player, see Conan Doyle (rugby union). For the South African cricketer, see Conan Doyle (cricketer). SirArthur Conan DoyleKStJ, DLDoyle in 1914BornArthur Ignatius Conan Doyle(1859-05-22)22 May 1859Edinburgh, ScotlandDied7 July 1930(1930-07-07) (aged 71)Crowborough, Sussex, EnglandOccupation Writer physician EducationUniversity of EdinburghGenre Detective fiction fantasy science fiction historical...

 

 

Weightlifting at the Olympics Men's 100 kgat the Games of the XXII OlympiadVenueIzmailovo Sports PalaceDate28 JulyCompetitors18 from 16 nationsMedalists Ota Zaremba  Czechoslovakia Igor Nikitin  Soviet Union Alberto Blanco  CubaLos Angeles 1984 → Weightlifting at the1980 Summer OlympicsMen52 kg56 kg60 kg67.5 kg75 kg82.5 kg90 kg100 kg110 kg+110 kgvte These are the results of the Men's Heavyweight I Weightlifting Event (– 100 kg) at the 1980 Olymp...