Valerij Jakovleviĉ BRJUSOV (ruse: Валерий Яковлевич Брюсов; naskita la 1-anjul./13-angreg. de decembro 1873 en Moskvo; mortinta la 9-an de oktobro1924 en Moskvo) estis rusa verkisto, poeto de simbolismo, kultura historiisto kaj modernisto.
Vivo
Valerij Brjusov estis filo de komercisto. De 1892 ĝis 1899 li studis historion en Moskvo. Jam en tiu tempo li publikigis proprajn poemojn influitajn de la franca simbolismo. Tamen ĉefe li verkis sciencajn disertaĵojn pri rusa poezio. En 1903 li eldonis la leterojn de Aleksandr Puŝkin. De 1904 ĝis 1909 li estris la gazeton Vesij ("La pesilo") kaj tiel fariĝis unu el la ĉefaj personoj de la rusa simbolismo. Krome li tradukis, verkis prozaĵojn kaj vojaĝis al okcidenta Eŭropo. Dum la unua mondmilito li tradukis el la armena lingvo, kaj lia kreemo malkreskis. En 1920 li fariĝis – male al aliaj simbolistoj – membro de la komunista partio kaj en 1921 fondis altlernejon de literaturo kaj arto.
En liaj unuaj kantoj sentiĝas la influo de Semjon Nadson, sed poste li kritikas liajn stilon. Brjusov verkis en pluraj plumnomoj. Inter 1900 kaj 1917 li redaktis la revuon de la rusa simbolisma movado.
Sekve de la revolucioj kaj de la akiro de potenco de la Komunistoj, Brjusov rifuzis forlasi Rusion. Li estis subtenanto de la nova komunisma reĝimo kaj fariĝis unu el liaj grandaj subtenantoj inter la poetoj kaj postenis en la sovetia Ministerio pri Kulturo. Kiel danko por lia subteno, altlernejo de poezio en Moskvo estis establita kaj nomita laŭ li post lia morto. La opero Anĝelo de Fajro verkita de komponisto Sergej Prokofjev en 1919 baziĝas sur lia samnoma romano.
