Κατά την περίοδο της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, ανήκε διοικητικά στον Καζά του Πετριτσίου του Σαντζακίου των Σερρών του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης. Οι οικισμοί Ορτά Μαχαλέ, Δερέ Μαχαλέ και Ασαγιά Μαχαλέ, που ήταν σε κοντινή απόσταση μεταξύ τους, είναι γνωστοί και ως Γιουρουκλερί Μαχαλάδες ή απλά Μαχαλάδες.[3][4][5] Όπως μαρτυρά και η ονομασία τους, κατοικούνταν από Γιουρούκους εποίκους. Η ονομασία ορτά στην τουρκική γλώσσα σημαίνει μεσαίος, υποδηλώνοντας ότι ο οικισμός βρισκόταν μεταξύ των Δερέ Μαχαλέ και Ασαγιά Μαχαλέ. Από εκεί προερχόταν ο αρχηγός ένοπλου σώματος Αμπντουλάχ Τσαούς, ο οποίος, κατά την περίοδο του Μακεδονικού Αγώνα, έδρασε υπέρ του ελληνικού επαναστατικού δικτύου στον καζά Πετριτσίου.[6]
Στη στατιστική μελέτη του Βούλγαρου Βασίλ Κάντσωφ, «Μακεδονία, Εθνογραφία και Στατιστική», εκτιμάται ότι το 1900 ο οικισμός είχε 390 Τούρκους κατοίκους.[7] Σε υπολογισμούς που εξέδωσε το έτος 1919 η Επιτελική Υπηρεσία του Ελληνικού Στρατού, προ του 1912 αναφέρονται 480 μουσουλμάνοι κάτοικοι.[8]
Σύγχρονη ιστορία
Με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων και τον προσδιορισμό των ελληνοβουλγαρικών συνόρων με τη Συνθήκη του Βουκουρεστίου, ο οικισμός περιήλθε στην ελληνική επικράτεια και κατά την ελληνική απογραφή του 1913 είχε πληθυσμό 478 κατοίκων.[9] Το 1920 ορίστηκε έδρα της νεοσυσταθείσας κοινότητας Ορτά Μαχαλά της Υποδιοίκησης Σιδηροκάστρου του νομού Σερρών, μαζί με τα χωριά Ασαγιά Μαχαλέ (Κατώμερο), Δερέ Μαχαλέ (Ποταμοχώρι), Τοπολίντσα και Χάνδερε (Ξενόρρευμα).[10][11]
Ο πληθυσμός του οικισμού αυξήθηκε τις παραμονές του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου, λόγω της έντονης στρατιωτικής παρουσίας στην οχυρωματική γραμμή Μεταξά, κατά μήκος των ελληνοβουλγαρικών συνόρων. Κατά την απογραφή του 1940 καταγράφηκαν 295 κάτοικοι, εκ των οποίων οι 210 ήταν άνδρες.[16]
Τα μεταπολεμικά χρόνια ο οικισμός παρέμεινε απομονωμένος από τον υπόλοιπο νομό Σερρών, λόγω χαρακτηρισμού της ευρύτερης περιοχής ως στρατιωτικής απαγορευμένης ζώνης μέχρι το τέλος της δεκαετίας του 1980. Με την κατάργηση της κοινότητας Μεσαίας το 1955, ο εγκαταλελειμμένος οικισμός προσαρτήθηκε διοικητικά στην κοινότητα Νέου Πετριτσίου.[18] Καταργήθηκε και τυπικά το 1961, καθώς έπαψε να καταγράφεται στις ελληνικές απογραφές. Την Πρωτομαγιά του 1990, επιτράπηκε για πρώτη φορά σε πρώην κατοίκους του χωριού, ηλικιωμένους ως επί το πλείστον τότε, να επισκεφθούν με βαθιά συγκίνηση τα χαλάσματα των σπιτιών τους.[19]
Σήμερα, στην τοποθεσία του εγκαταλελειμμένου οικισμού εντοπίζονται σε λιθοσωρούς τα ερείπια των πέτρινων σπιτιών που υπήρχαν κάποτε εκεί, τα οποία έχουν αφομοιωθεί στην ανεπτυγμένη δασική βλάστηση. Υπάρχουν, επίσης, τα ερείπια του δημοτικού σχολείου, όπου στέκουν ακόμη όρθια κάποια τμήματα της πέτρινης τοιχοποιίας του, καθώς και η εκκλησία του Αγίου Δημητρίου σε κακή κατάσταση, μετά την κατάρρευση της στέγης το καλοκαίρι του 2019.[20]
↑Greece 1:100k Topographic Maps - Serrai (στα Αγγλικά). London: Great Britain. War Office. General Staff. Geographical Section. 1944. Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2024.
↑Κετσετζίδης, Ανέστης (1 Σεπτεμβρίου 2013). «Τι ξέρετε για τη Μεσαία Σερρών;». Το Γόνιμο Σερρών Χθες Και Σήμερα (ιστολόγιο). Ανακτήθηκε στις 2 Απριλίου 2024.
↑Εφαρμογή Google Earth, ιστορικά υπόβαθρα Ιουνίου 2019 και Αυγούστου 2019.
