Η της Γ΄ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσις
Η της Γ΄ Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική των Ελλήνων Συνέλευσις, όπως αναφέρεται στα δημοσιευμένα πρακτικά της, ήταν συνταγματική συνέλευση που αποτελούσαν 243 πληρεξούσιοι από 92 εκλογικές περιφέρειες που εκλέχθηκαν στις εκλογές του 1843. Σε κάποιες περιπτώσεις αναφέρεται και ως «Α΄ Εθνική Συνέλευση του 1843»[1] ή Εθνοσυνέλευση του 1843 ή Εθνική Συνέλευση του 1843.
Τις εκλογές για την ανάδειξη των πληρεξούσιων είχε προκηρύξει η προσωρινή (επαναστατική) κυβέρνηση του Ανδρέα Μεταξά και έγιναν στα τέλη Οκτωβρίου σύμφωνα με τον εκλογικό νόμο της 4ης Μαρτίου 1829. Ψήφιζαν όλοι οι άντρες άνω των 25 ετών.[2] Οι εργασίες της ξεκίνησαν στις 3 Νοεμβρίου 1843[3] και τελείωσαν στις 18 Μαρτίου 1844. Οι πληρεξούσιοι ενέκριναν μια επιτροπή από 21 μέλη με εισηγητή το Λ. Μελά η οποία κατάρτισε και το σχέδιο του νέου συντάγματος. Το νέο σύνταγμα βασίστηκε στο Γαλλικό και αποτελούταν από 107 άρθρα.
Ο όρκος που έδωσαν οι πληρεξούσιοι ήταν ο εξής:[4]
Ορκίζομαι εν ονόματι της Αγίας Τριάδος, να εκπληρώσω τα Ιερά του Πληρεξουσίου έργα, πιστός εις την Πατρίδα και εις τον συνταγματικόν Βασιλέα της Ελλάδος Όθωνα, να μην προβάλω μήτε να ψηφίσω τι αντιβαίνον εις την πεποίθησίν μου, αλλά να συντελέσω ευσυνειδήτως εις την σύνταξιν των θεμελιωδών θεσμών, δι’ ών θέλουν εξασφαλισθή τα δικαιώματα και τα συμφέροντα του τε Έθνους μου, και της συνταγματικής μοναρχίας
Αφού ορκίσθηκαν στον παλαιό ναό της Αγίας Ειρήνης, συνήλθαν και συνεδρίασαν στην επιβλητική οικία του Αλέξανδρου Κοντόσταυλου, κτισμένη από το 1833, εν μέσω μεγάλου κήπου, μεταξύ των οδών Σταδίου-Κολοκοτρώνη-Ανθίμου Γαζή-Χρ. Λαδά. Κτισμένη από το Σταμάτη Κλεάνθη πιθανώς, αγοράστηκε από τον Όθωνα, τον Οκτώβριο του 1834, και το 1835 συμπληρώθηκε από οκταγωνική αίθουσα του Θρόνου με επίβλεψη του αρχιτέκτονα Konst. Roezer. Χρησίμευσε ως πρώτο ανάκτορο του Όθωνα και έπειτα ως κτίριο των γραφείων της Αρχιγραμματείας της Επικρατείας και του Ανακτοβουλίου. Στην πρώην οικία Κοντόσταυλου στεγάσθηκε κατά βασιλικήν παραχώρησιν η, κατά το Σύνταγμα του 1844, Βουλή. Τη νύχτα της 17ης-18ης Οκτωβρίου 1854 καταστράφηκε από πυρκαγιά.[8]
Κατάλογος πληρεξουσίων
Πληρεξούσιοι της Εθνικής συνέλευσης του 1843 αναφέρονται παρακάτω (244 σύμφωνα με τον Ευαγγελίδη)[9] (σύμφωνα με τα Πρακτικά 232: αναφέρονται 218 παρόντες και 15 απόντες):[5][10]
Η της τρίτης Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις : πρακτικά εκδοθέντα κατά στενογραφικάς σημειώσεις, Παντελής Κ. Εκ του Τυπογραφείου ο "Ανεξάρτητος" του Π. Κ. Παντελή, 1843
Η της τρίτης Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις : πρακτικά, Εκ του Βασιλικού Τυπογραφείου, 1844
Η της Τρίτης Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις-Πρακτικά, ανατύπωση με ευρετήριο ομιλητών, που συνέταξε ο επιστημονικός συνεργάτης του ΙΣΕ (Ινστιτούτου Συνταγματικών Ερευνών) Μιχ. Τσαπόγας, (1993)
Η της τρίτης Σεπτεμβρίου εν Αθήναις Εθνική Συνέλευσις πρακτικά, Αντ. Ν. Σάκκουλας, 1993
Η 3η Σεπτεμβρίου και το Σύνταγμά της. Αποτιμήσεις 150 χρόνια μετά, [= Ινστιτούτο Συνταγματικών Ερευνών. Μελέτες 11], Αθήνα 1999