Ο Στέφανος Ε΄ Μπάτορυ-Έτσεντ, ουγγρ.: Stephen Báthory of Ecsed (1430 – 1493) από τον Οίκο των Μπάτορυ-Έτσεντ ήταν Ούγγρος διοικητής, «dapiferorum regalium magister» (από το 1458), βασιλικός δικαστής (1471 – 1493) και βοεβόδας της Τρανσυλβανίας (1479 – 1493). Ανέβηκε στην εξουσία υπό τον βασιλιά Mατθία Κορβίνο Ουνυάδη της Ουγγαρίας και μετά το τέλος τού βασιλιά τάχθηκε στο πλευρό του Βλαδίσλαου Β΄ Γιαγκιέλλον της Βοημίας και αργότερα μαζί με τον Παλ Κινίσκι νίκησαν τον πρίγκιπα Ιωάννη Κορβίνο Ουνυάδη στη μάχη του Τσοντέγκυ (1493). Ως αποτέλεσμα της σκληρότητάς του στην Τρανσυλβανία, ειδικά κατά των Σέκελυ, καθαιρέθηκε από τον βασιλιά το 1493, και απεβίωσε λίγο αργότερα.
Βιογραφία
Ο Mατθίας κορβίνος Ουνυάδης όπως απεικονίζεται στο Chronica Hungarorum του Γιοχάννες ντε Τούροτς.
Η οικογένεια Μπάτορυ ήταν μια ισχυρή και με επιρροή ουγγρική οικογένεια ευγενών από τον 14ο έως τον 17ο αι. Οι δύο κλάδοι της οικογένειας παρήγαγαν πολλούς βοεβόδες, πρίγκιπες της Τρανσυλβανίας και έναν βασιλιά (τον Στέφανο Θ΄ Μπάτορυ) της Πολωνίας. Οι Μπάτορυ καταγόταν από την ισχυρή οικογένεια των Γκουτκέλεντ. Ο Στέφανος Ε΄ ήταν του κλάδου Μπάτορυ-Έτσεντ. Το όνομα Μπάτορυ και το οικόσημο της οικογένειας χορηγήθηκαν το 1325. [3][4]
Ήταν γιος του Στεφάνου Γ΄ κυρίου του Μπούιακ, παλατίνου της Ουγγαρίας. Ανιψιός του ήταν ο Στέφανος Ζ΄ κόμης του Τεμεσβάρ, παλατίνος της Ουγγαρίας.
Σταδιοδρομία
Το 1467 πήρε μέρος στην πικρή ήττα του Ματθία Κορβίνου από τη Μολδαβία στη μάχη της Μπάια. Το 1476 ο Ματθίας Κορβίνος αποφάσισε να υποστηρίξει τον Βλαντ Γ' Δράκουλα στην ανάκτηση του θρόνου της Βλαχίας από τον Βασάραβ Γ΄ Λαϊότα. Ως εκ τούτου, έκανε τον Μπάτορυ ανώτατο διοικητή ενός στρατού 8.000 πεζών και 13.000 ιππέων, [5] αλλά επειδή ο Μπάτορυ ήταν μάλλον άπειρος στη στρατιωτική ηγεσία, "την πραγματική ηγεσία μοιράζονταν ο Δράκουλας και ο Σέρβος δεσπότης Βουκ Μπράνκοβιτς. [5] Πριν από αυτό, Ο Δράκουλας και ο Μπάτορυ είχαν πολεμήσει στη Βοσνία, όπου ο Μπάτορυ είχε σταλεί από τον Κορβίνο για να απελευθερώσει έναν Βόσνιο βασιλιά, του οποίου το όνομα ήταν επίσης Mατθίας . Η νέα εκστρατεία θα περιλάμβανε Ουγγρικά, Μολδαβικά και Βλαχικά στρατεύματα, με τη βοήθεια ενός μικρού σερβικού τμήματος [5], που έγραψε στον εξάδελφό του, τον πρίγκιπα Στέφανο Γ' της Μολδαβίας, να τον περιμένει για να συγχωνεύσουν οι δύο τους στρατούς, αλλά η συγχώνευση απέτυχε λόγω καθυστέρησης στην κίνηση των ουγγρικών στρατευμάτων, που οδήγησε στην ήττα του Στέφανου Γ΄ στη μάχη της Βάλεα Άλμπα στις 26 Ιουλίου 1476. Στις 18 Αυγούστου, οι δύο στρατοί συγχωνεύθηκαν και βοήθησαν τον Στέφανο Γ΄ να απαλλαγεί από τους Τούρκους στη Μολδαβία [5]. Έπειτα από μία διαβούλευση που πραγματοποιήθηκε στην πόλη Μπρασόβ, οι Δράκουλα, Μπάτορυ και Μπράνκοβιτς εισέβαλαν στη Βλαχία από τη νότια Τρανσυλβανία με στρατό 35.000, ενώ ο Στέφανος Γ΄ θα τους βοηθούσε επιτιθέμενος στην ανατολική Βλαχία με 15.000 άνδρες. Η επίθεση του Δράκουλα ξεκίνησε στις αρχές Νοεμβρίου 1476 και νίκησε τον ισχυρό στρατό των 18.000 ατόμων του Βασαράβ Γ΄ στο Ρούτσαρ, στα σύνορα Βλαχίας-Τρανσυλβανίας. [6] Και οι δύο στρατοί έχασαν περίπου 10.000 άνδρες. [6] Στις 8 Νοεμβρίου ο Δράκουλας κατέλαβε την πρωτεύουσα του Ταργκόβιστε, όπου συναντήθηκε με τον Στέφανο Γ΄. [6] Οι δυο τους ορκίστηκαν αιώνια πίστη ο ένας στον άλλο, και όταν παρουσία του Μπάτορυ, υποσχέθηκαν και οι δύο να εκτελέσουν μια μεγάλη σταυροφορία κατά των Τούρκων. [6] Μέχρι τις 11 Νοεμβρίου, ο Μπάτορυ ανέφερε στους αξιωματούχους της πόλης του Σίμπιου ότι το μεγαλύτερο μέρος της Βλαχίας βρισκόταν στα χέρια του Δράκουλα, και πρόσθεσε ότι «όλα οι βογιάροι εκτός από δύο, είναι μαζί μας» και «ακόμη και ο τελευταίος σύντομα θα ενωθεί μαζί μας. [6] Στις 16 Νοεμβρίου, το Βουκουρέστι έπεσε στον στρατό του Μπάτορυ και στις 26 Νοεμβρίου, ο Δράκουλας επανεγκαταστάθηκε ως πρίγκιπας της Βλαχίας για τρίτη φορά. [6] Αφού ο Στέφανος της Μολδαβίας και ο Μπάτορυ υποχώρησαν από τη Βλαχία, ο Βασαράβ Γ΄ επέστρεψε στη Βλαχία με στρατό, για να ανακτήσει τον θρόνο του. Τον Δεκέμβριο ο Βασαράβ Γ΄ και ο Δράκουλας συναντήθηκαν στη μάχη. Ο Δράκουλας διέθετε μόνο έναν μικρό στρατό, και σκοτώθηκε στη μάχη.
Μάχη του Πεδίου του Άρτου
Το 1479 ο Στέφανος Ε΄ έγινε κυβερνήτης της Τρανσυλβανίας, και στα τέλη Αυγούστου 1479 μια οθωμανική αποστολή από τη Βοσνία, με διοικητή δώδεκα πασάδες, εισέβαλε στην Τρανσυλβανία με δύναμη 43.000 ανδρών. Οι Τούρκοι κινήθηκαν πολύ γρήγορα μέσα από τη γη ενώ τη λεηλατούσαν, δίνοντας λίγο χρόνο στον Μπάτορυ για να συγκεντρώσει την πολιτοφυλακή του στο Σίμπιου. [7] Ο Παλ Κινίζι, ο μπαν της Τιμισοάρα, υποσχέθηκε να βοηθήσει τον Στέφανο Ε΄. Καθώς ο Μπάτορυ πλησίαζε το Σέμπες, ο Aλί Μπέη, ένας από τους Τούρκους πασάδες, στρατοπέδευσε σε μια πεδιάδα μεταξύ Mούρες και Σέμπες, χωρίς να γνωρίζει ότι ο Kινίζι ήταν επίσης καθοδόν εναντίον του. [7]
Συνέπεια
Ο Στέφανος Ε΄ κατηγορήθηκε ότι χρησιμοποίησε υπερβολική σκληρότητα εναντίον των κατοίκων του Σέκελυ στην Τρανσυλβανία, και καθαιρέθηκε από τον Βλαδίσλαο Β΄ της Ουγγαρίας το 1493. Λίγο αργότερα απεβίωσε. Τα μέλη του Οίκου του επέστρεψαν για να κυβερνήσουν ως βοεβόδες, και στη συνέχεια ως πρίγκιπες, της Τρανσυλβανίας.
↑Moritz Wertner, "Urgeschlechter in Siebenbürgen.", in Archiv des Vereins für siebenbürgische Landeskunde. Neue Folge, Bd. 29, Heft 1 (1899), Hermannstadt 1899, p. 156-235 - also excerpted in Farin, Heroine des Grauens. Elisabeth Báthory. Munich: P. Kirchheim, 2003, p. 356-358. (ISBN3-87410-038-3).
↑Christian von Stramberg, Das Haus Báthory in seinen Verzweigungen bis auf den heutigen Tag, Berlin: Manuscript für Freunde des Hauses, 1853 - quoted in Heroine des Grauens. Elisabeth Báthory. Munich: P. Kirchheim, 2003, p. 354-356, 359-362. (ISBN3-87410-038-3).
↑ 5,05,15,25,3Dracula: Prince of many faces - His life and his times p. 170
↑ 6,06,16,26,36,46,5Dracula: Prince of many faces - His life and his times p. 172
