Το Πλωμάρι είναι κωμόπολη της Λέσβου. Κατά την απογραφή του 2021 αριθμούσε 2.756 κατοίκους, όντας ο δεύτερος σε πληθυσμό οικισμός του νησιού, μετά την πόλη της Μυτιλήνης.
Τοποθεσία
Το Πλωμάρι βρίσκεται στα νότια παράλια του νησιού σε υψόμετρο 20 μέτρα[1] και θεωρείται παραδοσιακός οικισμός. Απέχει περίπου 39 χλμ. νοτιοδυτικά από την Μυτιλήνη. Χτίστηκε στη σημερινή του θέση γύρω στο 1842,[2] όταν εξέλιπε ο φόβος των πειρατών και διασχίζεται από τον χείμαρρο Σεδούντα.
Πλατεία στο Πλωμάρι
Στο κέντρο του οικισμού βρίσκεται ο ναός του Αγίου Νικολάου χτισμένος το 1847. Πρόκειται για τρίκλιτη αιγαιοπελαγίτικη βασιλική με μαρμάρινο κωδωνοστάσιο.[3] Σήμα κατατεθέν του Πλωμαρίου είναι ο πλάτανος της κεντρικής πλατείας της παλιάς συνοικίας,[4] που όπως λέγεται φυτεύτηκε το 1813. Αξιοθέατα είναι η μεγάλη πλατεία της προκυμαίας και το πάρκο με τους φοίνικες, καθώς και το ηρώο με το μνημείο το αφιερωμένο στους εθελοντές που πολέμησαν για την απελευθέρωση της Λέσβου στα 1912.[3]
Ιδιαίτερα χαρακτηριστικά
Το Πλωμάρι αποτελεί λιμάνι με δυναμική τουριστική κίνηση και έχει καταγραφεί σαν η πατρίδα του ούζου και του σαπουνιού. Ξεχωρίζει για την αρχιτεκτονική και τη ρυμοτομία του, καθώς και για το πλήθος των παλιών βιομηχανικών του κτιρίων (ελαιοτριβείων, σαπωνοποιείων, ταρσανάδων κ.τ.λ.). Η παραγωγή του φημισμένου ούζου γινόταν αρχικά σε μικρά τοπικά αποστακτήρια, (που τα αποκαλούσαν «ρακαριά»). Μετά τα τέλη του 19ου αιώνα αναπτύχθηκαν ιδιαίτερα οι ποτοποιίες, όπως και οι σαπωνοποιίες και αναδείχτηκαν σε σημαντικές βιοτεχνίες με αξιόλογη παραγωγή προς εξαγωγή, δίνοντας ώθηση στον πρωτογενή τομέα του νησιού της Λέσβου εν γένει (βλ. Σαπωνοποιία Πλωμαρίου).
Ιστορία
Το πρώτο όνομα του Πλωμαρίου ήταν Ποταμός, από το χείμαρρο Σεδούντα που το διασχίζει[5]. Στα μέσα του 19ου αιώνα, με την εξάλειψη της πειρατείας, το μικρό ψαροχώρι άρχισε να προσελκύει κατοίκους από το ορεινό Μεγαλοχώρι (το παλιό Πλωμάρι).
Το Πλωμάρι γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη τον 19ο αιώνα, τόσο σε ό,τι αφορά το εμπόριο, όσο και τη βιομηχανία, μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή, οπότε έχασε τη δυνατότητα συναλλαγών με τα μικρασιατικά παράλια. Το Πλωμάρι, όπως και η υπόλοιπη Λέσβος ελευθερώθηκαν από τους Οθωμανούς στις 8 Νοεμβρίου 1912.
Σήμερα το Πλωμάρι ανήκει διοικητικά στο Δήμο Μυτιλήνης[6] και οι κάτοικοι ασχολούνται με τη γεωργία, τη κτηνοτροφία, την αλιεία, τον τουρισμό και τη βιοτεχνία. Στο Πλωμάρι λειτουργούν τέσσερις ποτοποιίες που παράγουν το φημισμένο, μυρωδάτο και γλυκόπιοτο Πλωμαρίτικο ούζο.
Αξιόλογα μέρη για επίσκεψη
Πολύκεντρο
Πυρήνας της πολιτιστικής ζωής της πόλης, είναι το «Πολύκεντρο», παλιό σαπωνοποιείο που στεγάζει αίθουσα εκδηλώσεων, συνεδρίων, μόνιμες και περιοδικές εκθέσεις. Φέρνει το όνομα Βενιαμίν ο Λέσβιος, προς τιμήν του εκπρόσωπου του νεοελληνικου Διαφωτισμού, που γεννήθηκε στο Μεγαλοχώρι της επαρχίας Πλωμαρίου.
Άποψη του Πολύκεντρου Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος
Άποψη του Πολύκεντρου Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος
Άποψη του Πολύκεντρου Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος
Άποψη του Πολύκεντρου Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος
Άποψη του Πολύκεντρου Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος
Άποψη του Πολύκεντρου Πλωμαρίου Βενιαμίν ο Λέσβιος
Ο Κόσμος του Ούζου (Ούζο Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου)
Στο Πλωμάρι, στο αποστακτήριο του Ούζου Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτη λειτουργεί Μουσείο Ούζου, με την ονομασία «Ο Κόσμος του Ούζου». Οι επισκέπτες, έχουν την ευκαιρία, να μάθουν για την ιστορία του Ούζου, να αγγίξουν και να μυρίσουν βότανα και καρπούς της Λεσβιακής γης, συστατικά του Ούζου Πλωμαρίου, να περιπλανηθούν στο χώρο της εμφιάλωσης και να παρακολουθήσουν από κοντά όλη την ιεροτελεστία της απόσταξης που γίνεται παραδοσιακά σε 18 μικρούς χειροποίητους χάλκινους άμβυκες. Παράλληλα μπορούν να γευτούν το Ούζο Πλωμαρίου Ισιδώρου Αρβανίτου παίρνοντας μέρος σε γευσιγνωσίες, ενώ στο χώρο, υπάρχει και μια αξιόλογη συλλογή μουσειακών αντικειμένων.[7]
Μουσείο Ούζου (Βαρβαγιάννη)
Στο Πλωμάρι λειτουργεί «Μουσείο Ούζου», (στις εγκαταστάσεις της ποτοποιίας Βαρβαγιάννη), όπου ο επισκέπτης μπορεί να δει παλιούς αποστακτήρες και άλλα σύνεργα του τρόπου παραγωγής του προϊόντος, καθώς και έγγραφα δηλωτικά των τρόπων εμπορίας και των αγορών στις οποίες εξαγόταν.[8]
Μουσείο Σαπουνιού
Στο Πολύκεντρο του Δήμου (το ανακαινισμένο και μετασκευασμένο πρώην σαπωνοποιείο Πούλια) λειτουργεί «Μουσείο Σαπουνιού», όπου εκτίθενται όλα τα σύνεργα παρασκευής του προϊόντος, ετικέτες από διάφορες μάρκες λεσβιακών σαπουνιών, καθώς και η εμπορική αλληλογραφία των ιδιοκτητών του σαπωνοποιείου με αγορές του εξωτερικού.[9] Τέλος, στον ίδιο χώρο λειτουργεί και μόνιμη έκθεση φωτογραφικού υλικού για τα πλεούμενα του Πλωμαρίου, μια και η περιοχή είχε έναν αξιόλογο εμπορικό στόλο, με τον οποίο οι πλοιοκτήτες του Πλωμαριού όργωναν το Αιγαίο και τη Μεσόγειο και έφταναν ως τη Μαύρη Θάλασσα.
Το Πλωμάρι: Τουριστικός προορισμός
Μερική άποψη του Πλωμαρίου από το λιμάνι
Σήμερα το Πλωμάρι αποτελεί έναν αξιόλογο και δημοφιλή τουριστικό προορισμό και ταυτόχρονα τόπο παραγωγής προϊόντων υψηλής ποιότητας όπως είναι το ελαιόλαδο και το ούζο Πλωμαρίου. Eίναι ιδιαίτερα αξιοποιημένο τουριστικά, με πολλά ξενοδοχειακά συγκροτήματα, καταστήματα, ταβέρνες, καφετέριες και μαγαζιά με τουριστικά είδη. Οι παραλίες της περιοχής είναι ιδιαίτερα δημοφιλείς. Ανάμεσά τους ο Άγιος Ισίδωρος, το Αμμουδέλι και η γειτονική Μελίντα.[2]
Η παραλία του Αγίου Ισιδώρου Πλωμαρίου βρίσκεται λίγο πιο έξω από το χωριό και είναι μία από τις μεγαλύτερες παραλίες της Λέσβου.[10] Στην περιοχή ξεχωρίζουν επίσης οι ακρογιαλιές της Μελίντας, το Αμμουδέλι, της Αγίας Βαρβάρας και της Δρώτας. Τα τελευταία χρόνια λειτουργεί στο Πλωμάρι και μικρή μαρίνα δυναμικότητας 60 σκαφών. Κάθε καλοκαίρι πραγματοποιούνται πλήθος πολιτιστικών εκδηλώσεων με σημαντικότερες τη «Γιορτή του Ούζου», τη Ναυτική εβδομάδα και τα «Βενιαμίνεια».[11]
Δέκα χιλιόμετρα βορειότερα βρίσκεται το Μεγαλοχώρι, το παλιό Πλωμάρι, πατρίδα του Σοφού Βενιαμίν του Λεσβίου. Μεγάλο ενδιαφέρον παρουσιάζουν και τα υπόλοιπα ορεινά χωριά της πρώην Επαρχίας Πλωμαρίου. Τα «Πλωμαριτοχώρια», όπως είναι γνωστά, είναι γραφικοί οικισμοί χτισμένοι κι αυτοί στις πλαγιές του Ολύμπου.
Διοικητικά - πληθυσμιακά στοιχεία
Ως οικισμός αναφέρεται επίσημα, μετά την απελευθέρωση της Λέσβου, το 1918 στο ΦΕΚ 116Α - 28/05/1918 να ορίζεται έδρα του ομώνυμου νεοϊδρυθέντος δήμου. Το 2010 με το ΦΕΚ 87Α - 07/06/2010 (σχέδιο Καποδίστριας) ο δήμος καταργήθηκε και ο οικισμός προσαρτήθηκε στο δήμο Λέσβου.[6] Σύμφωνα με το σχέδιο Καλλικράτης και την τροποποίησή του Κλεισθένης Ι, μαζί τον Άγιο Ισίδωρο, το Άνω Χωριό, το Κάτω Χωριό, την Κουρνέλα και τη Μεσούνα αποτελούν την κοινότητα Πλωμαρίου[12] της δημοτικής ενότητας Πλωμαρίου που υπάγεται στο δήμο Μυτιλήνης και σύμφωνα με την απογραφή 2011 απογράφησαν 2.966 κάτοικοι.[13]
.jpg)
