Η στέψη του Λουδοβίκου και της Κλημεντίας - μικρογραφία 15ου αιώνα.Ο Λουδοβίκος Ι΄ της Γαλλίας.
Ο Λουδοβίκος Ι΄ της Γαλλίας (Louis X, 4 Οκτωβρίου1289 - 5 Ιουνίου1316), αποκαλούμενος ο Φιλονικών, ο Ισχυρογνώμων ή ο Πείσμων (γαλλικά: le Hutin), ήταν μονάρχης του Οίκου των Καπετιδών που κυβέρνησε ως βασιλιάς της Ναβάρρας (ως Λουδοβίκος Α΄, βασκική γλώσσα: Luis I.a Nafarroakoa) και κόμης της Καμπανίας από το 1305 και ως βασιλιάς της Γαλλίας από το 1314 μέχρι τον θάνατό του. Ήταν μεγαλύτερος γιος και διάδοχος του Φιλίππου Δ΄ της Γαλλίας και της Ιωάννας της Ναβάρρας.[1] Κληρονόμησε το βασίλειο της Ναβάρρας με τον θάνατο της μητέρας του στις 4 Απριλίου 1305 και στέφθηκε βασιλιάς της Ναβάρρας στις 6 Ιουνίου 1313.[2]
Τη σύντομη περίοδο βασιλείας του ξέσπασε εμφύλιος πόλεμος ανάμεσα στην αριστοκρατία και την κεντρική εξουσία την οποία εκπροσωπούσε ο Καγκελάριος της Γαλλίας Ενγκούεραντ ντε Μαρινί ο οποίος είχε τοποθετηθεί από τον πατέρα του. Ο θείος του Κάρολος του Βαλουά αρχηγός της αριστοκρατικής ομάδας πίεζε έντονα τον Λουδοβίκο Ι΄ να εκτελέσει τον Ενγκούεραντ ντε Μαρινί. Ο Λουδοβίκος επέτρεψε στους σκλάβους να εξαγοράσουν τη δουλεία τους και επέτρεψε στους Ιουδαίους τους οποίους είχε εξορίσει ο πατέρας του να επανέλθουν στη Γαλλία (1315).
Σκάνδαλο μοιχείας της πρώτης συζύγου του
Παντρεύτηκε τη Μαργαρίτα της Βουργουνδίας (1305) με την οποία απέκτησε μία κόρη, την Ιωάννα Β΄ της Ναβάρρας (1312 - 1349).[3] Την επόμενη χρονιά η σύζυγος του Μαργαρίτα μαζί με τη νύφη του Λευκή της Βουργουνδίας σύζυγο του αδελφού του Καρόλου κατηγορήθηκαν για μοιχεία από την αδελφή του Ισαβέλλα της Γαλλίας (1295-1358), η άλλη νύφη του Ιωάννα Β΄, κόμισσα της Βουργουνδίας σύζυγος του αδελφού του Φιλίππου κατηγορήθηκε ότι γνώριζε την υπόθεση και τη συγκάλυψε. Η Μαργαρίτα και η Λευκή παρουσιάστηκαν στο Γαλλικό κοινοβούλιο να απολογηθούν και κρίθηκαν ένοχες, οι εραστές τους εκτελέστηκαν και οι ίδιες ρίχτηκαν στη φυλακή όπου και πέθαναν.[4] Η άλλη νύφη του Ιωάννα κρίθηκε αθώα από τον ίδιο τον σύζυγο της Φίλιππο και απελευθερώθηκε.[4]
Ο Λουδοβίκος διαδέχθηκε τον πατέρα του στον θρόνο της Γαλλίας το 1314. Η σύζυγος του Μαργαρίτα πέθανε στη φυλακή στις 14 Αυγούστου 1315 πιθανώς στραγγαλίστηκε, ο Λουδοβίκος παντρεύτηκε 5 μέρες αργότερα στις 19 Αυγούστου 1315 την Κλημεντία του Ανζού, κόρη του Καρόλου Μαρτέλου της Ουγγαρίας, ανιψιά του θείου και συμβούλου του Καρόλου Βαλουά. Ο Λουδοβίκος και η Κλημεντία στέφθηκαν βασιλείς της Γαλλίας τον Αύγουστο του 1315 στη Ρενς.[5]
Εξεγέρσεις την περίοδο που έγινε βασιλιάς
Το 1315 ο Λουδοβίκος Ι΄ προκήρυξε διάταγμα με το οποίο κάθε δούλος που πατούσε σε Γαλλικό έδαφος θα μπορούσε να εξαγοράσει την ελευθερία του, συνέπεια αυτού του διατάγματος ήταν να καταργηθεί η δουλεία στις υπερπόντιες αποικίες.[6] Το διάταγμα το οποίο υπογράφει σαν βασιλιάς αναφέρει "όσο σύντομα ένας σκλάβος αναπνεύσει τον Γαλλικό αέρα τόσο θα αναπνεύσει αέρα ελευθερίας" [7]
Στα τέλη της βασιλείας του πατέρα του ξέσπασε εξέγερση εναντίον των μεταρρυθμίσεων του, με τον θάνατο του και την άνοδο στον θρόνο του Λουδοβίκος Ι΄ η εξέγερση πήρε τη μορφή επανάστασης, συγγραφείς το χρεώνουν στη συμπεριφορά του Λουδοβίκου στη νεότητα του.[8] Ομάδες δυσαρεστημένων ευγενών συγκεντρώθηκαν σε όλο το βασίλειο απαιτώντας αλλαγές.[9] Ο θείος του βασιλιά Κάρολος Βαλουά στράφηκε εναντίον του καγκελαρίου Ενγκούεραντ ντε Μαρινί τον οποίο είχε τοποθετήσει ο αδελφός του, κατάφερε να πείσει τον νεαρό ανιψιό του να τον εκτελέσει στη Βενσέν τον Απρίλιο του 1315.[10] Πολλοί άλλοι επίσης υπουργοί και συνεργάτες του πατέρα του Φιλίππου Δ΄ καταδιώχθησαν.[11] Τα γεγονότα αυτά συνεργάστηκαν με την ακύρωση όλων των καταστατικών και των μεταρρυθμίσεων που είχε πραγματοποιήσει ο πατέρας του.[11] Η Γαλλική μοναρχία επανήλθε στην παλιότερη μορφή της προκειμένου να ικανοποιήσει τις ομάδες των έντονα δυσαρεστημένων ευγενών.[9]
Κατάργηση της δουλείας
Ο Λουδοβίκος κατάργησε τη δουλεία (1315) υπογράφοντας διάταξη σχετικά με την εξαγορά της ελευθερίας των σκλάβων έναντι κάποιου χρηματικού ποσού.[12] Ένα σώμα εκλεκτόρων δημιουργήθηκε για να εκτιμήσει τη χρηματική αξία του κάθε σκλάβου.[13] Το ποσό πληρωμής για τους σκλάβους που ανήκαν στον ίδιο τον βασιλιά θα πήγαινε απ'ευθείας στα βασιλικά ταμεία, για τους σκλάβους που ανήκαν σε διάφορους άλλους ευγενείς το ποσό θα μοιραζόταν ανάμεσα στον ιδιοκτήτη και τον βασιλιά.[13] Ο Λουδοβίκος προανήγγειλε οτι θα χρησιμοποιούσε τα έσοδα που θα πήγαιναν στα βασιλικά ταμεία για την εξαγορά των σκλάβων για τις πολεμικές ανάγκες του βασιλικού στρατού στη Φλάνδρα.[14]
Ο Λουδοβίκος Ι΄ άλλαξε και την πολιτική του πατέρα του απέναντι στους Ιουδαίους ο οποίος τους είχε εξορίσει από τη Γαλλία (1306) αποφάσισε υπό προϋποθέσεις ότι θα μπορεί να δεχτεί πίσω στη Γαλλία τις Εβραϊκές κοινότητες.[15] Τα έσοδα τα οποία θα προέκυπταν από την εξαγορά εκ μέρους των Εβραίων της επιστροφής τους στη χώρα θα πήγαιναν απ'ευθείας στα βασιλικά ταμεία.[15] Σύμφωνα με καταστατικό που εξέδωσε ο Λουδοβίκος (1315) οι προϋποθέσεις για να μπορούν να επιστρέψουν οι Εβραίοι ήταν : παραμονή το μέγιστο 12 χρόνια σε καθορισμένες περιοχές, να φοράνε μόνιμα περιβραχιόνιο και η απαγόρευση της τοκογλυφίας.[16] Οι περιορισμοί που επέβαλε ο Λουδοβίκος στην Εβραϊκή κοινότητα την εξασθένησαν σημαντικά, μετατράπηκε σε μια κοινότητα εξαρτώμενη από την προστασία του ίδιου του βασιλιά.[15]
Πόλεμοι στη Φλάνδρα
Συνέχισε τις προσπάθειες του πατέρα του να λύσει το πολύ βαρύ πρόβλημα που υπήρχε με τη Φλάνδρα.[17] Οι κόμηδες της Φλάνδρας ήταν πολύ πλούσιοι και μπορούσαν να έχουν αυτονομία από το Γαλλικό στέμμα, οι Καπέτιδες μονάρχες έκαναν πολλά χρόνια προσπάθειες να τους υποτάξουν αλλά με ελάχιστη επιτυχία.[17] Ο Φίλιππος Δ΄ προσπάθησε να επιβάλει την κυριαρχία του στη Φλάνδρα μέσω του στρατού υπό την ηγεσία του Ροβέρτου Β΄ του Αρτουά αλλά γνώρισε την ήττα από τους συμμάχους της Φλάνδρας Μογγόλους στη μάχη της Χρυσής Ορδής στις 11 Ιουλίου 1302.[17] Την επόμενη χρονιά με τη νίκη του στο Μονς-αν-Πεβέλ μπόρεσε να αποκαταστήσει την κυριαρχία του αλλά η κατάσταση εξακολουθούσε πάντοτε να είναι κρίσιμη.
Ο Λουδοβίκος κινητοποίησε στρατό κατά μήκος της Φλάνδρας αλλά σύντομα κατάλαβε ότι επειδή ήταν πολύ πλούσια περιοχή χρειαζόταν να την απομονώσει εμπορικά, γι'αυτό ζήτησε από τον γαμπρό του Εδουάρδο Β΄ της Αγγλίας και τους Ισπανούς εμπόρους να διακόψουν το εμπόριο μαζί της.[18] Το αποτέλεσμα του εμπορικού εμπάργκο ήταν να δημιουργηθούν άλλα προβλήματα όπως το λαθρεμπόριο, χρειαζόταν και τρόφιμα για τον στρατό του γι'αυτό αναγκάστηκε να ζητήσει βοήθεια από τους ευγενείς και την εκκλησία.[19]
Το τέλος
Ο Λουδοβίκος δέχεται δίπλωμα από τους Ιουδαίους - μικρογραφία 14ου αιώνα.
Ο Λουδοβίκος ήταν μανιώδης παίκτης και λάτρης του τένις, ήταν ο πρώτος άνθρωπος στην ιστορία που κατασκεύασε κλειστές αίθουσες τένις στη σημερινή μορφή, επειδή δεν τον ικανοποιούσε να γίνεται το παιχνίδι μονάχα σε υπαίθριους χώρους.[20] Η ιδέα αυτή που ξεκίνησε ο Λουδοβίκος εξαπλώθηκε σύντομα σε ολόκληρη την Ευρώπη.[20]
Τον Ιούνιο του 1316 στο Βενσέν μετά από ένα πολύ εξαντλητικό παιχνίδι στη ζέστη κατανάλωσε τεράστιες ποσότητες από κρύο αλκοόλ και πέθανε αιφνίδια από πνευμονία ή πλευρίτιδα ενώ υπάρχουν πολλές υποψίες ότι δηλητηριάστηκε από την πεθερά του αδελφού του Φιλίππου Μαώ του Αρτουά.[21] Τάφηκε στη Βασιλική Σαιν-Ντενί μαζί με τη δεύτερη σύζυγο του Κλημεντία.
Την εποχή του θανάτου του η Κλημεντία ήταν έγκυος 4 μηνών αντιβασιλιάς ορίστηκε ο αδελφός του Φίλιππος μέχρι να γεννηθεί το παιδί το οποίο αν ήταν γιος θα οριζόταν νέος βασιλιάς. Το παιδί ήταν τελικά αγόρι γεννήθηκε στις 14 Νοεμβρίου 1316 αλλά έζησε και βασίλευσε μόνο 5 μέρες ως Ιωάννης Α΄ της Γαλλίας και πέθανε στις 19 Νοεμβρίου 1319. Το όνειρο του αδελφού του Φιλίππου και της συζύγου του Ιωάννας η οποία είχε απαλλαγεί από το σκάνδαλο μοιχείας του 1314 να τον διαδεχτούν έγινε πραγματικότητα.
Ο Λουδοβίκος Ι΄ ήταν ένας από τους πρωταγωνιστές στη μυθιστορηματική σειρά του μεγάλου Γάλλου συγγραφέα Ρωσικής καταγωγής Μωρίς Ντρυόν (1918 - 2009) Οι καταραμένοι βασιλείς.[22]
Ιωάννα Β΄ 1312-1349, βασίλισσα της Ναβάρρας (ως διάδοχος των θείων της Φιλίππου και Καρόλου), παντρεύτηκε τον Φίλιππο Γ΄ κόμη του Εβρέ.
Το 1315 απεβίωσε η Μαργαρίτα και ο Λουδοβίκος Ι΄ έκανε 2ο γάμο το 1315 με την Κλημεντία των Καπετιδών-Ανζού, κόρη του Καρόλου Μαρτέλου τιτουλάριου βασιλιά της Ουγγαρίας και είχε τέκνο:
Ιωάννης Α΄ 1316, βασιλιάς της Γαλλίας & Ναβάρρας, απεβ. 5 ημερών. Τον διαδέχθηκαν οι θείοι του Φίλιππος Ε΄ και Κάρολος Δ΄.
↑Christopher L. Miller, The French Atlantic triangle: literature and culture of the slave trade, p.20.
↑Ordonnances des Roi de France, V, p.1311, as quoted in Travers Twist. "The Extraterritoriality of Public Ships of War in Foreign Waters", The Law Magazine and Review: A Quarterly Review of Jurisprudence, Volume 1, No. 219, Saunders and Benning (February 1876)
Jeudwine, John Wynne. (1983) Tort, Crime, and Police in Mediaeval Britain: a review of some early law and custom. London: Wm. S. Hein Publishing.
Jordan, William Chester. (1996) The Great Famine: Northern Europe in the early Fourteenth Century. Princeton: Princeton University Press.
Jordan, William Chester (2005). Unceasing Strife, Unending Fear: Jacques de Therines and the Freedom of the Church in the Age of the Last Capetians. Princeton University Press.
Konta, Annie Lemp. (1914) The History of French literature from the Oath of Strasburg to Chanticler. London: D. Appleton and Company.
Kulsrud, Carl Jacob. (2005) Maritime Neutrality to 1780: a history of the main principles governing neutrality and belligerency to 1780. Clark: Law Book Exchange.
Lea, Henry Charles. (1887) A History of the Inquisition of the Middle Ages, Part Three. London: Harper.
Newman, Paul B. (2001) Daily Life in the Middle Ages. Jefferson: McFarland.
Rose, Hugh James. (1857) A New General Biographical Dictionary, Volume 11. London: Fellows.
Sellery, George C. (2007) The Founding of Western Civilization. Read Book.
Stephen, James. (2008) Lectures on the History of France. Read Book.
Wagner, John. A. (2006) Encyclopedia of the Hundred Years War. Westport: Greenwood Press.
.svg)
