PROFILPELAJAR.COM

Ο λιγνίτης, καλούμενος και γαιάνθρακας, είναι οργανικής προελεύσεως πέτρωμα, του οποίου το κύριο στοιχείο είναι ο άνθρακας (με περιεκτικότητα από 50% έως 70%). Περιέχει, επίσης, νερό, υδρογόνο, οξυγόνο και άζωτο.

Είναι χαμηλότερης περιεκτικότητας σε άνθρακα από τον λιθάνθρακα και θεωρείται το χειρότερης ποιότητας καύσιμο άνθρακα, ωστόσο έχει υψηλότερη περιεκτικότητα άνθρακα από την τύρφη.

Προέρχεται από την εξανθράκωση κυρίως φυτικών οργανισμών, η δε θερμική αξία του είναι μικρότερη από του ανθρακίτη. Χρησιμοποιείται κυρίως στα ατμοηλεκτρικά εργοστάσια για την παραγωγή ηλεκτρικού ρεύματος. Άλλες χρήσεις του είναι για την παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων, στην γεωργία κ.α. Το χρώμα του είναι καφέ-μαύρο και περιέχει 35-65% υγρασία.

Η περιεχόμενη ενέργεια και οι επιπτώσεις στο περιβάλλον

Λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας σε ενέργεια και της υψηλής περιεκτικότητας σε υγρασία, ο λιγνίτης δεν μπορεί να μεταφερθεί εύκολα κι ως εκ τούτου χρησιμοπ|οιείται από εργοστάσια που είναι τοποθετημένα πολύ κοντά σε ορυχεία λιγνίτη. Για τους ίδιους λόγους ο λιγνίτης δεν αποτελεί συχνό εμπόρευμα στη παγκόσμια αγορά, αλλά χρησιμοποιείται τοπικά από την κάθε χώρα εξόρυξής του.

Το υψηλό ποσοστό υγρασίας του λιγνίτη τον κάνει εξαιρετικά επικίνδυνο για το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία καθώς από την καύση του προκαλείται μεγάλη ατμοσφαιρική ρύπανση, κάτι που έχει κάνει διάφορους επιστήμονες να υποστηρίζουν ότι ο λιγνίτης πρέπει να μένει θαμμένος στη γη και να μην εξορύσσεται.^[1] Επιπρόσθετα, ο λιγνίτης συχνά προκαλεί πολιτικές διαμάχες καθώς ομάδες πληθυσμού μπορεί να είναι πολιτικά αντίθετες στην εγκατάσταση εργοστασίων λιγνίτη.

Παγκόσμια κατάταξη

Το 25% των παγκόσμιων μη-εξορυγμένων αποθεμάτων λιγνίτη βρίσκονται στην Αυστραλία.

Παρακάτω ακολουθεί ένας πίνακας με την εξόρυξη λιγνίτη από διάφορες χώρες.

		1970	1980	1990	2000	2010
1.	Γερμανία	369,300	388,000	356,500	167,700	175,400
2.	Ρωσία	127,000	141,000	137,300	86,400	83,200
3.	Η.Π.Α.	5,400	42,300	82,600	83,500	80,500
4.	Αυστραλία	24,200	32,900	46,000	65,000	67,800
5.	Ελλάδα	8,100	23,200	51,700	63,300	67,000
6.	Πολωνία	32,800	36,900	67,600	61,300	59,500
7.	Τουρκία	4,400	15,000	43,800	63,000	57,200
8.	Τσεχία	67,000	87,000	71,000	50,100	50,700
9.	Κίνα	13,000	22,000	38,000	40,000	47,000
10.	Σερβία και Μαυροβούνιο	26,000	43,000	60,000	35,500	35,500
11.	Ρουμανία	14,100	27,100	33,500	17,900	29,800
12.	Βόρεια Κορέα	5,700	10,000	10,000	26,000	26,500
...	...	...	...	...	...	...
...	Αυστρία	3,700	1,700	2,500	1,300	1,200
...	Σύνολο	804,000	1.028,000	1.214,000	877,400	894,800

Αποθέματα και εκμετάλλευση του λιγνίτη στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα κοιτάσματα λιγνίτη βρίσκονται στις περιοχές της Πτολεμαΐδας, Αμυνταίου, Φλώρινας, Μεγαλόπολης, Ελασσόνας, Αλιβέρι Εύβοιας και Δράμας. Οι σπουδαιότερες λιγνιτοφόρες λεκάνες στην Ελλάδα είναι εκείνες της Πτολεμαϊδας (Πτολεμαϊδα, Κομνηνά, Αγ.Χριστόφορος, Περδίκα), Πλειοκαινικής ηλικίας, της Μεγαλόπολης και Δράμας (Πλειστοκαινικής ηλικίας) και της Φλώρινας (Μειοκαινικής ηλικίας). Ο λιγνίτης διακρίνεται σε τυρφώδη λιγνίτη (το 25% των αποθεμάτων της χώρας), σε λιγνίτη (το 64%) και σε υποβιτουμενιούχο λιγνίτη (το 11%).

Τα συνολικά αποθέματα, της χώρας, σε λιγνίτη εκτιμώνται στους 10x10⁹ τον. περίπου, από τους οποίους, τα βέβαια 6,8x10⁹ τον. τα πιθανά 0,31x10⁹ τον. τα δυνατά 1,95x10⁹ τον. και τα υποθετικά 0,86x10⁹ τον. Από τους 6,8x10⁹ τον βέβαια αποθέματα οι 3,26x10⁹ τον απαντούν στην Πτολεμαϊδα, οι 0,4x10⁹ τον στη Μεγαλόπολη, οι 1,55x10⁹ τον στη Δράμα, οι 1,15x10⁹ τον στην Ελασσώνα και οι 0,47x10⁹ τον στη Φλώρινα. Σύμφωνα με υπολογισμούς, τα αποθέματα είναι αρκετά για τα επόμενα 45 χρόνια, ενώ οι μέχρι σήμερα εξορυχθείσες ποσότητες λιγνίτη φτάνουν περίπου στο 30% των συνολικών αποθεμάτων. Η ποιότητα λιγνίτη θεωρείται από χαμηλή έως αρκετά ικανοποιητική^[2].

Η προσπάθεια για την εκμετάλλευση λιγνιτικών κοιτασμάτων στην Ελλάδα ξεκίνησε από την περιοχή του Αλιβερίου Ευβοίας το 1873. Δυστυχώς μια μεγάλη πλημμύρα το 1897 κατέστρεψε όλες τις επιφανειακές και υπόγειες εγκαταστάσεις εξόρυξης. Η εκμετάλλευση ξανάρχισε μετά τον πρώτο Παγκόσμιο πόλεμο. Το 1922 η ετήσια παραγωγή έφθασε τους 23.000 τόνους και διατηρήθηκε μέχρι το 1927. Το επόμενο έτος η εκμετάλλευση σταμάτησε για οικονομικούς λόγους.Μετά το δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο η ανάγκη εξηλεκτρισμού της χώρας οδήγησε στην απόφαση κατασκευής ατμοηλεκτρικού σταθμού στο Αλιβέρι, που θα λειτουργούσε αποκλειστικά με λιγνίτη.Το 1951 ανέλαβε η ΔΕΗ την υπόγεια εκμετάλλευση των Ορυχείων στο Αλιβέρι, κατορθώνοντας να αυξήσει την παραγωγή σε 750 χιλιάδες τόνους το χρόνο και να τροφοδοτήσει μονάδες συνολικής ισχύος 230 MW. Στις αρχές της δεκαετίας του 1980 σταμάτησε οριστικά η λειτουργία του λιγνιτωρυχείου Αλιβερίου. Η εκμετάλλευση συνεχίστηκε σε άλλα υπαίθρια ορυχεία της ΔΕΗ, η οποία εκμεταλλεύεται σχεδόν αποκλειστικά το λιγνίτη της Χώρας^[2]^[3].

Επισημαίνεται ότι με μια μέση παραγωγή 50-60 εκ. τόννους και παρά το χαμηλό θερμιδικό περιεχόμενο του ελληνικού λιγνίτη, η ΔΕΗ είναι μακράν η μεγαλύτερη ελληνική εξορυκτική βιομηχανία, αφού εξορύσσει για ιδιόχρηση λιγνίτη μεγάλης εμπορικής αξίας διατηρώντας την δεσπόζουσα θέση που κατέχει η συγκεκριμένη εταιρεία μεταξύ των λιγνιτοπαραγωγών σε διεθνές επίπεδο (3η θέση στην ΕΕ και μεταξύ των 10 μεγαλύτερων παραγωγών λιγνίτη παγκοσμίως)^[4].

Η εκμετάλλευση του λιγνίτη από την ΔΕΗ ΑΕ γίνεται επιφανειακά με την μέθοδο των ορθών βαθμίδων κλειστής εκσκαφής χρησιμοποιώντας ηλεκτροκίνητα μηχανήματα συνεχούς λειτουργίας και μαζικής εκσκαφής, μεταφοράς και απόθεσης (καδοφόροι εκσκαφείς, ταινιόδρομοι, αποθέτες). Ο φυσικός λιγνίτης που μεταφέρεται από τα ορυχεία αποθηκεύεται αρχικά σε σιλό, θραύεται, ξηραίνεται και εν συνεχεία οδεύει προς καύση στους ΑΗΣ. Ένα μέρος της όλης διαδικασίας εκμετάλλευσης γίνεται με ενταγμένες εργολαβίες^[5].

Η χρήση του λιγνίτη για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, έχει σημαντική συνεισφορά στην αύξηση το εθνικού προϊόντος, αποφέροντας ταυτόχρονα στην Ελλάδα μεγάλη εξοικονόμηση συναλλάγματος. Ο λιγνίτης είναι καύσιμο στρατηγικής σημασίας, γιατί έχει χαμηλό κόστος εξόρυξης, σταθερή και ελέγξιμη τιμή και παρέχει σταθερότητα και ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού μη εξαρτώμενος από εξωγενείς πηγές. Συγχρόνως, προσφέρει πολλές χιλιάδες θέσεις εργασίας στην ελληνική περιφέρεια, ιδιαίτερα σε περιοχές που εμφανίζουν μεγάλα ποσοστά ανεργίας^[2].